Kategorija:Politički zatvorenici (komunisti)

U ovoj kategoriji nalaze se ljudi - članovi Komunističke partije Jugoslavije (KPJ), kao i njihovi simpatizeri koji su u periodu postojanja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (1918-1929) i Kraljevine Jugoslavije (1929-1941) bili progonjeni od policije, osuđivani i zatvarani zbog svojih političkih stavova. Komunistička aktivnost je bila zabranjena u Kraljevini SHS 1920. godine donošenjem „Obznane“, a progon komunista posebno je bio pojačan posle uvođenja „Šestojanuraske dikature“ 1929. godine kada je bio osnovan i Državni sud za zaštitu države. Godine 1935. u Kraljevini Jugoslaviji su bili formirani i prvi koncentracioni logori za komuniste, od kojih su bili najpozantiji u Višegradu i Bileći.

Politički zatvorenici-komunisti najčešće su bili zatvarani u zatvorima u Sremskoj Mitrovici i Lepoglavi, kod Varaždina. Pored ovih zatvora, bili su u manjoj meri zatvarani i u zatvorima u Mariboru, Zenici, Skoplju i Nišu. Politički zatvorenici su uglavnom bili odvojeni od drugih zatvorenika - običnih prestupnika i kriminalaca.

Tokom boravka u zatvoru, politički zatvorenici su nastavljali sa svojom političkom aktivnošću. Okupljali su se u grupe i formirali partijske ćelije, a održavali su i veze sa Partijom. Višak slobodnog vremena koristili su za čitanje marksističkih knjiga, kao i prevođenje stranih knjiga o marksizmu, kojih nije bilo na srpsko-hrvatskom jeziku. Mnogi politički zatvorenici su upravo u zatvorima, od drugih iskusnijih i obrazovanijih političkih zatvorenika, dobijali veća saznanja o marksizmu i komunizmu. Zbog sveopšte aktivnost komunista u zatvorima, a pre svega na prevođenju knjiga i obrazovanju kadrova, koji su bili na izdržavanju zatvorske kazne oni su robijašnice nazivali Crvenim univerzitetima. Borbu za poboljšanje svog položaja, ali i opštih uslova u zatvorima vodili su organizovanjem štrajkova, od kojih su najčešći bili štrajkovi glađu.