Kneževina Antiohija
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
| Kneževina Antiohija Principatus Antiochenus | |||
|---|---|---|---|
 Grb
| |||
 Kneževina Antiohija 1135. godina | |||
| Geografija | |||
| Kontinent | Azija | ||
| Regija | Bliski istok | ||
| Glavni grad | Antiohija | ||
| Društvo | |||
| Službeni jezik | Latinski, Stari Francuski, Grčki, Jermenski i Arapski | ||
| Religija | Katolicizam | ||
| Politika | |||
| Oblik države | Kneževina | ||
| — Knez Antiohije | |||
| Istorija | |||
| Istorijsko doba | Razvijeni srednji vijek | ||
| — Osnivanje | 1098. | ||
| — Ukidanje | 1268. | ||
| Događaji | |||
| — Prvi krstaški pohod | 1098. | ||
| — Osvojena od strane egipatskog vladara Bajbarsa. | 1268. | ||
| Zemlje prethodnice i naslednice Kneževine Antiohije | |||
| Prethodnice: | Naslednice: | ||
|
| ||
Kneževina Antiohija je bila krstaška država koja je postojala na prostoru današnje severne Sirije i južne Turske.
Osnovana je za vreme Prvog krstaškog rata, nakon višemesečne opsade Antiohije. Prvi vladar kneževine bio je Boemund Tarentski koji je odigrao ključnu ulogu u zauzimanju grada sklopivši dogovor sa jednim od stražara. Kneževina Antiohija je u početku svoga postojanja formalno bila vazalno podređena Jerusalimskoj kraljevini. Kneževina je, pogotovo u prvim decenijama, vodila ratove sa susednim državama, ali i sa Vizantijom čiji su carevi uspeli da sredinom 12. veka uspeli da kneževe Antiohije učine vizantijskim vazalima. Antiohija je bila preslaba da učestvuje u Trećem krstaškom ratu, ali se, uz podršku italijanskih republika, oduprla Saladinu. Sredinom 13. veka potpala je pod vrhovnu vlast mongolskog kana Hulagua, a 1268. godine je prestala da postoji kada ju je osvojio egipatski vladar Bajbars.
Osnivanje[uredi | uredi izvor]
Antiohija je bila najjača tvrđava u Siriji. Sa svih strana je bila okružena sa 400 bedema, rekom Oront i planinama. Njome je upravljao Jagi Sijan, vazal seldžučkog kralja Ridvana od Alepa. Krstaši su opseli Antiohiju (oktobra 1097). Muslimani su međusobno ratovali te nisu mogli da pomognu građanima Antiohije. Odrede iz Damaska i Alepa potukao je Boemund Tarentski. Međutim, zbog oskudice u hrani i vodi dolazilo je do masovnih epidemija u krstaškom logoru zbog čega je dezertiranje bilo često. Sam Boemond hteo je da napusti Svetu zemlju, a ostao je tek uz obećanje da će grad nakon osvajanja pripasti njemu. Kako bi se oslobodio Vizantinaca, Boemond ih je ubedio da se protiv njih sprema zavera među krstašima. Vizantinci su napustili opsadu i povukli su se u Vizantiju. Sada krstaši nisu imali obaveza prema caru Aleksiju.
Islamski svet je u to vreme podeljen između pristalica Abasidskog kalifata u Bagdadu i Fatimidskog kalifata u Kairu. Fatimidi sklapaju dogovor sa krstašima i 1098. godine im preuzimaju Jerusalim.
Boemond je za to vreme uspeo da se poveće sa Jermenom Firuzom koji je pristao da Franke uvede u grad. Boemundovi vojnici su se 2. juna preko noći uvukli u grad i zaposeli kule. Potom su otvorili kapije svojim saveznicima. Jermeni, Grci i Sirijci pridružili su se krstašima koji su pobili svo muslimansko stanovništvo uključujući i Jagi Sijana. Već sledećeg dana sami krstaši opsednuti su u Antiohiji od strane mosulskog emira Kurbuka. Ubrzo su počeli da umiru od gladi i bolesti. Da bi se podigao moral, bilo je potrebno čudo. Ono se i dogodilo. Provansalski hodočasnik Petar Bartolomej pronašao je ispod jedne crkve deo Svetog koplja. Krstaška vojska nosila ga je ispred svojih redova i odnela je pobedu nad brojčano nadmoćnim muslimanima. Grad je konačno osvojen juna 1098. godine. Krsaška vojska provela je zimu 1098/9. godine u Antiohiji odakle je nastavila ka Jerusalimu. Boemund se zadržao u Antiohiji kojom je zavladao kao knez.
