Leonid Brežnjev

leonid brežnjev
Leonid Brežnjev
Lični podaci
Datum rođenja	(1906-12-19)19. decembar 1906.
Mesto rođenja	Kamenskoje, Ruska Imperija
Datum smrti	10. novembar 1982.(1982-11-10) (75 god.)
Mesto smrti	Moskva, Sovjetski Savez
Profesija	inženjer
Porodica
Supružnik	Viktorija Brežnjeva
Delovanje
Član KPSS od	1931.
Učešće u ratovima	Veliki otadžbinski rat
Služba	Sovjetska armija 1935 — 1954.
Čin	maršal Sovjetskog Saveza
Generalni sekretar KPSS
Period	1964 — 1982.
Prethodnik	Nikita Hruščov
Naslednik	Jurij Andropov
Odlikovanja	sovjetska odlikovanja: Heroj Sovjetskog Saveza Heroj Sovjetskog Saveza Heroj Sovjetskog Saveza Heroj Sovjetskog Saveza Heroj socijalsitičkog rada Orden Lenjina Orden Lenjina Orden Lenjina Orden Lenjina Orden Lenjina Orden Lenjina Orden Lenjina Orden Lenjina Orden Oktobarske revolucije Orden Oktobarske revolucije Orden crvene zastave Orden crvene zastave strana odlikovanja:

Leonid Iljič Brežnjev (rus. Леони́д Ильи́ч Бре́жнев; Kamenskoje, 19. decembar 1906 — Moskva, 10. novembar 1982), sovjetski državnik, generalni sekretar Komunističke partije Sovjetskog Saveza od 1964. do 1982. i dva puta predsednik Prezidijuma Vrhovnog Sovjeta (šef države), od 1960. do 1964. i od 1977. do 1982. godine. Začetnik je Brežnjevljeve doktrine. Kvalitet i uticaj njegove vladavine je i dalje predmet debate brojnih istoričara.

Mladost

Leonid Brežnjev kao politički komesar tokom Drugog svetskog rata

Leonid Brežnjev je rođen 1. januara 1907. godine u mestu Kamenskoje na području Ruske Imperije (danas je ime mjesta Dnjeprodzeržinsk, Ukrajina). Kako su njegovi roditelji, Ilija i Natalija Brežnjev, bili ukrajinske nacionalnosti, on je zadržao tamošnje manire i narječje ceo život, a kao Ukrajinac se izjašnjavao sve do 1952. U svom rodnom gradu je završio školovanje za metalurga. Radio je kao inženjer i direktor u tehničkoj školi u Ukrajini. Tokom toga školovanja u svojoj 16 godini Brežnjev je pristupio Komsomolu, a u punopravno članstvo KPSS je primljen 1931. Ta 1931. godina na kraju postaje tačka velikog obrata njegovog života kada upoznaje Nikitu Hruščova pod čijom zaštitom će mu karijera iznenada procvetati. Tokom služenja vojnoj roka 1935/6 godine ovaj mladi komunistički kadar će dobiti konačnu partijsku potvrdu svoje vjernosti kada ga se postavlja za političkog komesara vojne jedinice.

Veliki otadžbinski rat

Po završetku vojnog roka kratko vreme je 1936. godine bio direktor fakulteta koji je pohađao da bi ubrzo iste godine bio poslan na partijsku dužnost u regionalni centar Dnjepropetrovsk. Tamo je 1939. godine bio postavljen za partijskog sekretara zaduženog za lokalnu vojnu industriju što je pozicija na kojoj je dočekao napad Nemačke na Sovjetski Savez. Kao glavni odgovorni za tamošnju vojnu industriju on je odmah na sam dan napada dobio dužnost da organizuje premeštaj lokalnih fabrika važnih za rat na područje Urala. Kako je ovaj posao bio dovršen 26. avgusta 1941. kada je Dnjepropetrovsk pao u ruke Nemaca, Brežnjev je prekomandovan na funkciju političkog komesara u vojnoj jedinici gde je dodeljen sa zvaničnom titulom brigadnog komesara. Tokom bitke za Staljingrad Brežnjev je bio postavljen na poziciju zamenika zapovednika političkog odela Zakavkaskog fronta (on se sastojao od 2, a ponekad i 3. sovjetske armije) gde je ostao sve do prekomande u Prvi ukrajinski front. Na ovoj novoj poziciji, gde je stigao s činom pukovnika 1943. godine, ponovno je susreo Nikitu Hruščova. Vrlo verovatno zahvaljujući tom njihovom starom velikom prijateljstvu Leonid Brežnjev je iznenada bio unapređen u čin general-majora 1944. godine. Kraj rata dočekao je na poziciji načelnika političkog odela Četvrtog ukrajinskog fronta.

