Maršal

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Za druge upotrebe pogledajte stranicu Maršal (višeznačna odrednica).

Maršal je najviša vojna titula u oružanim snagama nekih zemalja. Viša od ove titule je zvanje generalisimus. Dodeljuje se najčešće bez utvrđenih propisa, pravo dodele imaju šefovi država ili parlament. Titula se po pravilu dodeljuje za vojne zasluge u ratu.

Naziv se javlja u 8. vijeku u Franačkoj, za upravnike konjušnica kneževa na vlasti (starogermanski marah — konj i skalk — sluga). Godine 1185. postaje titula koja se dodeljuje za izuzetne zasluge. Do Francuske revolucije 1789, već postoji 16 vrsta maršala. Revolucionari ukidaju zvanje, ali ga Napoleon obnavlja 1804. i imenuje 18 maršala Carstva, a kasnije još 8. Krajem 19. vijeka zvanje se ne koristi u Francuskoj, a u Prvom svetskom ratu dobijaju ga samo najviši komandanti, kao Franše d’Epere, Žozef Žofr, i drugi. Po uzoru na Francusku, druge države (Nemačka, Italija, Rusija) dodjeljuju zvanje maršala.

Tokom Kraljevine Srbije i Kraljevine Jugoslavije čin maršala nije postojao ali jeste funkcija maršal dvora. Ekvivalent ovom činu je bio čin vojvoda.

Posle Drugog svetskog rata, jedino sovjetska armija zadržava zvanje za veći broj vojnih lica (Georgij Žukov, Konstantin Rokosovski i dr.). Takođe ovaj čin je dodeljivan i političkim funkcionerima (Josif Staljin, Lavrentij Berija, Nikolaj Bulganjin i Leonid Brežnjev).

Godine 1955. u Kini je uveden čin maršal Narodne republike Kine. Deset kineskih generala je dobilo ovaj čin.

Zvanje maršala Republike je ustanovljeno 1953. u Severnoj Koreji i prvi nosilac je bio Kim Il Sung. U isto vreme za vojna lica uveden je čin vicemaršala. Godine 1992. uveden je čin u korejskoj armiji, maršal Korejske narodne armije koji su nosili tri oficira, veterana Korejskog rata.

Zvanje maršala Jugoslavije je ustanovljeno na Drugom zasjedanju AVNOJ-a 1943. i dodeljeno je vrhovnom komandantu NOVJ-a Josipu Brozu Titu.

Čin maršal Ruske Federacije je ustanovljen 1993. godine. a 1997. godine ovaj čin je dodeljen Igoru Sergejevu jedinom do sada maršalu Ruske Federacije.

Zvanje maršal Sirije ustanovljeno je početkom rata u Siriji i dodeljeno je predsedniku Sirije Bašaru el Asadu.

Etimologija[uredi | uredi izvor]

„Maršal” je drevna pozajmljenica iz normanskog francuskog (cf. moderni francuski maréchal), koja potiče od starofrankijske reči marhskalk („stajski dečak, čuvar, sluga”), što je još evidentno u srednjovekovnim holandskim rečima maerscalc, marscal, i modernoj holandskoj reči maarschalk („glavni vojni zapovednik”; što je značenje pod uticajem francuske upotrebe).

Ona je srodna sa starovisokonemačkom reči mar(ah)-scalc i modernom nemačkom reči (Feld-)Marschall („glavni vojni zapovednik”; što je značenje koje je isto tako pod uticajem francuske upotrebe).[1]

Ova reči je originalno i doslovno značila „konjušar”, iz nemačkog *marha- „konj” (cf. engleski mare i moderni nemački Mähre, sa značenjem „konj lošeg kvaliteta”) i *skalk- „sluga” (cf. staroengleski scealc „sluga, vojnik” i zastarela nemačka reč Schalk, sa značenjem „sluga visokog ranga”).[2] Ovo poreklo iz „konjušara” je zadržano u sadašnjem francuskom imenu za potkivača: maréchal-ferrant.

Kasno rimska i vizantijska titula comes stabuli („štalski grof”) bila je calque iz germanskog, iz čega je nastala starofrancuska reč con(n)estable i moderna reč connétable, i kao pozajmica iz starofrancuskog, engleska reč constable. Konačno, u Vizantiji maršal sa povećanim ovlašćenjima, posebno u kontekstu zapovjedništva pograničnim područjima, često je bio poznat kao egzarh.

Maršalske epolete raznih zemalja[uredi | uredi izvor]

Aktivni činovi[uredi | uredi izvor]

Bivši činovi[uredi | uredi izvor]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ General Armije Sjedinjenih Američkih Država je najviši vojni čin u ovoj armiji i dodeljuje se u specijalnim prilikama (za vreme rata) a u rangu je Maršala.
  2. ^ Generalni kapetan je čin napravljen za monarha Španije. Etimološki se može smatrati Maršalom Španije s obzirom da ovaj čin stariji i od najvišeg čina Armijskog generala Španske vojske. Deli se po vidovima.
  3. ^ Generalni kapetan je čin napravljen za monarha Španije. Etimološki se može smatrati Maršalom Španskog Vazduhoplovstva. Deli se po vidovima.
  4. ^ Admiral flote Sovjetskog Saveza je čin napravljen kao ekvivalent činu Maršala Sovjetskog Saveza. Etimološki se može smatrati Maršalom mornarice s obzirom da su nosioci ovog čina dobijali i Maršalsku zvezdu.
  5. ^ Ekvivalent činovima Maršala i Feldmaršala ostalih armija.
  6. ^ Ekvivalent činovima Maršala i Feldmaršala ostalih armija.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Elmar Seebold, ur. (2002). Kluge, Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache (24th izd.). Berlin – New York: Walter de Gruyter. str. 1112. ISBN 978-3-11-017473-1. 
  2. ^ Jacob und Wilhelm Grimm, Deutsches Wörterbuch, Leipzig 1854–1960, Vol. 12 Col. 1673 Online-Version Arhivirano na sajtu Wayback Machine (21. oktobar 2016)

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

  • Mediji vezani za članak Maršal na Vikimedijinoj ostavi
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Маршал&oldid=27707610”