Do Drugog krstaškog rata[uredi | uredi izvor]
Boemund je bio jedan od kandidata za jerusalimskog kralja nakon Gotfridove smrti. Međutim, dolazak na jerusalimski presto sprečili su Danišmendi koji su, pod vođstvom Malik Gazija, zarobili Boemunda kod Melitene 1100. godine. Regentstvo nad Antiohijom preuzeo je njegov brat Tankred. Za to vreme je pokrenut nov krstaški rat 1101. godine. Krstaši, među kojima je bio i Remon od Sen-Žila, pokušavaju da oslobode Boemunda iz zarobljeništva. Krstaški rat iz 1101. godine završen je potpunim neuspehom. Oko 150.000 krstaša je poginulo ili je palo u zarobljeništvo. Od 1101. godine više se u Svetu zemlju nikada nije zaputila tolika krstaška armija.
Tankred opseda vizatijske gradove Latakiju i Tarsus, ali su sve novoosvojene teritorije izgubljene u bici kod Harana u kojoj je zarobljen grof Edese Balduin le Burž. Boemund je ubrzo napustio Svetu zemlju kako bi ratova protiv Vizantije ostavljajući Tankreda kao regenta. Nakon poraza kojeg mu je naneo car Aleksije Komnin, Boemund je prinuđen da, Devolskim sporazumom, prizna vazalni odnos Antiohije prema Vizantiji. Tankred je umro 1112. godine, a nasledio ga je maloletni Boemund II umesto koga je kao regent Antiohijom upravljao Ruđer od Salerna. U bici na Krvavom polju 1119. godine Ruđer je poginuo, a Antiohija je postala vazalna država Jerusalimske kraljevine. Balduin le Burž, tadašnji jerusalimski kralj, vlada Antiohijom do 1126. godine kada je Boemund II preuzeo vlast oženivši se kraljevom ćerkom Alisom. Nakon Boemundove smrti kneževinu je nasledila njegova mlada ćerka Konstanca. Nju je jerusalimski kralj Fulk Anžujski udao za Remona od Poatjea 1136. godine. Ona je tada imala svega 10 godina dok je Remon imao 36.
Godine 1138. u Svetu zemlju je stigao moćni vizantijski car Jovan II Komnin. On je odmah izneo svoje zahteve za predajom Antiohijske kneževine na koju je smatrao da Vizantija polaže pravo još od 1198. godine. Komnin trijumfalno ulazi u Antiohiju. Sa Fulkom je sklopio savez protiv muslimana kojima je krenuo da preotima gradove. Remon od Poatjea priznao je vazalnu zavisnost Antiohije, ali je istovremeno podstakao pobunu stanovništva Antiohije koja je cara primorala da se povuče u Malu Aziju. Tako se franačko-vizantijski savez raspao čime je spašena Zengijeva država. Krajem jeseni 1143. godine Fulk je umro. Nasledio ga je maloletni sin Balduin III umesto koga je kao regent vladala majka Melisenda. Pad grofovije Edese izazvao je pokretanje Drugog krstaškog rata.
Antiohija i Vizantija[uredi | uredi izvor]
Tokom Drugog krstaškog rata Remona je u Antiohiji posetio francuski kralj Luj VII i njegova žena Eleonora Akvitanska, Remonova rođaka i ljubavnica. Nakon završetka Drugog krstaškog rata muslimanski emir Nur ad Din napao je Antiohiju. Knez Remon stradao je u bici kod Inaba. Balduin Jerusalimski postaje regent Antiohije do 1153. godine kada kneževsku vlast preuzima Konstancin muž Rene od Šatijona. Rene je bio običan vitez bez imanja. Odmah po stupanju na vlast (1155) napao je vizantijski Kipar i izvršio strahovit pokolj i pljačku.
U želji da popravi odnose sa Vizantijom, Balduin je zatražio ruku vizantijske princeze. Manojlo Komnin mu je odredio nećaku Teodoru. Venčali su se 1158. godine. Teodora je sa sobom donela ogroman miraz i savez sa Vizantijom zbog čega je dočekana sa oduševljenjem. Rene od Šatijona morao je ponizno da moli Manojla za oproštaj. Dok je boravio u Svetoj zemlji, Manojlo je naložio Nur ad Dinu da oslobodi hrišćanske zarobljenike i, nakon što je alepski emir pristao, nije pokrenuo rat. Odgovarala mu je ravnoteža snaga na Levantu, a ne pobeda krstaša. Zbog toga se 1159. godine povukao u Vizantiju. Prva žrtva ovakve careve odluke bio je Rene koji je već 1160. godine upao u zarobljeništvo. Nur ad Din ga je držao u tamnici 16 godina.
