Kraljevski dvorac u Kazerti

Palata u Kazerti s parkom, Vanvitelijev akvadukt i kompleks San Leuco Reggia di Caserta
Svetska baština Uneska
Mesto	Italija
Koordinate	41° 04′ 12″ S; 14° 19′ 33″ I
Površina	44.000 m2 (470.000 sq ft)
Kriterijumi	Kulturno dobro: i, ii, iii, iv
Referenca	549
Upis	1997 (-1976. sednica)
Ugroženost	ne
Veb-sajt	reggiadicaserta.cultura.gov.it

Kazerta

Kazerta na karti Italije

Kraljevska palata u Kazerti (ital. Reggia di Caserta) bivša je kraljevska rezidencija u gradu Kazerta, izgrađena za burbonske kraljeve Napulja. Bila najveća palata i verovatno najveća građevina u Evropi podignuta u 18. veku. Godine 1996. godine, palata u Kazerti, je zajedno sa svojim delovima — Vanvitelijevim akvaduktom i fabričkim kompleksom San Leuco, uvrštena na UNESKO-v spisak Svetske baštine u Evropi kao „monumentalni kompleks koji je bio pokušaj burbonskog kralja Karla III da oživi sjaj Versajskog dvorca i Kraljevskog dvorca u Madridu. Jedinstven je u tome što je spojio veličanstvenu palatu sa parkom i vrtovima, ali i prirodnom šumovitom okolinom, lovačkim ložama i fabrikom svile. Tako je, prosvetiteljski nenametljivo, svojom materijalnom formom palata uklopljena u okolinu.“

Istorija

Pročelje dvorca (fotografija pre 1907. godine)

Soba s prestolom

Izgradnja dvorca je započela 1752. godine za Karlosa III Napuljskog, koji je blisko sarađivao sa svojim arhitektom Vanvitelijem. Karlo je želeo da izgradi dvorac kao novu administrativnu prestonicu Napuljskog kraljevstva koje će štititi dvor od mogućih napada s mora, kojima je bila izložena u Napulju. Kralj je odlučio da doda i pozorište, veliku biblioteku i univerzitet.

Vanvitelijevim planovima, nije uspeo da prespava niti jednu noć u dvorcu jer je morao da abdicira 1759. godine, kako bi preuzeo španski presto, te je izgradnja dvorca nastavljena za njegovog trećeg sina prestolonaslednika, Ferdinanda IV. Vanviteli je preminuo 1773. godine a izgradnju je nastavio njegov sin Karlo, do njegovog konačnog završetka 1780. godine.

Stanovništvo Stare Kazerte (Caserta Vecchia) je premešteno na nekih 10 km² kako bi bilo na raspolaganju dvorcu, a fabrika svile u odmaralištu San Leuco je prerušena u paviljon parka. Planirana je i monumentalna avenija, duga 20 km², koja je trebalo da spoji Napulj sa dvoracem, ali taj plan nikada nije realizovan.

1945. godine dvorac je bio mesto potpisivanja prve predaje nemačkih snaga u Drugom svetskom ratu. Nemačke snage su brojile oko 600.000—900.000 vojnika raspoređenih na italijanskom frontu i delovima Austrije.

Odlike

Stepenište u unutrašnjosti

Palata ima kvadratičan plan razmera 274h184 m². Sve četiri strane su spojene s oktagonalnim kracima s kojima čine četiri unutrašnja dvorišta, od kojih svako ima više od 3.800 m². Iza fasada ovih identičnih segmenata koji čine četvorostruko dvorište, izdižu se građevine za svakodnevne namene, tako je levi krak služio kao baraka, te je u Drugom svetskom ratu služio kao prihvatilište.

