Ktesifon

Ktesifon

Sasanidski Ktesifon
Prikaz na mapi Iraka
Mesto	Irak
Koordinate
Istorija
Graditelj	Mitridat I od Partije
Osnovan	120-tih godina p. n. e.
Period	stari i srednji vek

Ktesifon (grč. Κτησιφῶν) je bio glavni grad Partskog i Sasanidskog carstva. Bio je jedan od najvećih gradova u staroj Mesopotamiji. Prostirao se na oko 35 kilometara južno od današnjeg Bagdada. U periodu od 570. do 637. godine Ktesifon je bio najveći grad na svetu.

Istorija

Ktesifon je kasnih 120-tih godina p. n. e. osnovao Mitridat I od Partije prekoputa Seleukije. Grad je dostigao vrhunac tokom vladavine Gotarzesa I. Prestonica Partskog carstva postao je za vreme Oroda II. Postepeno, Ktesifon se spaja sa starom helenističkom prestonicom Seleukijom i drugim okolnim naseljima. Tako je formirana kosmopolitska metropola. Ktesifon je zbog svog značaja bio stalna meta napada Rimskog carstva. Rimljani osvajaju grad pet puta od čega tri puta u 2. veku. Car Trajan je osvojio Ktesifon 116. godine. Trajanov naslednik Hadrijan vratio je Parćanima Ktesifon što je predviđeno odredbama mirovnog sporazuma. Vojskovođa Avidije Kasije ponovo osvaja grad 164. godine. Rimljani ponovo napuštaju Ktesifon nakon sklapanja mira sa Parćanima. Septimije Sever je nakon okončanja građanskog rata zaratio sa Partijom i osvojio Ktesifon 198. godine. Hiljade zarobljenika prodao je u ropstvo.

Od 226. godine Ktesifon je u sastavu Sasanidskog carstva. Sasanidi takođe određuju Ktesifon za prestonicu. U periodu sasanidske vladavine Ktesifon je procvetao. Aleksandar Sever je 233. godine napao Ktesifon, ali je poražen od strane Ardašira I. Rimski car Kar opljačkao je Ktesifon 283. godine. Car Galerije poražen je nedaleko od Ktesifona od strane persijske vojske (295). Sledeće godine je preduzeo kontranapad i osvojio Ktesifon. Rimski car Julijan stradao je 363. godine u bici nedaleko od Ktesifona protiv kralja Šapura. Grad je u 5. veku bio prestonica Asirijske crkve Istoka. Godine 541. izgrađen je novi grad nedaleko od Ktesifona. Vizantinci poslednji put osvajaju Ktesifon 591. godine. Car Iraklije je tokom Vizantijsko-persijskog rata opseo grad 627. godina. Persijanci su prihvatili uslove mira zbog čega je Iraklije podigao opsadu. Sledeće godine je kuga pokosila stanovništvo Ktesifona. Godine 629. Ktesifon je nakratko bio u vlasti uzurpatora Šahrabaraza.

Muslimani osvajaju grad 636. godine. Ktesifon je delom uništen. Tokom vladavine Omejada, Ktesifon je, pored Kufe, bio središte šiitizma. Od osnivanja Abasidskog kalifata, Ktesifon polako propada. Ubrzo je postao grad duhova. Kalif El Mansur je veći deo materijala za izgradnju Bagdada odneo iz ruševina Ktesifona. Nameravao je od cigala palate u Ktesifonu izgraditi svoju u Bagdadu, ali je odustao jer je poduhvat bio isuviše veliki.

U blizini ruševina Ktesifona vođena je 1915. godine velika bitka između Britanije i Osmanskog carstva u sklopu Prvog svetskog rata. Turci su odbili britanski napad na Bagdad.

Literatura

• M. Streck, Die alte Landschaft Babylonien nach den arabischen Geographen, 2 vols. (Leiden, 1900–1901).
• M. Streck, "Seleucia und Ktesiphon," Der Alte Orient, 16 (1917), 1–64.
• A. Invernizzi, "Ten Years Research in the al-Madain Area, Seleucia and Ctesiphon," Sumer, 32, (1976), 167–175.
• Luise Abramowski, "Der Bischof von Seleukia-Ktesiphon als Katholikos und Patriarch der Kirche des Ostens," in Dmitrij Bumazhnov u. Hans R. Seeliger (hg), Syrien im 1.-7. Jahrhundert nach Christus. Akten der 1. Tübinger Tagung zum Christlichen Orient (15.-16. Juni 2007). (Tübingen, Mohr Siebeck, 2011) (Studien und Texte zu Antike und Christentum / Studies and Texts in Antiquity and Christianity, 62),
• Morony, Michael (2009). „MADĀʾEN”. Encyclopaedia Iranica. 
• Kennedy, Hugh N. (2004). The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century (Second izd.). Harlow, UK: Pearson Education Ltd. ISBN 978-0-582-40525-7. 
• Amedroz, Henry F.; Margoliouth, David S., ur. (1921). The Eclipse of the ‘Abbasid Caliphate. Original Chronicles of the Fourth Islamic Century, Vol. V: The concluding portion of The Experiences of Nations by Miskawaihi, Vol. II: Reigns of Muttaqi, Mustakfi, Muti and Ta'i. Oxford: Basil Blackwell. 
• Rekaya, M. (1991). „al-Maʾmūn”. The Encyclopedia of Islam, New Edition, Volume VI: Mahk–Mid. Leiden and New York: BRILL. str. 331—339. ISBN 978-90-04-08112-3. 
• Kennedy, Hugh N. (2004). The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century (Second izd.). Harlow, UK: Pearson Education Ltd. ISBN 978-0-582-40525-7. 
• Zarrinkub, Abd al-Husain (1975). „The Arab conquest of Iran and its aftermath”. The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs. Cambridge: Cambridge University Press. str. 1—57. ISBN 978-0-521-20093-6. 
• Bosworth, C. E. (1975). „Iran under the Buyids”. Ur.: Frye, R. N. The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs. Cambridge: Cambridge University Press. str. 250—305. ISBN 978-0-521-20093-6. 
• Kröger, Jens (1993). „CTESIPHON”. Encyclopaedia Iranica, Vol. IV, Fasc. 4. str. 446—448. 
• Shapur Shahbazi, A. (2005). „SASANIAN DYNASTY”. Encyclopaedia Iranica, Online Edition. Pristupljeno 30. 03. 2014.