Kineziterapija

Kineziterapija
Klasifikacija i spoljašnji resursi
MeSH	D026201

Kineziterapija, korektivna terapija od (grč. kinesis - покрет, therapeio - лечење) je vrsta fizikalne terapije i oblast sportske medicine, koja se karakteriše primenom pokreta usklađenih sa terapijskim zahtevom i pacijentom u celini. Iako je kineziterapija, kao metoda lečenja telesnim vežbama, začeta je još 2700. godine p. n. e., ona je razvijena i masovno primenjivana tokom Drugog svetskog rata, kao metoda klasične medicine sa ciljem da pomogne mnogobrojnim ranjenim ili bolesnim vojnicima da se brzo vrate u svoje borbene jedinice u punoj funkcionalnosti.

Kineziterapija, kao jedna od metod medicinske rehabilitacije, u suštini je nespecifična funkcionalna forma lečenja koja koristeći pokret ili kretanje, kao osnovni instrument u naporu, poboljšava narušeno zdravstveno stanje ili dovedi do potpunog izlečenja. Povoljni efekti kineziterapije mogu biti lokalni i opšti. Najčešći kineziterapijskih postupaci su vežbe, sportske aktivnosti i rekreacione aktivnosti, koji se sprovode u cilju aktivnog lečenja ili prevencije.

Svi oblici savremene kineziterapije zasnovani su na najnovijim saznanjima iz anatomije, fiziologije, biomehanike i kineziologije. Kao poseban oblik kineziterapije postoji i kineziprofilaksa, koja se u fizikalnoj medicini koristi u prevenciji određenih stanja ili bolesti.

Istorija

Kineziterapija kao metoda lečenja telesnim vežbama začeta je još 2700. godine p. n. e. O tome svedoče zapisi u drevnoj kinseskoj knjizi Kong-Fu, u kojoj se navode elementi terapijske gimnastike, i objašeavaju njeni uticaji na zdravlje. Kineski lekar Hua To u 2. veku p. n. e. osmislio je Do-in, narodnu gimnastiku ili vežbe disanja, tai ji kuan.

Stari indusi oko 840. gdine tvrdili su da vežbe utiču na disanje i razvoj duha.

Korekcija dislociranog ramena na Hipokratovom uređaju

U starogrčkoj medicini terapijska gimnastika je bila nezaobilazni način lečenja:

• Hipokrat, Meridok, Asklepiad, smatrali su vežbanje sastavnim delom preventivne medicine
• Aristotel se smatra začetnikom kineziologije, jer je preko geometrijske analize pokreta, izučavao aktivnost mišića.
• Arhimed je razradio hidrostatske principe i zakonitosti pokreta u vodenoj sredini.

Avicena u svom „Kanonu medicinskih nauka“, ukazao je na značaj telesnih pokreta i vežbi u prevenciji i lečenju bolesti.

Merkurijalis 1570. godine, objavio je prvi udžbenik gimnastike.

Nikolas Andri prvi uvodi vežbe za korekciju urođenih i stečenih telesnih deformiteta.

Ling u 18. veku, smatra se osnivačem moderne medicinske gimnastike i prvog „Zavoda za gimnastiku“, a Tisot 1781. godine u svojim zapažanjima navodi:

„ Pokret po svom dejstvu zamenjuje svako terapeutsko sredstvo, dok sva lekovita sredstva ne mogu da zamene pokret. ”

Bendžamin Dušne, u svom delu „Fiziologija pokreta“, postavio je temelje modernoj kineziterapiji.

Sto za masažu iz 1903.

Kineziterapija (ranije korektivna terapija) kao zdravstvena metoda klasične medicine, intenzivno se primenjuje u medicinskoj praksi kao jedan od zvanično prihvaćenih oblika lečenja od 1946. Začeci masovne primene ove metode, zapravo su nastali tokom Drugog svetskog rata, kada je borbena gotovost jedinica na frontu zavisila od brze rehabilitacije i povratka u stroj, velikog broja vojnika koji su patili od bolesti ili povrede. Tako je sve veća primena korektivnih fizičkih procedura imala osnovni zadatak da realizuje proces brzog i masovnog osposobljavanja velikog broja obolelih ipovređenih u ratu i na neki način pozitivno je uticala i na njegov konačni ishod.

Pioniri u oblasti medicinske rehabilitacije ratnih i poratnih godina u SAD bili su američki hirurzi major Norma T. Kirk i dr Hauard Rusk. Do 1946, oni su redovno pratili rezultat primene fizičkih vežbi u oporavku pripadnika oružaneih snaga SAD uz finansijsku podršku vlade. Angažovanjem velikog broja terapeuta, i primenom jasno propisane metodologije oni su u svom radu postigli vrlo dobre rezultate.

Godine 1953, osnovana je Prva američka asocijacija za korektivnu terapiju, nakon što su lekari utvrdili neophodnos normiranja obuke i sertifikovanja ispita za fizioterapeute, kao jednog od preduslov za konzistentan nivo kompetentnosti u kineziterapiji. Tih godina uveden je i akademski program, za fizioterapeute koji je neprestano evoluirao kroz istoriju, i koji je 1980, nametnu zahteve kliničara da se fond časova za obuku kineziterapeuta poveća sa 400 na 1.000 sati.

Naziv korektivna terapija, koji je prvobitno bio primenjivan za ovu vrstu terapijej formalno je promenjen u naziv kineziterapija u 1987, a sve brojnije nacionalne organizacije za korektivnu terapiju svuda u Svetu postale su poznate kao Udruženja za kineziterapiju.

