Maksim Bogdanovič
| Maksim A. Bogdanovič | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 9. decembar (27. novembar) 1891. |
| Mesto rođenja | Minsk, Rusija |
| Datum smrti | 25. maj (12. maj) 1917. |
| Mesto smrti | Jalta, Rusija |
| Nacionalnost | Belorus |
| Religija | Pravoslavlje |
| Zanimanje | pesnik, publicista, prevodilac |
| Porodica | |
| Roditelji | Adam J. Bogdanovič Marija A. Bogdanovič |
| Književni rad | |
| Jezik stvaranja | beloruski jezik, ruski jezik |
| Žanr | poema |
| Uticaji od | beloruska narodna poezija |
| Najvažnija dela | Venac - zbirka poezije |
Maksim Bogdanovič (blr. Максім Багдановіч, Minsk, 9. decembra (27. novembra) 1891 – Jalta, 25. maja (12. maja) 1917) bio je beloruski pesnik, publicista i književni prevodilac, jedan od tvoraca beloruske književnosti i savremenog književnog beloruskog jezika.
Poreklo[uredi | uredi izvor]
Maksim Bogdanovič je rođen u Minsku, beloruskoj Minskoj guberniji u porodici pismenih ljudi. Roditelji Maksima Bogdanoviča bili su Adam Jegorovič Bogdanovič (gubernijski sekretar) i Marija Afanasjeva Mjakota (završila je žensku učiteljsku školu i imala je veliki književni talenat, te se smatra da ga je Maksim nasledio od nje). Izrodili su četvoro dece, sinove Vadima (1890), Maksima (1891), Lava (1894), i kćerku Ninu (1896). Kroz kuću Bogdanoviča u Minsku prolazilo je puno intelektualnog sveta: lekari, oficiri, učitelji.[1]
Mesec dana posle rođenja kćeri, Marija Afanasjeva je dobila tuberkulozu i, uprkos lečenju, umrla je 1896. godine. Sahranjena je na pravoslavnom groblju u gradu Grodno. Po rečima Adama Bogdanoviča, budući veliki pesnik Maksim je i rečitosšću i stavom veoma podsećao na svoju majku, naročito u detinjstvu.
Počeci bavljenja književnošću[uredi | uredi izvor]
Godine 1896. porodica se preselila u Nižnji Novgorod u Rusiju. Tamo se Adam Bogdanovič sprijateljio sa istaknutim piscem Maksimom Gorkim, koji im je često bivao u porodičnoj kući i razvijao kod mladog Maksima ljubav prema literaturi. Adam se još bavio istorijom, etnografijom i folklorom beloruskog naroda. Maksim je voleo da čita njegove zapisa, te je kasnije napominjao kako ga je vaspitavao otac i da je veliku ulogu u tom vaspitanju imala i očeva biblioteka.
U mušku gimnaziju u gradu Njižni Novgorod Maksim se upisuje 1902. godine. U vreme revolucije 1905. uzima učešće u studentskim demonstracijama. Smatra se da književnošću počinje da se bavi 1907. godine. Prva njegova zapažena priča bila je Muzika (belor. Muzыka) na beloruskom jeziku, koju objavljuje časopis Naša Niva. Priča je odražavala nadu za dolaskom boljih vremena[2].
Već sledeće godine, Maksimov otac dobija službu u gradu Jaroslavu, pa se tamo seli porodica. Maksim tu piše prve pesme: Nad grobom (belor. Nad magilaй), Doći će proleće (belor. Prыdёt vesna), U tuđini (belor. Na čužыne). Pesme su bile objavljene u časopisu Naša Njiva. U istom časopisu štampa se i pesma Kraju moj rodni! Kao proklet od Boga (belor. Kraй moй rodnы! Kak vыklяtы bogam…), gde govori o društvenom ugnjetavanju Belorusa.
Prevodio je na beloruski jezik dela nemačkih pesnika u ovom periodu i to Hajnriha Hajnea i Fridriha Šilera. Prve pesme objavljivao je pod pseudonimom Maksim Krinica (krinica – izvor, kladenac).
Najvažnija dela[uredi | uredi izvor]
Godine 1909. Maksim Bogdanovič je oboleo od tuberkuloze, ali to ga nije sprečilo da završi gimnaziju 1911. godine i poseti grad Viljnu, gde se družio sa književnicima i istomišljenicima. Tu piše jednu od svojih najpoznatijih pesama: Slucke tkalje (belor. Sluckiя tkačыhi).
Iste godine Maksim se vraća u Jaroslav i upisuje Demidovski pravni licej (fakultet). Objavljuje sonete u časopisu Mlada Belorusija (belor. Maladaя Belarusь) i Glas (belor. Golas). Iz licejskog perioda poznate su Maksimove poeme U selu (belor. U vёscы) i Veronika (belor. Vэranika). Veronika nastaje iz prve Maksimove ljubavi, Ane Kokujeve, mlade pijanistkinje. Ona unosi sasvim nova osećanja u njegovu dušu i nastaju prelepe i danas veoma poznate ljubavne pesme, od kojih je jedna Romansa (belor. Ramans)[3].
Do 1913. godine, Maksim se bavio prevođenjem na beloruski jezik, i to Ovidija, Horacija i francuskog pesnika Pola Verlena. Takođe, objavljuje i članke, koji su se bavili istorijom beloruske književnosti, koji su veoma važni u izučavanju, a gde se vidi i rezultat zanimanja za očev posao.
U Viljni, početkom 1914. godine u štampariji Martina Kuhte i pri novčanoj podršci kneginje Marije Magdalene Radzivil štampana je jedina zbirka pesama Maksima Bogdanoviča Venac (belor. Vяnok) u 2000 primeraka. Tema smrti se često provlači kroz stihove Maksima Bogdanoviča, ali i vera u večni život. Priroda, njeni zakoni, šuma, zelenilo, život u slobodi - najistaknutije su teme pesama Maksima Bogdanoviča.