Politička karijera

Kada je Brežnjev u avgustu 1946. godine napustio Crvenu armiju, prvi novi položaj mu je tako postalo mesto Prvog sekretara partije Zaporožja koje je ubrzo zamenio za identični položaj u rodnoj regiji Dnjepropetrovska. Napokon je izlaz iz mnoštva sličnih gradskih i opštinskih sekretara doživeo 1950. godine kada je postao Prvi sekretar Centralnog komiteta Moldavije. Pre Staljinove smrti ovaj sada uspešan sovjetski političar postao je sekretar Centralnog komiteta Sovjetskog Saveza i kandidat za člana Prezidijuma. Tokom borbe za vlast Maljenkov-Hruščov, njegov prijatelj bio je prisiljen da ga žrtvuje izbacivanjem iz Centralnog komiteta. Da bi ga se potom izbacilo iz budućih borbi i spletki u Moskvi tokom ove borbe za vlast koja je potrajala do 1955. godine, Brežnjev je poslan u Kazahstan prvobitno na mesto drugog sekretara partije, a nakon pobede Hruščova na prvo. Tokom 1956. godine to je prijateljstvo dobilo svoju ponovnu potvrdu kada je Brežnjev ponovno bio postavljen na mesto sekretara Centralnog komiteta KPSS-a. Tokom pokušaja svrgavanja Hruščova 1957. godine, podržao je svoga prijatelja što mu je donelo novo unapređenje i položaj člana Politbiroa. Na toj poziciji Brežnjev je nastavio da podržava Hruščova sve do 1962. godine kada su nastupile promene. U međuvremenu 1960. godine on je postao predsednik Sovjetskog Saveza što je bez obzira na ime zvučne titule bila u stvarnosti samo ceremonijalna funkcija. Od 1963. godine većina članova Politbiroa (tada se zvao Prezidijum) je došla do zaključka kako Hruščov više šteti nego koristi državi. U tadašnjoj malenoj uroti prisililo se Frol Kozlova da odstupi se svog položaja potencijalnog naslednika šefa države i da ga prepusti Brežnjevu. Do prave smene šefa države došlo je tek 14. oktobra 1964, kada je urota Suslov-Kosigin-Brežnjev postigla puni uspeh i uzrokovala smenu Hruščova.

Vlast

Nakon te smene svoga zaštitnika, Leonid Brežnjev je postao Generalni sekretar KPSS-a to jest državni vođa. U strahu od stvaranja novog velikog vođe ostali urotnici nisu imali nikakvu nameru prepustiti Brežnjevu vlast u državi tako da se ubrzo oformio neslužbeni trijumvirat. Mihail Suslov je dobio zadatak za održavanje pune kontrole na ideologijom Komunističke partije i tajnom policijom (KGB) dok je Aleksej Kosigin dobio zadatak upravljanja vladom, a Brežnjev je postao nominalni šef države (iako ne i predsednik pošto ga je Hruščov smenio 1964. godine) i šef partije (koji nema veze s ideologijom). Svi trijumviri su se složili o potrebi širenja komunizma finansijskom podrškom komunističkim pokretima u svetu (i vojnom podrškom afričkim komunističkim vladama), održavanja status kvo u Evropi i zaštiti teritorijalnog integriteta Sovjetskog Saveza. Gotovo odmah po stupanju na vlast Brežnjev je održao govor kojim je pozvao na vraćanje socijalizmu koji je postojao pre Hruščovljevih reformi. Kako bi dokazao tu promenu u razmišljanju novog rukovodstva on je svoju želju da postane naslednik Staljina dokazivao uzimajući za sebe titulu generalnog sekretara koju je uvek koristio njegov uzor. U skladu s tim počela su ponovna zatvaranja čiji broj će ipak preostali trijumviri da blokiraju da se ne bi došlo do negdašnjih čistki. Tokom Praškog proleća 1968. godine Brežnjev je organizovao vojnu intervenciju za povratak konzervativne vlade nakon čega je objavio svoju doktrinu.

Tokom vladavine Hruščova došlo je do pogoršanja odnosa s Kinom oko, za obične ljude, nepotrebnog pitanja lider koje države je ujedno i lider komunizma. Kako je pokušaj mirenja iz 1965. godine propao došlo je do daljeg pogoršanja odnosa koje će da izazove kratkotrajni rat 1969. godine čiju je dalju eskalaciju sprečio Kosigin ličnom intervencijom. Bez obzira na taj strah opšteg rata sada se Narodna Republika Kina okrenula SAD što je u Moskvi dovelo do zabrinutosti i potrebe opuštanja napetosti u odnosima s Vašingtonom. Takav razvoj događaja stvorio je tokom 1970.ih godina politiku detanta, potpisivanje sporazuma SALT radi ograničenja nuklearnog oružja i sporazuma u Helsinkiju gde su SAD priznale Sovjetskom Savezu kontrolu nad istočnom Evropom, ali tražile takođe da on poštuje ljudska prava. Istovremeno s takvim spoljnopolitičkim promenama unutar Sovjetskog Saveza se nastavljala borba za vlast protiv Suslova i Kosigina koji su hteli da blokiraju jačanje kulta ličnosti državnog vođe. Kao godina koja je označila preokret se najčešće navodi 1977. kada je Brežnjev napokon uspeo da smeniti Podgornog koji je bio predsednik Sovjetskog Saveza, kako bi zauzeo njegovu poziciju. Sada je on napokon postao vodeći trijumvir iako je još uvek imao nekakva ograničenja svoje vlasti.

