Luštica (Herceg Novi)
Luštica | |
|---|---|
 Radovanići, jedan od zaseoka Luštice | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Crna Gora |
| Opština | Herceg Novi |
| Stanovništvo | |
| — (2011) | 311 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 42° 23′ 48″ S; 18° 36′ 07″ I / 42.396667° S; 18.601944° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 268 m |
  Luštica Luštica na karti Crne Gore | |
| Ostali podaci | |
| Pozivni broj | 031 |
| Registarska oznaka | HN |
Luštica je naselje u opštini Herceg Novi, u Crnoj Gori. Prema popisu iz 2011. bilo je 311 stanovnika (prema popisu iz 2003. bilo je 338 stanovnika).
Naselje Luštica obuhvata veći deo istoimenog poluostrva i ima dvanaest sela i zaseoka smeštenih iznad zaravni obradive zemlje, raštrkanih po sredini i obodu poluostrva.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Stanovništvo je nekad živelo od stoke, vinogradarstva i proizvodnje kvalitetnog maslinovog ulja koje je nadaleko bilo poznato (luštičko ulje i sir iz ulja), tako da je najveći prosperitet ovog kraja ostvaren tokom XVII i XVIII veka. Godine 1933. na Luštici je bilo zasađeno oko 100.000 stabala maslina, a ona je kao i u celoj Boki smatrana svetim drvetom. Maslinovom grančicom kitile su se kuće, slavska pogača i svetila se vodica. Svaka kuća imala je mlin za masline. Danas su mnoge od njih zapuštene ili zatvorene. U prošlosti je Luštica imala veliki broj kapetana i brodovlasnika koji su sa svojih putovanja donosili razne predmete, pa su bogatije kuće bili pravi mali etno-muzeji.
Građevine[uredi | uredi izvor]
Radovanići su centralno, najveće i glavno selo Luštice. Tu se nalazi crkva Svetog Nikole - zaštitnika putnika i pomoraca. Ovaj hram je izgrađen 1117. godine[1] (prvobitno) po predanju ga je osveštao Sveti Sava. Zanimljivo je da je njena fasada bila obojena u crveno. u osnovi to je jednobrodni krstoobrazni hram, sa zvonikom na preslicu sa tri zvona. hram Svetoga Nikolaja je Saborni hram. 3vona na hramu su dar kapetana Miževića. U selu Mrkovi se nalaze dva hrama a posvećeni su Vaskrsenju Lazarevom izrađen 1605. godine i Svetoj prepodobnomučenici Paraskevi izgrađen po predanju u drugoj polovini devetog vijeka. U Luštici postoji 18 crkava i dvije rimokatoličke. U priobalju poluostrva stotinjak metara od uvale Mirišta na malom školju podignut je žanjički manastir, posvećen Vavedenju presvete Bogorodice.
U neposrednoj blizini ostrva Mamula, na rtu Arza se nalazi jedna od najlepših tvrđava južnog Jadrana iz doba Austrougarske. Nadomak Arze je plaža Žanjic, a u blizini je i Plava špilja jedinstvena na ovom delu Jadrana.
Naselja[uredi | uredi izvor]
Naselju Luštica pripadaju zaseoci: Miževići, Mardari, Brguli, Begovići, Zambelići, Radovanići, Eraci, Tići, Mrkovi, Klinci, Rose, Zabrđe i Žanjic. Rose i Žanjic su jedina mesta u Luštici smeštena uz more u koja se može doći brodom iz Herceg-Novog ili putem Tivat—Krtoli—Rose. Rose ima izgled tipičnog mediteranskog mesta sa redom kuća na sprat uz more u stilu bokeljske arhitekture.
Klinci[uredi | uredi izvor]
Klinci se nalaze na nadmorskoj visini od 180 metara. Riječ je o naselju razbijenog tipa i sastoji se od dva zaseoka. Dominira nad čitavim područjem pružajući impresivan vidik na otvoreno more, uz panoramu Radovanića, uvale Žanjic, ostrva Mamula, ulaza u Bokokotorski zaliv i zaleđe Herceg Novog.
Naselje i okolina predstavljaju snažan kontrast pitomog meditaranskog i grubog karstnog pejzaža.
Pretpostavlja se da je nastalo još u 15. vijeku, a da je ime dobilo po prezimenu prve naseljene porodice – Klinčić, koja se pominje i u spisima Kotorskog arhiva. Postanak sela se gubi u nedoglednoj prošlosti. Neka od današnjih plemena se pominju u općoj čitulji luštičkoj, koja se čuva u manastiru Savina, a napisana je na početku 18. vijeka - piše Sava Nakićenović.
U Klincima živi pedesetak mještana ili 8 stalno naseljenih porodica - Kaluđerovići, Radovići, Popovići - u oko 15 stambenih kuća.
