Kanonsko pravo

Kanonsko pravo

Kanonsko pravo ili crkveno pravo (lat. Jus canonicum ili Jus ecclesiasticumkôd: lat je napređen u kôd: la ) je zbornik svih odredbi crkvenih sabora od 3. do 9. veka, dok se ostale crkvene odluke obično nazivaju pravila.

Kanonsko pravo u Pravoslavnoj crkvi jesu samo one odredbe koje je Crkva donela do 9. veka.

Rimokatolička crkva

U Rimokatoličkoj crkvi kanonsko pravo obeležava ono pravo koje je većim delom sadržano u njenom zvaničnom zborniku Codex juris canonici. Njegovo poslednje izdanje objavljeno je 1983. godine. Osim toga, deo kanonskog prava predstavljaju i sve ostale kanonske odluke donete na zakonit način. Ovamo pripadaju kanonski propisi koji su prethodili poslednjem kanonskom pravu, a nisu njime opozvane, kao i propisi koje je kasnije na drugi način (obično u pisanim odlukama pape ili njegovih ureda) objavila Sveta stolica.

Crkveni kanoni ili pravila

Crkveni kanoni ili pravila i odredbe hrišćanske etike, bogosluženja, discipline klira, monaštva, crkvene organizacije i jurisdikcije, koje su proglasili vaseljenski ili pomesni sabori. Uopšteno, kanoni predstavljaju crkveno zakonodavstvo koje formira predmet kanonskog prava. Sem dogmata, koji čini predmet vere i ukazuje na međe tradicije, a ima karakter definicija (ορος, finis) je kanoni koji treba da se poštuju jer su saglasni sa dogmatskom tradicijom, u duhu su učenja vere. Kanon je oblik ili sadržaj u kojem se primenjuje učenje; stoga se on ne može posmatrati teoretski niti kao dopunska vlast. Crkva ima ne samo moć da ukazuje na disciplinu klira i pastirski život laika nego i odgovornost da se izjasni u različitim situacijama i momentima (Dela 15,26-29; 1. Tim. 3,15). Vršeći tu vlast, Crkva primenjuje ikonomiju, to jest koristi kanone u određenim posebnim uslovima i u svojim stalnim pastirskim potrebama.

Saborno određenje kanona

Mada postoje posebni kanoni, pravoslavna kanonska tradicija obrađivana je saborski, da bi se očuvalo načelo: kanonska saglasnost u duhu i kanonska saglasnost u dogmatu. Kanoni se odnose na: post, poštovanje ikona svetih, Pashu, brak, hirotoniju, razvod, vladanje klira i monaha, učestvovanje mirjana, jerarhijske stepene, poredak eparhijskih prestola, međucrkvene odnose, javne odnose itd. Kanonski propisi koje određuje Crkva ne treba da se mešaju sa zakonodavstvom civilnoga prava koje se odnosi na javni religiozni život i na hrišćansku Crkvu kao pravnu instituciju.

Vidi još

• Kanon (u Svetom pismu)
• Vaseljenski sabori
• Pomesni sabori
• Pravoslavna crkva

Literatura

• Bubalo, Đorđe (2019). „Izvod iz Epitimijnog nomokanona u Koviljskom i Sofijskom prepisu Dušanova zakonodavstva i njegov ruski predložak”. Nasleđe i stvaranje: Sveti Ćirilo-Sveti Sava: 869-1219-2019. 2. Beograd: Institut za srpski jezik. str. 525—589. 
• Bubalo, Đorđe (2019). „Epitimijni nomokanon iz Crkve Svetog Arhanđela Mihaila u selu Klinci (Luštica)”. Boka: Zbornik radova iz nauke, kulture i umjetnosti. 39: 39—61. 
• Kršljanin, Nina (2013). „O proklєti hristіanskomь: Analiza člana 5. Dušanovog zakonika”. Zbornik radova 1700 godina Milanskog edikta. Niš: Pravni fakultet. str. 309—322. 
• Milaš, Nikodim (1890). Pravoslavno crkveno pravo (1. izd.). Zadar: Pečatnja Ivana Vodicke. 
• Milaš, Nikodim (1911). Crkveno kazneno pravo (1. izd.). Mostar: Izdavačka knjižarnica Pahera i Kisića.