Ekonomija i način vladanja

U svojoj konzervativnoj politici Brežnjev se odrekao većine nužnih ekonomskih reformi iz doba Hruščova vraćajući se na politiku teške industrije i trke u naoružanju iz doba Staljina. Rezultat toga je postala stalna stagnacija ekonomije koja nije bila u stanju niti približno da prati razvoj kapitalističkih društava. Poljoprivreda, što je postigla kakav takav uspeh otvaranjem novih područja za obradu tokom vladavine prethodnika, sada je počela da propada zbog nedovoljnih ulaganja što se odvijalo u svim ostalim ekonomskim granama. Čak stanovi i zdravstvo, što je najosnovnije u svakom socijalističkom društvu, doživelo je svoju stagnaciju. Jedino što je napredovalo bio je broj birokrata što je gotovo sigurno imalo veze s borbama frakcija unutar Komunističke partije tako da je svaka od njih želela da namesti svoje ljude na odgovarajuća mesta u državnoj upravi.

Predsednik Džimi Karter i Brežnjev potpisuju SALT II sporazum u Beču 15. juna 1979.

Gotovo odmah stupajući na vlast Brežnjev je došao u sukob s vojnim herojima iz Drugog svetskog rata šaljući ih prisilno u penziju jer su isticali kako su odigrali važnu ulogu u konačnoj pobedi. U skladu s takvim mišljenjem o sebi, uspeo je da postane jedan od ljudi s najvećim brojem odlikovanja i medalja u istoriji.

Zahtevao je povećanje broja lansiranja letelica u svemir kako bi dobio zavist celog sveta za svoje uspešno upravljanje državom. To je na kraju dovodilo do redovnih nesreća koje su bile posledica nedovoljnih kontrola pre lansiranja što većeg broja letelica u što kraćem vremenu.

Poslednje godine

Pobeda Brežnjeva tokom unutarstranačkih borbi je ubrzo postala Pirova pošto se njegovo zdravstveno stanje počelo pogoršavati, a vlast će ponovno da se vrati u ruke frakcije oko Suslova. Kako se tokom cele vladavine nije bavio unutrašnjom politikom (osim kadrovskih borbi) tako se i sada pred kraj života ništa nije promenilo. Dok je potpisivao sporazum SALT II i nelegalno slao sovjetsku vojsku u Avganistan (bez dopuštenja Politbiroa) nije razmišljao o posledicama po ekonomiju, a američki odgovor doveo je državu u probleme kada je bio proglašen embargo na prodaju žita Sovjetskom Savezu. Od te 1980. godine Brežnjev je ostao usamljeni, izolovani starac koji je okružen funkcionerima što zahtevaju promene kojima se on protivio. Niti smrt Kosigina 1980. i Suslova 1982. godine to nisu promenile pošto je vlast prešla u ruke Andropova i pre smrti tadašnjeg vođe. Leonid Brežnjev umro je nakon duge i teške bolesti 10. novembra 1982. godine u Moskvi.

Porodica

Brat Jakov, sestra Vera. Brežnjev je bio oženjen sa Viktorijom Petrovnom od 1927. godine pa sve do svoje smrti 1982. godine. Imali su dvoje dece, Galinu (1929—1998) i Jurija (1933).

Galerija

Fotografije posete Beogradu

• 
  15. novembar 1956.
• 
• 
  22. septembar 1966.
• 

Literatura

• Bacon, Edwin; Sandle, Mark (2002). Brezhnev Reconsidered. Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-333-79463-0. 
• Dimić, Ljubodrag (2014). „Veština politike: Prvi susret Josipa Broza Tita i Leonida Iliča Brežnjeva (24. septembar - 5. oktobar 1962)”. Umetnost i njena uloga u istoriji: Između trajnosti i prolaznih -izama. Kosovska Mitrovica: Filozofski fakultet. str. 371—387. 
• Dimić, Ljubodrag (2018). „Poslednji susret Leonida Iljiča Brežnjeva i Josipa Broza Tita (Moskva, 16-21. maj 1979. godine)”. Rusija/SSSR i državnost Srbije/Jugoslavije. Beograd: Istorijski institut. str. 323—351. 
• Green, William; Reeves, W. Robert (1993). The Soviet Military Encyclopedia: A–F. Westview Press. ISBN 978-0-8133-1429-7. 
• Service, Robert (2009). History of Modern Russia: From Tsarism to the Twenty-first Century (3 izd.). Penguin Books Ltd. ISBN 978-0-674-03493-8. 

Spoljašnje veze

• Biografija na sajtu enciklopedije Britanike