Kumanovska kaza
Kumanovska kaza je bila trećestepena administrativo-upravna jedinica Osmanskog carstva u 19. veku. Bila je deo Skopskog sandžaka (dela Kosovskog vilajeta). Kao kaza sa centrom u Kumanovu gde je sedeo osmanski činovnik kajmakam obrazovana je 1867. godine. Geografski je obuhvatala oblasti Kozjak, Kara Dag, Slavište i Žegligovo. Kaza se delila na tri kola ili mudirluka:
- Karadački
- Kozjački
- Ovčepoljski
Kaza je obuhvatala 108 sela i sa malim razlikama se poklapa sa Kumanovskim okrugom iz vremena Jugoslavije. Na severu se Kumanovska kaza graničila Preševskom kazom, na istoku Krivopalanačkom i Kratovskom a na jugu i zapadu Veleškom i Skopskom.
Etnički i konfesionalni sastav i sukobi[uredi | uredi izvor]
Početkom 20. veka za vreme Borbi za Makedoniju kumanovska kaza predstavljala je neuralgičnu tačku u sukobima Srba i Bugara. Gotovo sva sela Kozjačkog kola bila su priklonjena Carigradskoj patrijaršiji, imala srpske škole i bile deo srpske četničke organizacije. Gotovo sva sela ovčepoljskog kola bila su priklonjena Bugarskoj egzarhiji i bila deo revolucionarne mreže VMROa. Karadaška sela bila su većinski naseljena albanskim stanovništvom islamske veroispovesti. Sam grad Kumanovo bio je takođe konfesionalno podeljen, mada su većinsko stanovništvo činili muslimani - Turci, Torbeši i Albanci. U Kumanovu su sedeli patrijaršijski, odnosno srpski, i egzarhijski (bugarski) protonamesnik. Kumanovska kaza dala je i srpskoj četničkoj akciji i akcijama VMROa poznate delatnike. Krsto Lazarev Konjuški iz sela Konjuha u Ovčem Polju bio je vojvoda VMROa, dok su srpske četničke vojvode Petko Ilić i Jovan Stanojković-Dovezenski bili iz Starog Nagoričana i Dovezenca u Kozjačkom kraju. Poslednja činjenica lepo ilustruje podelu kaze na probugarski i prosrpski deo.[1]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ J. Hadži Vasiljević, Južna Stara Srbija, istorijska, etnografska i politička istraživanja, Knjiga 1, Kumanovska oblast, Beograd 1909, 89-91, 176-187.