Masakr u Škabrnji

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Masakr u Škabrnji
Spomenik žrtvama u Škabrnji
Škabrnja na karti Hrvatske
Škabrnja
Škabrnja
Škabrnja na karti Hrvatske
MestoŠkabrnja i Nadin, Hrvatska
Datum18. i 19. novembar 1991.
MetaHrvati
Ubijeno58 (10 vojnika)[a]
Počinioci180. motorizovana brigada JNA
pripadnici TO Benkovac
paravojne snage

Masakr u Škabrnji i Nadinu je ratni zločin koji su počinile snage JNA, TO Benkovca i paravojne formacije nakon vojne operacije zauzimanja Škabrnje i Nadina dana 18. i 19. novembra 1991. U ova dva dana ukupno je ubijeno 58 osoba hrvatske nacionalnosti (od kojih 10 vojnika).[1] Kasnije je ubijeno još 26 osoba.[2]

Pozadina[uredi | uredi izvor]

Škabrnja je selo sa oko 2.000 stanovnika od kojih su veliku većinu činili Hrvati.[3] Nadin se nalazi oko 3 kilometra jugoistočno od Škabrnje, i u njemu su takođe veliku većinu stanovništva činili Hrvati.[3] Južno od Škabrnje su se nalazila naselja sa hrvatskom većinom, dok su severno i severoistočno od Škabrnje bila sela sa srpskom većinom.[3] U blizini se nalazio aerodrom Zemunik. U septembru 1991, 240 članova hrvatske rezervne policije bilo je prisutno u Škabrnji.[3] JNA je 2. oktobra napala obližnji Nadin, da bi deblokirala put između Benkovca i aerodroma Zemunik.[4]

Istog dana je odlučeno da svi civili budu evakuisani iz Škabrnje, ali su se vratili u selo 6. novembra 1991.[4]

Dana 9. oktobra 1991. postignut je sporazum o prekidu vatre između predstavnika opštine Zadar i komande 9. korpusa JNA, koja je bila smještena u Kninu. Sledećeg dana, za komandanta hrvatskih snaga u Škabrnji, Nadinu i nekoliko okolnih sela imenovan je Marko Miljanić. Njegove snage brojale su oko 730 ljudi (mahom rezervnih policajaca i dobrovoljaca iz okolnih sela).[4] Oni su postavili mine u i oko Škabrnje.[4]

Zauzimanje Škabrnje i Nadina[uredi | uredi izvor]

Pešadijska jedinica JNA koja je brojala između 80 i 200 vojnika različitih nacionalnosti uz podršku 9 oklopnih transportera i 3 tenka krenula je iz pravca Smilčića prema Škabrnji u 6 sati ujutru 18. novembra 1991.[5] U namjeri da se izbegne oružana akcija, komandir tenkovske čete poručnik Miroslav Stefanović je ispred sela izašao iz oklopnog transportera i pozivao predstavnike hrvatske vlasti na razgovor. Umjesto razgovora pripadnici ZNG su snajperom pogodili poručnika Stefanovića, koji je pao neposredno pored transportera. Zajedno sa njim je poginuo i vojnik koji mu je priskočio u pomoć. Njihova pogibija je izazvala veliki gnev pa došlo je do samoinicijativnog angažovanja jedinica protiv pripadnika ZNG.[6]

U borbama je učestvovala i jedinica teritorijalne odbrane iz Benkovca, ali pod komandom JNA.[5] Obe strane raspolagale su sa artiljerijom i minobacačima.[5] Borbe su počele artiljerijskim napadom na Nadin i Škabrnju iz pravca sela Biljane i Lišane, koji je trajao nekoliko sati.[5] Dok je trajao artiljerijski napad, prema Škabrnji su se kretale jedinice JNA I TO i to iz dva pravca: Biljana i Zemunika Gornjeg. U borbama su najpre poginuli pomenuti poručnik i vojnik JNA, koji su napustili oklopni transporter.[7] Hrvatske snage pucale su na jedinice JNA, između ostalog i iz nekih kuća u Škabrnji[7], a takođe su ispaljivali rakete na kolonu JNA iz pravca Ražovljeve Glavice.[7] JNA je koristila helikoptere kako bi rasporedila snage u blizini Škabrnje,[7] dok su avioni JNA u napadu koristili i kasetne bombe.[7] Tokom borbi za Škabrnju civili su pobegli na jug prema okolnim hrvatskim naseljima.[8] Jedinice JNA I TO pomogle su delu civila da se evakuišu na teritoriju pod kontrolom hrvatskih snaga.[8] Do 14 sati pola Škabrnje je već bilo pod kontrolom JNA.[8] Borbe su trajale do mraka i do tada su poginula dva vojnika JNA i 15 hrvatskih vojnika, dok je nekoliko vojnika JNA ranjeno.[8] Preostale hrvatske snage napustile su Škabrnju u 5 sati ujutro 19. novembra 1991.[8]

Masakr[uredi | uredi izvor]

Ubistva u kući Slavka Šegarića[uredi | uredi izvor]

Dana 18. novembra 1991. ujutru, oko 10 vojnika JNA došlo je pred kuću Slavka Šegarića u Ambaru.[9] U podrumu kuće su se krili Neven Šegarić, Ivica Bilaver, Lucija Šegarić, Krsto Šegarić, Grgica „Maja“ Šegarić, Željko Šegarić, Josip Miljanić i Stana Vicković.[9] Vojnici su došli do vrata podruma i glasno zatražili od onih koji su se nalazili unutra da otvore vrata, što su oni i uradili.[9] Vojnici su u kući pronašli jednu pušku i pištolj, a nekoliko vojnika JNA je potom otišlo.[9] Ubrzo nakon njihovog odlaska došlo je pet ili šest pripadnika srpskih paravojnih snaga iz okolnih sela. Naredili su svima koji su bili u podrumu da izađu napolje.[9] Svi su izašli osim Lucije Šegarić. Nakon što su izašli, Neven Šegarić je čuo pucnje u podrumu.[9] Pet minuta kasnije, Nevenu i Željku Šegariću je naređeno da se vrate u podrum i da traže oružje. Neven Šegarić je tada video mrtvu Luciju Šegarić.[9] Po izlasku iz podruma, Šegarić je video Stanu Vicković i Josipa Miljanića kojima je naređeno da kleknu, nakon čega im je jedan vojnik pucao u glavu.[10] Drugi vojnik je hicem u glavu ubio Krstu Šegarića.[10] Nevena i Željku Šegarića je spasio oficir JNA, nakon čega su prebačeni u Smilčić.[10]

Ubistva ispred kuće Petra Pavičića[uredi | uredi izvor]

Između 25 i 30 civila, među kojima su bili žene, deca i stariji ljudi, sklonili su se u podrum u kući Petra „Peše“ Pavičića u Škabrnji.[10] Među njima je bio i Tomislav Šegarić.[10] Dvadeset minuta nakon što je artiljerijska paljba prestala, Eva Šegarić je izašla iz podruma.[11] Tomislav Šegarić je tada čuo ljude koji su vikali da svi izađu iz podruma ili će baciti ručne bombe unutra.[11] Ljudi su počeli izlaziti sa podignutim rukama.[11] Ispred je čekalo više od 10 naoružanih pripadnika paravojnih snaga, koji su ubijali ljude koji su izlazili iz podruma.[11] Ispred kuće Petra Pavičića su ubijeni: Jozo Brkić, Jozo Miljanić, Slavka Miljanić, Mile Pavičić, Petar Pavičić, Ilija Ražov, Kata „Soka“ Rogić, Ivica Šegarić, Rade Šegarić i Vice Šegarić.[11] Žene i djeca su prisiljeni da hodaju prema Ambaru, a oficiri JNA su sprečili paravojne snage da počine još ubistava.[12]

Ubistva u kući Pere Sopića[uredi | uredi izvor]

Dana 19. novembra 1991. vojnici koji su nosili uniforme JNA došli su u kuću Pere Sopića u Nadinu.[12] Izveli su Novicu Atelja i ubili ga ispred kuće, dok su u kući ubili Stoju Brkić, Danku Brzoju, Iku Čirjaka, Mašu Čirjak, Jakova Šestana i Mariju Šestan.[12]

Druga ubistva[uredi | uredi izvor]

Starica Grgica „Maja“ Šegarić je ubijena u kući Mile Šegarića u Ambaru 18. novembra.[13] Istog dana su ubijeni hrvatski vojnici Ante Ražov, Slavko Miljanić, Bude Šegarić i Šime Šegarić.[13] Ante Ražov je ubijen ispred majke i odsječeno mu je jedno uvo.[13]

Postoje dokazi da su još 23 osobe ubijene u Škabrnji i Nadinu 18. i 19. novembra 1991.[b]

Ubijanja u Škabrnji su nastavljena i posle 18. novembra. Iz masovne grobnice blizu škole u Škabrnji, 1996. je ekshumirano 26 tela, a žrtve su ubijene između 18. novembra 1991. i 11. marta 1992.[2]

Suđenja[uredi | uredi izvor]

Za ovaj ratni zločin počinjen u Škabrnji, kao jedni od odgovornih su osuđeni Milan Babić i, kao osoba koja je bila u svojstvu podstrekača i osobe koja je komandovala, Milan Martić. Babić je dobio 13, a Martić 35 godina zatvora.

Zorana Banić, medicinska sestra koja je 1998. osuđena u odsustvu za pomaganje ubistva 43 hrvatskih civila u Škabrnji te da je lično ubila jednu osobu nožem, godine 2001. uhapšena je u Cirihu te izručena Hrvatskoj.[14] U zatvoru je provela 6 godina, nakon čega je puštena na slobodu 2007.[15]

Za zločin u Škabrnji optužen je i Hrvat Renato Petrov, za koga su na suđenju rekli da je bio Hrvat, koji nije išao u zenge, nego je umesto toga branio Srbe.[16]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ 4 civila u i ispred kuće Slavka Šegarića (Presuda Martiću, str. 92, 93); 10 civila ispred kuće Petra Pavičića (Presuda Martiću, str. 94, 95); 7 civila u kući Pere Sopića (Presuda Martiću, str. 95); 27 ostalih (Presuda Martiću, str. 96, 97); 10 vojnika (Presuda Martiću, str. 96, 98). U ovaj broj nisu uračunati oni koji su kasnije ubijeni, a koji su ekshumirani iz masovne grobnice blizu škole u Škabrnji (vidi Presuda Martiću, str. 99).
  2. ^ U Presudi Martiću navode se imena ova 23 lica, to su: Ivan Babić, Luka Bilaver, Marija Brkić, Marko Brkić, Željko Ćurković, Marija Dražina, Ana Jurić, Grgo Jurić, Petar Jurić, Niko Pavičići, Josip Perica, Ljubo Perica, Ivan Ražov, Jela Ražov, Branko Rogić, Nikola Rogić, Kljajo Šegarić, Lucka/Luca Šegarić, Mara Žilić, Pavica Žilić, Roko Žilić, Tadija Žilić i Marko Župan. (Presuda Martiću, str. 96, 97)

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Presuda Martiću, str. 95-99
  2. ^ a b Presuda Martiću, str. 99
  3. ^ a b v g Presuda Martiću, str. 86
  4. ^ a b v g Presuda Martiću, str. 87
  5. ^ a b v g Presuda Martiću, str. 88
  6. ^ Novaković Kosta. Srpska Krajina: usponi, padovi uzdizanja. — Beograd; Knin: Srpsko kulturno društvo Zora, 2009. — S. 135. —. ISBN 978-86-83809-54-7.
  7. ^ a b v g d Presuda Martiću, str. 89
  8. ^ a b v g d Presuda Martiću, str. 90
  9. ^ a b v g d đ e Presuda Martiću, str. 92
  10. ^ a b v g d Presuda Martiću, str. 93
  11. ^ a b v g d Presuda Martiću, str. 94
  12. ^ a b v Presuda Martiću, str. 95
  13. ^ a b v Presuda Martiću, str. 96
  14. ^ „Croatian Held is massacre nurse”. CNN. 2. 11. 2001. Pristupljeno 25. 10. 2010. 
  15. ^ „Zorana Banić izašla iz zatvora”. ezadar. 31. 10. 2007. Pristupljeno 25. 10. 2010. 
  16. ^ Vecernji.hr - Hrvat optužen za zločine tvrdi da nije bio u Škabrnji, Aktualno, crna kronika, Pristupljeno 1. 4. 2013.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Масакр_у_Шкабрњи&oldid=26930205”