Regentstvo je preuzeo antiohijski patrijarh do 1163. godine kada vlast preuzima Boemund III. Godine 1164. Boemund zajedno sa Remonom III od Tripolija učestvuje u bici kod Harima. Poraz koji su doživeli od Nur ad Dina bio je veliki i obojica su zarobljeni. Na intervenciju jerusalimskog kralja Amalrika i vizantijskog cara Manojla, Boemund je pušten iz zarobljeništva sledeće godine. Boemund je potom posetio Carigrad gde se sa carem dogovorio da obnove grčku patrijaršiju u Antiohiji. Godine 1180. neuspešno je pokušao da se umeša u izboru za jerusalimskog kralja. U isto vreme Boemund je ekskomuniciran iz crkve jer je ostavio svoju ženu Teodoru Komnin (ćerku nedavno preminulog vizantijskog cara Manojla) i oženio se Sibilom.
Opadanje[uredi | uredi izvor]
U bici kod Hatina 1187. godine u kojoj je Saladin katastrofalno porazio Jerusalimsku kraljevinu Boemund nije učestvovao. Potom je Saladin napao i kneževinu Antiohiju, ali je Boemund uspeo da je odbrani. Godine 1190. primio je ostatke nemačke vojske iz Trećeg krstaškog rata. Četiri godine kasnije zarobio ga je Lav II Jermenski. Uz posredovanje Henrija II od Šampanje pušten je na slobodu 1195. godine, ali se odrekao svih vazalnih prava na Kilikijsku Jermeniju. Boemund je umro 1201. godine, a nasledio ga je sin Boemund IV. Boemund od 1187. godine vlada i grofovijom Tripoli te su dve krstaške države ujedinjene. Od 1201. godine Boemund se za antiohijski presto borio i protiv Remona-Rupena, sina starijeg Remona i unuka Boemunda III. Godine 1208. Boemund preuzima presto od Remona, ali ga Remon ponovo vraća 1216. godine uz pomoć Lava II Jermenskog. Godine 1219. Boemund ponovo preuzima presto nakon Remonovog zarobljavanja. Učestvovao je u Šestom krstaškom ratu u kome je svetorimski car Fridrih Veliki osvojio Jerusalim 1229. godine.
Pad[uredi | uredi izvor]
Za vreme Sedmog krstaškog rata Luja Svetog Antiohijom vlada Boemund V. Umro je 1252. godine kada ga je nasledio sin Boemund VI. Prvi deo svoje vladavine proveo je u ratu Sen Sabas boreći se na strani Mletačke republike. U ratu između Mongola i Mamelučkog sultanata Boemund i kralj Kilikijske Jermenije direktno učestvuju na strani Mongola. Hetum i Boemund učestvuju u mongolskom osvajanju Alepa i Damaska 1260. godine. Boemund je nagrađen teritorijama Latakije, Darkuša, Laodikeje i Džabale. Neprilike u Mongolskom carstvu nakon smrti vladara dovele su do povlačenja većine mongolskih osvajača sa Levanta. Manje snage pod Kitbugom ostale su na ovoj teritoriji. Mameluci su ih porazili septembra 1260. godine kod Ajn Džaluta.
Nakon pobede nad Mongolima, Bajbars pokreće ofanzivu protiv franačke Sirije. Boemund se skoncentrisao na odbranu Tripolija. Bajbars menja smrt i napada Antiohiju 14. maja. Grad se skoro nije ni branio. Osvojen je za 2 dana. Skoro svi stanovnici bili su pobijeni (njih oko 100.000). Isečen je i celokupni garnizon iako se predao (16.000). Bila je to strahovita osveta za pokolj koga su krstaši izvršili davne 1098. godine prilikom osvajanja Antiohije.
Kneževi antiohije[uredi | uredi izvor]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta.
- Fajfrić, Željko (2006). Istorija krstaških ratova. Sremska Mitrovica: Tabernakl. ISBN 978-86-85269-05-9.
- Krstaška epopeja; Rene Gruse; IK Zorana Jovanovića, 2004. godina
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