Osnovni ciljevi

Kineziterapija (stariji naziv korektivna terapija) se u suštini zasniva na primeni vežbi, zasnovanih na naučnim principima, koje su tako prilagođene da povećavaju snagu, izdržljivost i mobilnost osoba sa funkcionalnim ograničenjima ili onih (sportisti) koji zahtevaju produženi fizičku kondiciju, i zato su njeni osnovni ciljevi:

• Prevencija oštećenja funkcije lokomotornog sistema

• Poboljšanje segmentne i opšte lokomotorne funkcije, Glavni preduslov za postizanje ovog cilja je dobra evaluacija lokomotornog sistema.

• Poboljšanje ili lečenje narušenih funkcije kardiovaskularnog, respiratornog i drugih sistema. Ovakavi ciljevi se pred kineziterapiju postavljaju u mnogobrojnim bolestima kod kojih je narušena kondicija organizma, ili se dekondicioniranost organizma očekuje tokom razvoja osnovne bolesti (npr kod moždanog krvarenja). Pre propisivanja ovakvih kineziterapijskih protokola, potrebna je dobra dijagnostika i procena funkcionalnog kapaciteta kardiorespiratornog sistema pacijenata.

Navedene ciljeva kineziterapija ostvaruje kroz: očuvanje i vraćanje normalne pokretljivosti zglobova, očuvanje i vraćanje normalne mišićne snage, motornu edukaciju-učenje pokreta, motornu reedukacija-ponovno učenje pokreta, očuvanje i vraćanje koordinacije, delovanje na centralni i periferni nervni sistem, kardio-vaskularni, respiratorni i koštano-zglobni sistem u cilju postizanja maksimalne funkcionalnosti, ostvarivanje dobrog psihičkog stanja.

Oblici kineziterapije

Oblici kineziterapije su brojni ali se u praksi najčešće sprovode:

• korektivna gimnastika (skup fizičkih vežbi doziranih po intenzitetu, vrsti i trajanju, koje se mogu primenjivati preventivno kod dece koja imaju predispozicije za nastanak nekog od posturalnih deformiteta ili terapijski ako oni već postoje),
• edukacija o zaštitnim položajaima i pokretima tela,
• vežbe pravilnog disanja,
• kineziterapija za lumbalni sindrom,
• kineziterapija kod perifernih artroza (gonartroza, koksartroza, artroza sitnih zglobova šaka),
• vežbe relaksacije (opuštanja),
• kineziterapija za cervikalni sindrom,
• kineziterapija posle preloma kosti, sportskih i drugih povreda (saniranje kontraktura),
• vežbe za osteoporozu,
• vežbe za skoliozu i kifozu - vežbe za korekciju ravnih stopala.

Rezultati primene

Terapijski efekti kineziterapije su:

• povećanje obima pokretljivosti u zglobovima
• povećanje snage i elastičnosti mišića
• poboljšanje funkcija disajnih organa, kardiovaskularnog sistema, organa za varenje i nervnog sistema
• poboljšanje cirkulacije krvi i ubrzanje lokalnog metabolizma i procesa oporavka organizma u celini
• stvaranje pravilne šeme pokreta i motoričke aktivnosti

Preduslov

Iako je kineziterapija apsolutni lek izbora u terapijskom smislu, za mnoga stanja i bolesti u njenom sprovođenju mora da se poštuju i određeni principi, pre svega stručnost, ograničenja i kontraindikacije, vreme početka primene itd.

Stručnost

Vežbe moraju biti prilagođene uzrastu bolesnika i težini bolesti.

Pre propisivanja kineziterapijskih vežbi od terapeuta se zahteva da:

• Postavi tačnu dijagnozu, posebno funkcionalnu dijagnozu,
• Poznavaje načina delovanja propisane vežbe,
• Poznaje tačnu proskripciju vežbe u pogledu početnog položaja, trajanja, intenziteta i broja ponavljanja,
• Poznaje neželjena dejstva i kontraindikacije svake vežbe pojedinačno.

Ograničenja, kontraindikacije

Danas se smatra da ne postoji stanje u organizmu kod koga je kineziterapija kontraindikovana. Izuzetak predstavljaju jedino situacije;

• u kojima je opšte stanje bolesnika toliko narušeno bolešću da je on životno ugrožen,
• teška krvarenja ili oslabljena funkcija srca.
• u oblasti reumatologije, ako postoji akutno zapaljenje zglobova. Čim se upala zglobova otkloni kineziterapija može da se primenjuje i kod reumatoloških bolesnika.

Izvori

• Medved, R. (1980). Sportska medicina. Zagreb: Jumena
• Susan Raich, Lorie Hansen, Kinesiotherapy – Then and Now, by Warrant Smith, RKT, March 1994.
• Findak V., I. Prskalo (2004). Kineziološki leksikon. Petrinja: Visoka učiteljska škola u Petrinji
• Malina, R. M., C. Bouchard, (1991). Growth, Maturation, and physical activity.USA:Human Kinetics Books
• Findak, V. (1999). Metodika tjelesne i zdravstvene kulture. Zagreb: Školska knjiga
• Parizkova, J. (1996). Nutrition, Physical Activity, and health in Early Life. Boca Raton. CRC
• Prskalo, I. (2001). Osnove kineziologije. Petrinja: Visoka učiteljska škola u Petrinji
• Milanović, D. (1997). Priručnik za sportske trenera. Zagreb: Fakultet za fizičku kulturu
• Mraković, M. (1992). Uvod u sistematsku kineziologiju. Zagreb: Fakultet za fizičku kulturu

Spoljašnje veze

• Američka asocijacija za kineziterapiju, zvanična prezentacija

Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja).