Lav Gumiljov

Lav Gumiljov
Gumiljov 1934. godine
Puno ime	Lav Nikolajevič Gumiljov
Datum rođenja	(1912-10-01)1. oktobar 1912.
Mesto rođenja	Sankt Peterburg, Ruska Imperija
Datum smrti	15. jun 1992.(1992-06-15) (79 god.)
Mesto smrti	Sankt Peterburg, Ruska Federacija
Državljanstvo	rusko, sovjetsko
Zanimanje	istoričar, etnolog i geograf

Lav Nikolajevič Gumiljov (rus. Лев Никола́евич Гумилёв; Sankt Peterburg, 1. oktobra 1912 − Sankt Peterburg, 15. juna 1992), bio je sovjetski i ruski istoričar, etnolog i geograf, rodio se u porodici poznatih književnika Nikolaja Gumiljova i Ane Ahmatove. Njegov otac bio je plemić, oficir u Prvom svetskom ratu i ugledni ruski pesnik ranog 20. veka, koji je zbog navodnog učešća u „monarhističkoj zaveri“ pogubljen 1921. godine. Zbog toga su Lav i njegova majka bili pod neprekidnom prismotrom sovjetskih vlasti. Pošto su se roditelji rano razveli, najveći deo detinjstva proveo je kod bake po očevoj liniji. Kada je upisao studije istorije preselio se kod majke Ane i njenog drugog muža u Petrograd. Prvi put uhapšen je 1935. godine zbog rečenice „da u Rusiji još postoje plemići koji sanjaju o bombama“, a drugi put su ga uhapsili 1938. godine kao „kontrarevolucionara“ i osudili na petogodišnji progon u istočni Sibir. Posle odslužene kazne priključio se jedinicama Crvene armije (1944) i učestvovao u Bici za Berlin. Nakon završetka rata posvetio se pisanju doktorata o „turkijskim narodima“, ali je već 1949. godine zbog članstva u ilegalnoj organizaciji osuđen na desetogodišnji boravak u Gulagu. Oslobođen je 1956. godine u vreme kampanje „destaljinizacije“ koju je sprovodio Nikita Hruščov.

Po izlasku iz zatvora nastavio je naučna istraživanja. Doktorsku disertaciju iz istorije na temu Drevni Turci 6-8. veka, odbranio je 1961. godine, a drugi doktorat iz geografije Etnogeneza i biosfera zemlje 1974. godine. Radio je na Institutu za geografiju Lenjingradskog državnog univerziteta do 1986. godine, kada je penzionisan. Za člana Ruske akademije prirodnih nauka izabran je 1991. godine. Njegove najznačajnije knjige su: Istorija naroda Huna (1960), Drevni Turci (1964), Etnogeneza i biosfera zemlje (1978), Drevni Rusi i Velika stepa (1989), Milenijumi oko Kaspija (1991), Kraj i novi početak (1992), Od Rusa ka Rusiji (1992).

Proučavajući istoriju stepa i srednjoazijskih nomada, artikulisao je originalnu „teoriju pasioniranosti“ čija je osnovna hipoteza da u pojedinim ljudima postoje određene „biohemijske energije“ koje se iskazuju „kao ogromna volja ka delovanju što je često nepojmljivo s tačke gledišta običnog čoveka“. Zastupao je gledište da je svaka etnička grupa u istoriji prošla kroz iste faze: rođenje, vrhunac, usporavanje i inerciju. Isticao je da kada pasioniranost etnosa dostigne svoj maksimum, ona stvara snažne vođe i preduslove za pokretanje velikih osvajačkih ratova.

Po Sergeju Beljakovu, istoričaru i piscu, baveći se pitanjem odakle dolaze i kuda nestaju narodi, i kakvi zakoni određuju njihov razvoj, Lav Gumiljov je stvorio osobenu koncepciju o pasionarima (lat. pasio — strast) od čijeg broja zavisi „život jednog naroda“. Pasionari su ljudi koji se odlikuju povišenom sposobnošću da rade i stvaraju, i to mogu biti naučnici, vojnici, političari ili preduzetnici. Kada je takvih ljudi više narod se uspešno razvija, potom kada ih je još više stvaraju se pretpostavke za njegovu teritorijalnu ekspanziju, a kada ih je previše počinju da međusobno ratuju. Postoje i sasvim suprotne istorijske tendencije kada je brojnost pasionara toliko mala „da jedan narod nestaje i postaje žrtva osvajača“. Jer kako drugačije objasniti „da su moćna carstva za svega nekoliko godina znale da unište šačice stočara“.

Krajem osamdesetih i početkom devedesetih godina, usled promene društvene klime, u Rusiji se obnavlja interesovanje za Gumiljovljeva dela. Za nove evroazijce njegove teorije etnogeneze i etničkih ciklusa predstavljaju očigledan nastavak „organicističkog prilaza i geografskog determinizma“ koji su sadržani u radovima klasika geopolitike Racela, Kjelena ili Haushofera. Neoevroazijcima je posebno privlačan njegov stav o Velikorusima kao primeru superetnosa koji je zadržao osobine „mladosti i svežine“, za razliku od Evropljana koji se nalaze u stanju „duboke inercije“, i tvrdnja da je „velikoruska civilizacija nastala sjedinjavanjem slovenskog etnosa s tursko-tatarskim elementom“, iz čega kao logično sledi rusko pravo na integraciju evroazijskog prostora.

Odlikovanja i titule

Nosilac je velikog broja sovjetskih medalja, među kojima je:

Orden Otadžbinskog rata