Karavukovo
Karavukovo | |
|---|---|
 Katolička crkva u Karavukovu | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Autonomna pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Zapadnobački |
| Opština | Odžaci |
| Stanovništvo | |
| — 2022. | 3.586 |
| — gustina | 70/km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 29′ 25″ S; 19° 11′ 10″ I / 45.490333° S; 19.186166° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 87 m |
| Površina | 60,5 km2 |
.svg)  Karavukovo Karavukovo na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 25255 |
| Pozivni broj | 025 |
| Registarska oznaka | SO |
Karavukovo je naseljeno mesto koje se nalazi u opštini Odžaci u Zapadnobačkom okrugu u Srbiji. Prema popisu iz 2022. bilo je 3.586 stanovnika. Većinsko stanovništvo čine Srbi. Većinu stanovnika Karavukova čine ljudi poreklom iz Vranja, odnosno Pčinjskog okruga.
Nazivi[uredi | uredi izvor]
Postoje tri legende kako je Karavukovo dobilo svoj naziv. Prema prvoj legendi kad je Sulejman veličanstveni pošao na Beč, gladni vukovi napadnu deo turske vojske koja je zaostala. Turski zapovednik, očajan što sporo napreduju, šalje izveštaj o napadu vukova na njegov odred, kazujući da se ovde sve crni od vukova.
Prema drugoj legendi turski odred je krenu iz tvrđave Bač u tvrđavu Erdut. Zbog jake zime Turci nisu uspeli da pređu dunav i ostali su da prenoće šumi na obali. Sledećeg jutra su ih na tom mestu napali vukovi, te su zbog toga to mesto nazvali Karavukovo.
Treća legenda nije vezana za Turke, već za dunavske gusare. Na levoj obali Dunava nekada se nalazila hrastova šuma kroz koju je prolazio put do mesta gde se nalazila skela. Po ritovima, močvari i šumi sa ove strane reke, krili su se odbegli dunavski gusari koji su napadali i pljačkali kao vukovi. Te je po njima naselje dobilo ime.
Geografski položaj[uredi | uredi izvor]
Karavukovo je u sastavu odžačke opštine. Karavukovo se nalazi na zapadnoj strani odžačke teritorije. Udaljeno od Odžaka pet kilometara. Tačnije nalazi se na 45° 30′ 0“ severne geografske širine i 19° 12′ 30“ geografske dužine istočno od Griniča. Na pravcu dosta nepovoljnih saobraćajnih komunikacija sa drugim delovima Srbije.
Na postanak i formiranje naselja, uticali su prirodni i društveni uslovi. Prema zabeleženim kartografskim podacima, vidimo da je Karavukovo menjalo svoj lokalitet, zbog opasnosti od poplava, pomerajući se od zapada malo prema istoku, uvek dalje od vode i rita.
Današnje Karavukovo, treće po redu, izgrađeno je na mestu pustare Kovačević uz levu obalu Mostonge, posle velike poplave Dunava iz 1770. godine koja je uništila oba prethodna sela Staro i Novo Karavukovo.
Istorijat mesta[uredi | uredi izvor]
Stari vek[uredi | uredi izvor]
Na arheološkoj karti Vojvodine, koju je izradio Rudolf Šmit u okolini današnjeg Karavukova obeleženi su lokaliteti grobova Sarmata i Jaziga. Premda istoričari tvrde da Bačka nikada nije pripadala Rimskom carstvu, na prisustvo Rimljana u ataru Karavukova podsećaju uzvišenja i nasipi, koji su na Kameralnoj karti iz 1764. godine ucrtani i obeleženi kao Rimski šančevi. Jedan njihov krak počinje od Apatina i ide u jugoistočnom pravcu preko Prigrevice, Doroslova, Srpskog Miletića, Bogojeva, Karavukova, Odžaka, prema Gospođincima.
Njihovo poreklo nisu još dovoljno objašnjeni. Rimske šančeve u Bačkoj prvi put spominje 1690. godine oficir Marsilji. Takođe, Pal Velenrajter koji je vršio iskopavanje u okolini Apatina, Prigrevice, Svilojeva, Doroslova, Srpskog Miletića i Karavukova, smatra da su to ipak rimski šančevi. Međutim, o ovim uzvišenjima postoje različita mišljenja. Ištvanu Ivanjiju tvrdi da to nisu tvorevine Rimljana, dok Julije Šefer misli da su to avarski opkopi. Sergej Karmanski pretpostavlja da su to nasipi kroz močvaru koji su služili za transport tereta.
Kada su Huni u petom veku prodrli u Panonsku niziju na prostoru Karavukova su se nalaze Gepidi. U grobnom nalazu u okolini Karavukova, pronađena je kopča od srebra sa pozlatom, verovatno iz sredine petog veka naše ere. Pored kopče, nađene su zlatne naušnice sa poliedarskom jagodom, ukrašena drška jednog ogledala, kašičica i zlatnik. Teško je odrediti gde su izrađeni ovi predmeti. Kada je o zlatniku reč mišljenja se razlikuju. Jedni ga pripisuju caru Anastaziju, a drugi kažu da novac pripada Teodosiju II i kovan je u Carigradu 443. godine. Prema novcu, grobni nalaz se može datirati u sredinu petog veka ili šestog veka u Atilino vreme. Verovatno je pripadao istočnim Gotima ili Gepidima. Svakako je iz vremena seobe naroda. Zlatna kopča, danas se nalazi u narodnom muzeju u Budimpešti.
