Ligatura

Ligatura je znak u tipografiji koji nastaje kada se dvije grafeme spoje u jedan glif. Ligature obično stoje umjesto nekoliko uzastopnih znakova koji imaju neke zajedničke komponente. One su dio grupe glifova koja se naziva „kontekstualni oblici“, gdje se određeni oblik slova koristi u zavisnosti od konteksta kao što su okolna slova ili blizina kraja reda.

Nastanak[uredi | uredi izvor]

Tipografske ligature su nastale prostim rukom pisanim slovima, gdje su zbog brzine pisanja pojedina slova vezivana drugačije u zavisnosti od slova koja im prethode ili koja ih slijede. Kao jedno od najranijih poznatih pisama, sumersko klinasto, imalo mnogo slučajeva kombinovanja znakova koji bi kroz istoriju razvoja pisma prerasli iz ligature u zaseban znak. Ligature se javljaju u skoro svim poznatim pismima.

Poznate ligature[uredi | uredi izvor]

Znak ß, „oštro S“, iz njemačkog pisma je nastao kao ligatura „dugo S preko okruglog S“. Po njemačkom pravopisu taj znak se još uvijek smatra ligaturom.

Najpoznatija ligatura je ampersand — &. Ovaj znak je nastao od slova E i t koja čine riječ „et“, što je latinski veznik „i“. Zvanično se koristi u francuskom i engleskom, ali je prisutan i u mnogim drugim latiničnim, a često i u ćiriličnim pismima. Zbog učestale upotrebe više se i ne smatra ligaturom nego logogramom.

Ligature u srpskoj ćirilici[uredi | uredi izvor]

Dva slova moderne srpske ćirilice se mogu smatrati ligaturama. To su Љ i Њ. Ta slova predstavljaju meke glasove Л i Н koji su, prije nego što je Vuk Stefanović Karadžić dodao ta slova u srpsku ćirilicu, predstavljani znakovima Л + Ь i Н + Ь.