Manastir svetog Pantelejmona u selu Gornji Nerezi
.jpg)
Manastir svetog Pantelejmona Nerezi je stara vizantijska crkva iz sredine 12. veka koja se nalazi u selu Gornji Nerezi, nedaleko od Skoplja.
Prema ktitorskom natpisu na grčkom jeziku koji se nalazi iznad ulaza u manastirsku crkvu, vidi se da ju je podigao 1164. godine, rođak tadašnjeg vizantijskog cara Manojla I Komnina (1143—1180), Aleksije Anđel (Komnin)[1].
Pominje se 1300. godine u povelji kralja Milutina (1282—1321) kojim se on potvrđuje kao metoh manastira svetog Đorđa na Seravi.
Sama crkva ima osnovu upisanog krsta sa pripratom, četiri manja kubeta u uglovima crkve i jednim većim iznad središnjeg dela crkve, po čemu podseća na manastirske crkve u Starom Nagoričanu i Matejiću[2].
Značajna je po autentičnim freskama iz 12. veka koje predstavljaju jedan od najznačajnijih prikaza vizantijske umetnosti i najbolji prikaz epohe vizantijskog slikarstva pod Komninima[2].
Pored njih, u manastirskoj crkvi se nalaze i one rađene u 16. veku posle zemljotresa iz 1555. godine i 19. veka.
Najznačajnije freske[uredi | uredi izvor]
Živopis u crkvi je najočuvaniji u naosu, dok se najstarije i najznačajnije freske nalaze u samom brodu i oltarskom delu[3].
Jedna od zanimljivosti živopisa je i predstava ruskog svetitelja svetog Jakova koji je bio rostovski episkop i koji je kanonizovan 1549. godine[1].
Najznačajnije freske iz 12. veka veka su[3]:
- Oplakivanje Hrista
- Skidanje sa krsta
- Preobraženje
- Sretenje
Freske karakterišu odmerenost u prikazu likova i pokreta i harmonija boja, kao i specifične odlike koje se javljaju pri prikazivanju ljudi kojima su dati živi i realistični likovi sa punim izrazom i pokretom[3].
Na fresci Oplakivanje Hrista se javlja jedan od prvih pokušaja da se uvede realizam u freskoslikarstvo prikazom nežnosti i materinstva kroz stav Bogorodice i njen poljubac.
Veliko umetničko dostignuće autora fresaka potvrđuje i kompozicija Skidanje sa krsta na kojoj je izvanredno prikazan bol majke za izgubljenim sinom[3].
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Vasilije Marković „Pravoslavno monaštvo i manastiri u srednjovekovnoj Srbiji“ (prvo izdanje), Sremski Karlovci 1920.
- „Jugoslavija - turistička enciklopedija (II knjiga)“, Beograd 1958.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Manastir Nerezi (jezik: engleski)
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