Poslednje godine života[uredi | uredi izvor]
Maksim završava licej 1916. godine i vraća se u Minsk. Bio je već teško bolestan, ali je i dalje neumorno radio u guberniji. Tada piše Izgubljenog labuda (belor. Stracіm-lebedzь), sa biblijskim motivima i Poteru (belor. Pagonя), sa rodoljubivim motivima.
U februaru 1917. godine Maksim odlazi na Krim, da bi se lečio od tuberkuloze. Bolest ga je, ipak, savladala i on umire u maju iste godine. Među papirima nađenim posle njegove smrti bio je i materijal za formiranje beloruskog bukvara. Pesnik je do poslednjeg daha bio posvećen književnosti i kulturnom preporodu[4].
Zaostavština pesnika našla se u rukama njegovog oca Adama, koji je potom predaje Institutu beloruske kulture. Maksimovo stvaralaštvo je prevođeno na mnoge svetske jezike, a štampano je u Velikoj Britaniji, Nemačkoj, Poljskoj, Rusiji, Francuskoj, Jugoslaviji i drugim državama.
Danas postoji Muzej Maksima Bogdanoviča u Minsku i nekoliko ulica u Belorusiji nose njegovo ime. Takođe, Slucka manifaktura, koja se bavi proizvodnjom tradicionalnih pojasa je ponela Maksimovo ime. U čast 90 – ogodišnjice rođenja pesnika u Minsku na Trgu pariske komune podignut je spomenik pesniku[5].
Veze Maksima Bogdanoviča sa Srbijom[uredi | uredi izvor]
Poznato je da pesma Ko to tamo ide po Kosovu Polju (belor. Hto tam edze pa Kasovu Polю) inspirisana Kosovskom bitkom, za koju je pesnik čuo.
Prof. dr Ivan Čarota, čuveni beloruski slavista i srbista, je čak 13 pesama Maksima Bogdanoviča uvrstio u Antologiju beloruske poezije (belor. Antalogія belaruskaй paэzіі, 1993). Pesme je preveo prof. dr Miodrag Sibinović. Antologija je drugo izdanje doživela 2012. godine. Prof. I.Čarota je priređivač i U Susret Duhu - Antologije beloruske hrišćanske poezije objavljene u izdanju Compu-Teha u Beogradu, 2019. godine, a u koju je ušla jedna pesma Maksima Bogdanoviča - Prepisivač. Antologiju je prevela sa beloruskog Dajana Lazarević[6].
Zbirka pesama Venac prevedena je i objavljena u Beogradu, 2017. godine, u izdanju KIZ Centra. Zbirku je sa beloruskog jezika takođe prevela Dajana Lazarević[7].
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Bogdanovič, Maksim (2017). Venac. Beograd: KIZ Centar.
- ^ Čarota, Ivan A. (2012). Antologija beloruske poezije. Beograd: Srpska književna zadruga.
- ^ Bogdanovič, Maksim (2019). „Veronika - poema”. Zvezdani kolodvor: 49-51. Pristupljeno 2. 2. 2021.
- ^ Bogdanovič, Maksim. „Venac”. Projekat Rastko. Projekat Rastko Belorusija. Pristupljeno 2. 2. 2021.
- ^ Bogdanovič, Maksim (2019). „Izbor iz poezije”. Zvezdani kolodvor: 51-51. Pristupljeno 2. 2. 2021.
- ^ Čarota, Ivan A. (priređ.) (2019). U susret Duhu - Antologija beloruske hrišćanske poezije. Beograd: CompuTeh.
- ^ Bogdanovič, Maksim. „Venac Maksima Bogdanoviča”. KULT. Pristupljeno 2. 2. 2021.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Bogdanovič, Maksim (2017). Venac. Beograd: KIZ Centar.
- Bogdanovič, Marija. (2019). Uoči Božića. Beograd: Udruženje poetskih stvaralaca.
- Čarota, Ivan A. (2012). Antologija beloruske poezije. Beograd: Srpska književna zadruga.
- Čarota, Ivan A. (priređ.) (2019). U susret Duhu - Antologija beloruske hrišćanske poezije. Beograd: CompuTeh.
- Maйhrovič S. K. Makcim Bagdanovič, Mn.:, 1958.
- Loйka A. Makcim Bagdanovič, Mn.:, 1966.
- Maksіm Bagdanovіč: vяdomы і nevяdomы (ukladalьnіk Cіhan Čarnяkevіč. Mіnsk, 2011.
- Maksіm Bagdanovіč: эncыklapedыя. Mn.: BelЭn, 2011. — 608 s.: іl. ISBN 978-985-11-0584-3
- Trus M. Maksіm Bagdanovіč: kodы žыccя і tvorčascі. — Mіnsk: BDTU, 2015. — 179 s.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Bіяgrafія na Slounik.org
- Tvorы na «Belaruskaй Palіčcы»
- Vяnok (u arыgіnale) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (24. jul 2008)
- Žыccяpіs і vыbranыя tvorы Maksіma Bagdanovіča (na bel. і rus. movah)
- Stihi M. Bogdanoviča v perevode I. Karaseva (na rus. move)
- BAGDANOVІČ Maksіm Adamavіč
- Vяnok — knіga paэzіі (da 100–goddzя z dnя vыdannя) : Arhivirano na sajtu Wayback Machine (21. jun 2013) vіrtualьnaя vыstava na saйce Cэntralьnaй navukovaй bіblіяtэkі іmя Я.Kolasa NAN Belarusі