Porodice se pretežno bave turizmom, poljoprivredom, a preci su bili mahom moreplovci.
U ovom kroz prethodne vijekove dobro razvijenom selu otvorena je prva luštička osnovna škola na narodnom jeziku, 1878. godine.
Arhitektura[uredi | uredi izvor]
Arhitektura Klinaca karakteristična je za Lušticu. Pokućstvo koje se u domovima nalazi donošeno je vijekovima iz svih krajeva svijeta gdje su vični luštički pomorci išli, pa su ove kuće pravi mali etno muzeji sa vrijednim kolekcijama, od portreta predaka pomoraca, do egzotičnih predmeta sa drugog kraja svijeta.
Spomenici[uredi | uredi izvor]
Pet hramova u ovom pitomom mjestu koji su posvećeni Svetom arhangelu Mihailu, Svetom Savi, Svetom Pantelejmonu, Svetom Trifunu i Svetom Haritonu ispovjedniku.
Crkva Svetog arhangela Mihaila, sazidana je 1670. godine, a natpis sa ikonostasa otkriva da je on rad Rafaila Zografa iz 18. vijeka. U crkvi se nalazi Triod, u kome se pominje Stefan od grada Skadra, odnosno Stefan Skadarnik - štampar iz 16. vijeka, kao i Zbornik kojeg je napisao erdeljski mitropolit Genadije 1580. godine. Ovdje se vjekovima čuvaju i nekoliko ručnih krstova, srebrnih sa drvenim minijaturama, donijetih iz Jerusalima.
Crkva Svetog Tripuna u Klincima, jedna od najzanimljivijih luštičkih crkava. Nalazi se na prirodnom uzvišenju s koga se otvara pogled na more i unutrašnji dio Bokokotorskog zaliva. Skromna je po izgledu i proporcijama, jednobrodna. Početkom 20. vijeka obnovio je Rade Kaluđerović iz Klinaca. 1953. djelimično je očišćen ostatak crkvene freske.
Od identifikovanih arheoloških nalazišta (prema navodima iz knjige '22 sage o Herceg Novom', Lazara Seferovića) vrijedi pomenuti antičke nalaze obala, te gomile i gradine iz praistorije i ranog srednjeg vijeka.
Demografija[uredi | uredi izvor]
U naselju Luštica živi 275 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 45,2 godina (44,4 kod muškaraca i 45,9 kod žena). U naselju ima 120 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,78.
Stanovništvo u ovom naselju veoma je heterogeno, a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 1 | 0 | ||
| 80+ | 6 | 16 | ||
| 75—79 | 8 | 9 | ||
| 70—74 | 11 | 14 | ||
| 65—69 | 8 | 14 | ||
| 60—64 | 14 | 16 | ||
| 55—59 | 7 | 9 | ||
| 50—54 | 14 | 9 | ||
| 45—49 | 15 | 11 | ||
| 40—44 | 6 | 12 | ||
| 35—39 | 10 | 9 | ||
| 30—34 | 11 | 8 | ||
| 25—29 | 8 | 9 | ||
| 20—24 | 9 | 8 | ||
| 15—19 | 8 | 6 | ||
| 10—14 | 5 | 9 | ||
| 5—9 | 4 | 13 | ||
| 0—4 | 10 | 11 | ||
| Prosek : | 8 | 4 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 136 | 42 | 85 | 3 | 5 | 1 |
| Ženski | 150 | 23 | 72 | 42 | 10 | 3 |
| UKUPNO | 286 | 65 | 157 | 45 | 15 | 4 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 49 | 1 | 0 | 3 | 1 |
| Ženski | 14 | 1 | 0 | 0 | 0 |
| UKUPNO | 63 | 2 | 0 | 3 | 1 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 3 | 11 | 1 | 7 | 9 |
| Ženski | 0 | 1 | 2 | 5 | 1 |
| UKUPNO | 3 | 12 | 3 | 12 | 10 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 0 | 7 | 2 | 1 |
| Ženski | 1 | 0 | 1 | 1 | 1 |
| UKUPNO | 1 | 0 | 8 | 3 | 2 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 1 | 0 | 0 | 2 | |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| UKUPNO | 1 | 0 | 0 | 2 | |
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Devet vekova crkve Svetog Nikolaja na Luštici (SPC, 25. decembar 2017)”. Arhivirano iz originala 25. 12. 2017. g. Pristupljeno 25. 12. 2017.
- ^ Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2003, podaci po naseljima. Podgorica: Republički zavod za statistiku. septembar 2005. COBISS-ID 8764176.
- ^ Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. Podgorica: Republički zavod za statistiku. septembar 2004. ISBN 978-86-84433-00-0.
- ^ Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. Podgorica: Republički zavod za statistiku. oktobar 2004. COBISS.CG-ID 8489488.
