Lazar Marković Čađa

Za drugu upotrebu, pogledajte stranicu Lazar Marković.

lazar marković čađa
Lazar Marković Čađa
Lični podaci
Datum rođenja	(1925-04-01)1. april 1925.
Mesto rođenja	Grgurevci, kod S. Mitrovice, Kraljevina SHS
Datum smrti	januar 2004.(2004-01-00) (78 god.)
Mesto smrti	Beograd, Srbija, Srbija i Crna Gora
Profesija	vojno lice
Porodica
Supružnik	Hajrija Marković
Delovanje
Član KPJ od	1. marta 1943.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija Vojska Jugoslavije 1942 — 1978. 1999.
Čin	pukovnik JNA general-major VJ u rezervi
Heroj
Narodni heroj od	26. septembra 1953.
Odlikovanja

Lazar Marković Čađa (Grgurevci, kod Sremske Mitrovice, 1. april 1925 — Beograd, januar 2004) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe, pukovnik JNA, general-major Vojske Jugoslavije u rezervi i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija

Rođen je 1. aprila 1925. u selu Grgurevcima, kod Sremske Mitrovice. Još kao dimničarski šegrt u Rumi, slušao je o revolucionarnom radničkom pokretu.

Posle okupacije Kraljevine Jugoslavije, kao mladi radnik, odlazio je na sastanke koje su mlađim radnicima i seljacima održavali organizatori Narodnooslobodilačkog pokreta (NOP).

Marta 1942, sa nepunih sedamnaest godina, napustio je zanat i uzevši od svog gazde pušku otišao u Frušku goru i među fruškogorskim partizanima postao tada najmlađi borac. Da bi ga partizani u Fruškogorskom partizanskom odredu primili u svoje redove i da bi izmakao poteri, on je prethodno posekao telefonske žice između Rume i Iriga. Već u prvim borbenim okršajima protiv nemačke ekspedicije, koja je u junu 1942. pokušala da prodre na Frušku goru, ispoljio je veliku hrabrost, zbog gega je od političkog komesara Slobodana Bajića Paje, kao nagradu dobio odobrenje da nosi puškomitraljez marke „Brno“.

Kada su sremski partizani u novembru 1942. prešli u istočnu Bosnu, vodili su teške borbe protiv četnika. U ovim borbama je se više puta istakao — u borbama na Suhom Polju protiv četnika vojvode Đure Bidžića, u selu Nedeljištu u okolini Šekovića, zatim na planini Majevici i kasnije u Petoj neprijateljskoj ofanzivi u borbama za Vlasenicu, Zvornik, Caparde (na komunikaciji Zvornik–Tuzla).

Prvi bataljon Prve vojvođanske udarne brigade u kome se nalazio, iznenada su početkom 1943. opkolile ustaše kod sela Nedeljišta. Čađa je sa svojim puškomitraljezom doprineo da se ne zatvori obruč neprijatelja oko bataljona, koji se nalazio na odmaranju. Na delu položaja svog bataljona, puškomitraljezom je pokosio nekoliko desetina i sa svojim drugovima naterao oko dvestotine ustaša u bekstvo. Takođe, istakao se u odbrani Šekovića. Kada su bombaši polazili na osvajanje bunkera, uvek su tražili da im Čađa svojim puškomitraljezom bude zaštitnica. U članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) primljen je 1. marta 1943. godine.

Ubrzo je postao komandir voda. U borbama kod Caparda topovskim šrapnelima je ranjen u obe noge, ruke i stomak. Prebačen je na lečenje u Brodac, gde je završio kurs za komandira čete i posle kraćeg vremena je prešao u Bosutske šume, gde je bio prvi komandir obezbeđenja Glavnog štaba NOV i PO Vojvodine. Odatle je upućen u Prvi fruškogorski partizanski odred za zamenika komandira Prve čete. Učestvuje u likvidaciji ustaškog uporišta kod sela Manđelosa i u borbi kod Šašinaca i Kupinova protiv četnika, koji su dolazili iz Srbije. Uskoro postaje komandir Prve čete i vodi borce u sve akcije koje organizuje Fruškogorski partizanski odred.

Početkom 1944, u delimičnoj ofanzivi domobrana, ustaša i jednog nemačkog bataljona, učestvuje u akcijama preko Sremskih Karlovaca, Krušedola i Bukovca. Posle ovih borbi, zbog ispoljenog junaštva i umetnosti ratovanja, postavljen je za komandanta Prvog bataljona Osme vojvođanske udarne brigade. Međutim, i kao komandant bataljona nije se odvajao od svog puškomitraljeza. Na Batinoj skeli, na položaju zvanom Kazuk, u novembru 1944, uspešno je vodio svoj bataljon do Darde i vrlo brzo izbio na Dravu kod Osijeka, ispred jedinica Crvene armije.

U borbi na Dravskom frontu, kod Osijeka, pred kraj novembra i početkom decembra 1944, kada je 51. vojvođanska divizija izvodila forsiranje Drave, kod Osijeka, u okviru Osme vojvođanske udarne brigade, dobija specijalni zadatak. Uspešno je forsirao 14 kilometara izlivenu Dravu, dokopao se sela Belog brda, kod Osijeka, ovladao njime i ozbiljno ugrozio neprijatelja koji je branio Osijek sa pravca Vukovara. Posle dvodnevnih borbi, odsečen od svih snaga, svojim bataljonom iz Belog brda probija neprijateljski obruč i izvlači bataljon preko sela Vere, Bobota i Tripnja u sastav Šestog slavonskog korpusa, kojim je komandovao Mate Jerković.

Prilikom borbi za konačno oslobođenje zemlje, u borbi za Osijek i Slavonsku posavinu, postaje zamenik komandanta Osme vojvođanske udarne brigade i u činu kapetana Jugoslovenske armije (JA) dočekuje kraj rata na granici sa Austrijom, dokle je njegova brigada stigla goneći neprijatelja.

Posleratni period

Posle rata, završio je Višu vojnu akademiju JNA i nalazio se na odgovornim dužnostima u oklopnim jedinicama Jugoslovenske narodne armije (JNA). Penzionisan je 1978. iz Saveznog sekretarijata za narodnu odbranu (SSNO), u činu pukovnika JNA. Nakon NATO agresije na SRJ, unapređen je u čin general-majora Vojske Jugoslavije u rezervi, 29. decembra 1999. godine.

Preminuo je januara 2004. u Beogradu i sahranjen je u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu.

Nosilac je brojnih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden zasluga za narod sa srebrnim zracima, Orden za hrabrost, Orden partizanske zvezde sa puškama i dr. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 26. septembra 1953. godine.

Literatura

• Ko je ko u Jugoslaviji — biografski podaci o jugoslovenskim savremenicima. Beograd: Sedma sila. 1957.  COBISS.SR 4864263
• Ko je ko u Jugoslaviji — jugoslovenski savremenici. Beograd: Hronometar. 1970.  COBISS.SR 4897031
• Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982.  COBISS.SR 48700167
• Antić, Boško; Tomanović, Radovan; Fezer, Branko; Škrbić, Petar (2012). Generali i admirali Srbije 1981—2011. Beograd: Klub generala i admirala. ISBN 978-86-915585-0-5.