Kraljevsko stepenište

Kao politički, ali i društveni šablon, Vanviteliju je bio Versajski dvorac, koja je iako potpuno drugačija izgledom, na sličan način, na sličan način rešila probleme kraljevske lože i staranja za kralja, te smeštaj dvora i vlade u jednu masivnu građevinu koja je svojom društvenom organizacijom zapravo mali grad koji u baroknom načelu ”la nature forcée“ želi da preuredi prirodu. Kao šablon korišćene su i Kraljevski dvorac u Madridu Filipa V arhitekta Filipa Juvara, u kojoj je Karlo odrastao, i dvorac Šarlotenburg. Prostrani oktagonalni vestibuk je inspirisan crkvom Bazilika di Santa Marija dela Salute iz Venecije, dok se kraljevska kapela upoređuje s kraljevskom kapelu Versaju arhitekte de Kotea. Od svih građevina koje su sledile izgled Versajskog dvorca, Ređa di Kazerta joj najviše liči: od neprekidnog niza balustrada, uz povremeni prekid nekim pavinjonom s drugom, identičnom fasadom. Poput Vesalijesa, veliki akvadukt (Vanvitelijev akvadukt) je morao da bude izgrađen kako bi se vodom namirile brojne fontane i bazeni. Poput svog francuskog modela, i dvorac u Kazerti je izgrađen da osigura vladaru baroknu moć.

Novina u Kazerti je ta što iznad kraljeskog sprata (piano reale) postoji još jedan podjednake vrednosti i usavršenosti. Na kraju se u dvorcu nalazilo 1.200 soba, dvadesetak državnih apartmana i kraljevsko pozorište izgrađeno po uzoru na Teatro San Karlo u Napulju. Arhitektura kasno-baroknih salona, u kojima je bila smeštena, odražavala je državno bogatstvo. U dvorcu su se nalazile i stambene prostorije za kraljevsku porodicu, ali i birokratski uredi vlade, državna biblioteka, univerzitet, državno pozorište; sve udaljeno od nereda i buke preaktivnog Napulja. Pored toga, ovaj dvorac je imao i prednost što je udaljen od mora, što ga je činilo lakše branjivom od one u Napulju. U tu svrhu je kraljevski gornizon bio smešten unutar njenih zidina.

Velika ulazni put za kočije je danas uključen u putnu mrežu Napulja. Industrijski kompleks Belverde (u odmaralištu San Leuco), za proizvodnju svile, je takođe izvanredan primer učvršćenja idealističkih principa kojima je želela da se istakne organizovana i uređena država.

Park

Fontana Venere i Adonisa

Vrh palate je tipičan primer produženog dvorišnog vrta dvoraca, te se proteže na 120 hektara, delom na brdovitom terenu. Inspirisan je Versajskim parkom, ali se čak smatra lepšim. Park započinje od stražnje strane dvorca koja zakrivljuje dugu aleju veštačkih fontana i kaskada. U gornjem delu se nalazi engleski vrt Karla Vanvitelija i dizajnera vrtova koji se školovao u Londonu, Džona Grefera iz 1780. godine. To je jedan od prvih kontinentalnih primera ”engleskog vrta“ sa svim svojim naturalističkim odlikama.

Svaka fontana i kaskada u intervalima puni jedan plitki bazen ("vasca") uz dugi i pravilni kanal koji teče prema horizontu, za čiju je arhitekturu i hidrauliku zaslužan Luiđi Vanviteli. One su:

• Fontana Dijane i Akteona (skulpture Paolo Perisko, Bruneli, Pjetro Solari);
• Fontana Venere i Adonisa (1770—1780.);
• Fontana delfina (1773—1780.);
• Eolova fontana;
• Fontana Cerera.

Veliki broj figura po klasičnim antičkim modelima su delo Gajetana Salomonea i njegove radionice.

Na filmu

Dvorac u Kazerti je bio scena za mnoge filmove, poput Zvezdani ratovi — epizoda I: Fantomska pretnja i nastavku Zvezdani ratovi — epizoda II: Napad klonova, te Nemoguća misija 3 (umesto Vatikana) i Anđeli i demoni.

Galerija

• 
  Mural na zidu u sobi s prestolom
• 
  Oktagonalni vestibul
• 
  Jedno od četiri oktagonalna atrijuma dvorca
• 
  Engleski vrt
• 
  Fontana Dijane i Akteona

Spoljašnje veze

• Službene stranice
• Istorija i informacije
• CBC arhiv Multimedijalna radio reportaža CBC radija o predaji nemačkih snaga u dvorcu 2. maja 1945.