Velika seoba naroda[uredi | uredi izvor]
Huni 375. godine svojim prodorom, pokreću sve narode na veliku seobu. U šestom veku Avari, za svega deset godina, stvaraju najveću rano-srednjovekovnu državu od Dona do Alpa, Avarski kaganat. Arheološki nalazi Avara su potpuni kod Bogojeva i Odžaka. U Karavukovu se nalaze oštećeni prilikom izgradnje kanala Dunav-Tisa-Dunav. Sa Avarima dolaze Sloveni, a nešto kasnije ove prostore naseljavaju i Mađari. Oni su bili dobro organizovani i već u jedanaestom veku osvajaju veliku teritoriju. Mađarska uprava je celu zemlju podelila na administrativno-teritorijalne oblasti, županije.
Do turskog osvajanja, Bačka je bila podeljena na dve županije. Bačka županija, po gradu Baču, čiji su ostaci i danas dobro očuvani i Bodroška županija prema gradu Bodrogu, koji je nestao u talasima Dunava. Granice između ove dve županije često su se pomerale.
Srednji vek[uredi | uredi izvor]
U srednjem veku ova teritorija je bila gusto naseljena. Prodorom Tatara u Panonsku niziju, posle bitke na reci Šaju 11. aprila 1241. godine, izmenjena je geografska slika ovog kraja. Boldogasonjtelke je srednjovekovno naselje iz XII veka. Nalazilo se nedaleko od Starog Karavukova, nasipom desno prema Bogojevu. Na prvom zavijutku nasipa, pronađena je keramika i kuće naselja iz XII i XIII veka, između Karavukova i Mostanice i železničkog mosta, preko puta lokaliteta Mostonga I. Osnovna i temelji crkve na ovom lokalitetu bili su vidljivi još 1935. godine, na mestu levo od puta Karavukovo – Bogojevo. Kasnije, na ovo mesto dolazi groblje Novog Karavukova.
Kamaraš je bilo u blizini današnjeg Kamarišta, prema pretpostavci Julija Šefera. Zabeleženo je u bačkoj županiji 1390. godine. Za vreme Turske vladavine pripadalo je somborskoj nahiji. Godine 1590. imalo je 43 doma. Zabeleženo je u Kruševskom pomeniku. Oba ova naselja Boldogasonjtelke i Kamaraš pripadala su grofu Keresturi. Hrvatski ban Korogi je bio proterao porodicu Keresturi sa ovih poseda, ali je kralj Sigismund 26. marta 1390. godine vratio posede zakonitom vlasniku grofu Keresturi uz pomoć Bačkog kaptola. Od porodice Keresturi ove posede, 1422. godine kupuje porodica Alpari.
Prvi pomen Karavukova i kolonizacija Nemaca[uredi | uredi izvor]
Naziv Karavukovo prvi put je zabeležen 1543. godine. Nakon naseljavanja Mađara i kasnije Srba od 1764. godine dolazi do naseljavanja nemačkih kolonista. Nakon čega je trebalo da usledi preseljenje srpskih stanovnika u druge delove Bačke. Međutim nemački kolonisti su osnovali Novo Karavukovo. Novo i Staro Karavukovo su potpuno uništeno u poplavi 1770. godine, a naselje na kojem se danas nalazi Karavukovo obnovljeno je nedaleko od tog mesta i stanovništvo su činili Nemci. Tokom 19. veka, mnoge močvare su isušene i pretvorene u poljoprivredno zemljište. Uzgoj i prerada konoplje igrali su glavnu ulogu.
Svetski ratovi[uredi | uredi izvor]
Posle Prvog svetskog rata mesto naselje je pripalo Kraljevini Jugoslaviji, ali tokom Drugog svetskog rata 1941. godine ponovo je okupriano od strane Mađarsku. Godine 1944, kada su se ruske trupe približavale, mađarske vlasti su nakon dugog odlaganja naredile evakuaciju sela, koje je prvobitno napustilo samo trećina stanovništva. Tek oko 1000 ljudi napustio je to mesto sredinom oktobra 1944. godine i stigao je posle mesec dana Austrije. Posle rata, kolonizovani su ljudi sa juga Srbije, najveći broj iz Vranja i gornje Pčinje.
Demografija[uredi | uredi izvor]
U naselju ima 1499 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,82. U naselju Karavukovo 2002. živelo je 4048 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 40,9 godina (39,7 kod muškaraca i 42,0 kod žena).
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja četiri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
| Godina popisa | 1948. | 1953. | 1961. | 1971. | 1981. | 1991. | 2002. | 2011. |
| Br. stanovnika | 5008 | 6024 | 6472 | 5925 | 5682 | 5607 | 4991 | 4215 |
|
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Zvanična stranica sela Karavukova
- Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija
- Plan naselja na mapi
 | ||
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
