Karanac
Karanac | |
|---|---|
 Protestantska crkva u Karancu | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Hrvatska |
| Županija | Osječko-baranjska |
| Opština | Kneževi Vinogradi |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  926 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 45′ 37″ S; 18° 41′ 09″ I / 45.760286° S; 18.685806° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 111 m |
  Karanac Karanac na karti Hrvatske | |
 Karanac Karanac na karti Osječko-baranjske županije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 31315 Karanac |
| Pozivni broj | +385 31 |
| Registarska oznaka | BM |
Karanac (mađ. Karancs) je naseljeno mesto u Baranji, u sastavu opštine Kneževi Vinogradi, Osječko-baranjska županija, Republika Hrvatska.
Geografski položaj[uredi | uredi izvor]
Karanac se nalazi na južnim padinama Banske kose, četiri kilometra zapadno od Kneževih Vinograda i šest kilometara istočno od Belog Manastira. Prosečna nadmorska visina iznosi 114 metara.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Karanac se prvi put spominje 1357. godine pod imenom Karancs u povelji ugarskog kralja Ljudevita. Kao naselje koje je imalo status kraljevskog sela bilo je darovano vlastelinu Besenju Đorđu (Besenyo Gyorgyu).
U periodu od 1390. do 1428. godine kralj Žigmund Luksemburški izdao je tri povelje kojima je selo darovao odanim vlastelinima na korišćenje i pravljanje imanjem. Postoje i dve povelje iz 1468. i 1474. godine koje je izdao ugarski kralj Matija Korvin. U njima se Karanac više ne spominje kao kraljevsko selo, već kao grad (var) pod imenom Karancs var.
Taj Karanac se u ono vreme nalazio zapadno od današnjeg sela i bio je opkoljen šancima. U njemu je bila i rezidencija vlastelina Janoša Pongarca, kome je ovaj grad darovan poveljom iz 1474. godine.
Za vreme turske okupacije Baranje od 1526. do 1687. godine, na prostoru današnjeg Karanca bila su tri manja sela: Arki, Rev i Karanča. Prvo je bilo na brdu u jednoj dolini severozapadno od današnjeg sela, gde se sad nalaze vinogradi. Selo Rev bilo je smešteno u današnjem ataru prema selu Kozarcu. Karanča, kao treće selo bilo je i najveće od ta tri i nalazilo se na prostoru na kome danas leži Karanac. Po proterivanju Turaka, selu je ponovo vraćen mađarski naziv Karanča (Karacs).
Nedugo posle, 1700. godine, selo Karanac pripašće Darđanskom vlastelinstvu Đule Veteranija, sina poginulog generala austrijske vojske Fridriha Veteranija. Njihovi potomci prodali su vlastelinstvo grofu Nepomuku Esterhaziju, a ovaj se zadužio te mu je imanje dospelo pod sekvestar. Njegov sin Kazmer često je pravio izlete u dolini Hunjor koje se nalazi u brdu iznad Karanca. On je 1779. dao sagraditi u selu kapelu koja je 1830. godine pretvorena u crkvu. To je današnja katolička crkva posvećena svetom Donatu.
Zbog prezaduženosti, poslednji vlasnik je bio prisiljen da proda vlastelinstvo vojvodi Georgu Šamburgu fon Lipeu, čiji će potomak prodati 1916. godine imanje prodati mađarskoj agrarnoj i rentnoj banci u Budimpešti.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Na popisu stanovništva 2011. godine, Karanac je imao 926 stanovnika.[1]
Popis 2001.[uredi | uredi izvor]
Na popisu stanovništva 2001. godine, naseljeno mesto Karanac je imalo 1.065 stanovnika, sledećeg nacionalnog sastava:
Popis 1991.[uredi | uredi izvor]
Na popisu stanovništva 1991. godine, naseljeno mesto Karanac je imalo 1.466 stanovnika, sledećeg nacionalnog sastava:
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Popis stanovništva 2011.”. Državni zavod za statistiku RH. Pristupljeno 16. 3. 2017.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Gelo, Jakov (1998). Narodnosni i vjerski sastav stanovništva Hrvatske, 1880-1991: po naseljima. Zagreb: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. ISBN 978-953-6667-07-9.
