Mavro Orbin

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Mavro Orbin
Naslovna stranica prvog izdanja Orbinovog dela Kraljevstvo Slovena (1601)
Lični podaci
Datum rođenja(1563{{month}}{{{day}}})1563.
Mesto rođenjaDubrovnik, Dubrovačka republika
Datum smrti1610.(1610-Nedostaje neophodni parametar 1, mesec!-00) (46/47 god.)
Mesto smrtiDubrovnik, Dubrovačka republika

Mavro Orbin[a] (Dubrovnik, 1563 — 1610), takođe poznat i po italijanskoj verziji imena, kao Mauro Orbini (ital. Mauro Orbini), bio je benediktinac i istoričar iz Dubrovačke republike. Njegovo najpoznatije delo objavljeno je 1601. godine, na italijanskom jeziku, pod naslovom: Il Regno de gli Slavi (Kraljevstvo Slovena). Delo je posvećeno istoriji i slavi „slovenske nacije“, a nastalo je sa ciljem da se italijanskoj i široj zapadnoj publici predstavi prošlost južnih Slovena, a prvenstveno Srba i Hrvata.[2][3][4][5]

Zajedno sa svojim dalmatinskim sunarodnicima, Vinkom Pribojevićem, Jurjem Križanićem i Bartolom Kašićem spada u najznačajnije predstavnike ranog iliro-slovenstva iz 16. i 17. veka.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Rođen je u Dubrovniku 1563. godine, u trgovačkoj porodici poreklom iz Kotora i dobio je ime Frano (Petar Bogdani ga naziva Marino Urbini).[6] Sa 15 godina je stupio u benediktinski red i uzeo monaško ime Mavro, veoma popularno među benediktincima. Proveo je iskušenički period u manastiru Svete Marije na ostrvu Mljetu, koje se nalazilo pod vlašću Dubrovnika. U manastiru je i započeo svoju književnu delatnost. Pre 1590. napisao je delo De Ultimo Fine Humanæ Vitæ Vel Summo Bono; ono ni do dan danas nije objavljeno, teološkog je karaktera i njegov rukopis se čuva u univerzitetskoj biblioteci u Padovi. U njemu nema nagoveštaja da se autor interesuje za istoriju. Posvećeno je Orbinovom budućem meceni Marinu Bobaljeviću, bogatom plemiću iz Dubrovnika, koji je kasnije pomogao njegovo glavno delo.

U poslednje dve decenije svog života, Orbin je zauzimao važne položaje u crkvenoj hijerarhiji Dubrovnika. Bio je najpre opat manastira Svete Marije, pa je imao vodeću ulogu u benediktinskoj kongregaciji na Mljetu; bio je opat manastira Svetog Mihajla na Šipanu, opat manastira Svetog Jakova u Višnjici (najznačajniji benediktinski manastir na teritoriji Dubrovačke republike), da bi ga papa Klement VII 1597. postavio za opata manastira u Baču, koji je bio sedište bačko-kaločke nadbiskupije, tada pod turskom vlašću.

Godine 1599. Orbin je otišao u Italiju da završi rad na svom glavnom delu i nadgleda njegovo štampanje. U predgovoru Kraljevstvu Slovena on je naveo kako je u nekoliko navrata obilazio Italiju posećujući biblioteke u kojima je tragao za istorijskim delima. Najveći broj istorijskih dela našao je u biblioteci vojvode od Urbina u Pezaru. Pristup toj biblioteci mu je sigurno omogućio njegov mecena Marin Bobaljević, koji je preuzeo i troškove objavljivanja Kraljevstva Slovena. Delo je objavljeno 1601. u Pezaru.

Godine 1606. Orbin je na molbu bogatog dubrovačkog trgovca Rada Sladojevića preveo sa italijanskog delo Anđela Elija Zrcalo duhovno od početka i svrhe života čovečanskog, koje je objavljeno 1614. godine. Orbin to nije doživeo — umro je 1610. godine.

Kraljevstvo Slovena[uredi | uredi izvor]

Predstava navodnog grba cara Stefana Dušana iz Orbinovog dela Kraljevstvo Slovena (1601)

Izdanja:

Kraljevstvo Slovena se može podeliti u tri dela:

PRVI DEO - govori uopšteno o Slovenima počev od najstarijih vremena (poznog starog veka) i između ostalog, o njihovoj navodnoj prapostojbini Skandinaviji;

DRUGI DEO - predstavlja prevod na italijanski Letopisa popa Dukljanina; autor je Letopis istakao kao Srpsku istoriju prednemanjićkog perioda, a kako za tu epohu nije imao drugih izvora, objavio ga je u celini;

TREĆI DEO - govori o južnoslovenskim zemljama (Srbija, Bosna, Hum, Bugarska) i njihovim vladarskim kućama, sa genealogijom svake od njih.

U svom izlaganju Orbin navodi veliki broj pisaca i dela, najčešće zapadnih, ali je retko kritički birao one izvore na koje se treba osloniti. Zbog toga što pominje neke, u katoličkom svetu nepoželjne autore - pravoslavne starosedeoce Sibinjane, zatim Grke i nemačke protestante, Papska kurija Orbinovo delo 1603. godine stavila je na popis zabranjenih knjiga. Kraljevstvo Slovena je 1722. godine prevedeno na ruskoslovenski i štampano u Petrovgradu.

Srpska istorija zauzima središnji položaj u delu, i obimom i koncepcijski. Takvo gledanje na prošlost karakteristično je za čitavu renesansnu i baroknu Dalmaciju. Za razliku od srpskog srednjovekovnog istorizma koji počiva na izdvojenosti onog dela srpske istorije koji se otvara delatnošću Nemanje i svetog Save, dalmatinski istorizam je idejno bio (južno) slovenski. No, i u njemu srpska istorija zauzima privilegovano mesto.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Odomaćeni oblik njegovog imena i prezimena Mavro Orbini u stvari je oblik koji je pisac upotrebljavao u svojim delima napisana na italijanskom. Ispod srpskohrvatske posvete svog Zrcala duhovnog, ipak, on se potpisao kao Mavar Orbin (Dum Mavar Orbin Opat od Sfete Marie od Backe), a tako su ga zvali i njegovi sugrađani.[1]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Pantić 1968, str. XV-XVI.
  2. ^ Pantić 1968, str. XI-CVIII.
  3. ^ Samardžić 1968, str. CIX-CXXXVI.
  4. ^ Ćirković 1968, str. 379-428.
  5. ^ Ćirković 2011, str. 57-64.
  6. ^ Petar, Bogdani (1685). CUNEUS PROPHETARUM (Četa proroka), str. 95 (PDF). Padova. Arhivirano iz originala (PDF) 04. 03. 2016. g. Pristupljeno 28. 09. 2017. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Мавро_Орбин&oldid=27553202”