Matija Vuković

Matija Vuković
Lični podaci
Datum rođenja	26. juli 1925.
Mesto rođenja	Platičevo, Kraljevina SHS
Datum smrti	21. jun 1985.(1985-06-21) (59 god.)
Mesto smrti	Beograd, SR Srbija, SFR Jugoslavija

Matija Vuković (Platičevo, 26. jul 1925 — Beograd, 21. jun 1985) bio je srpski vajar.

Biografija

Matija Vuković je rođen u siromašnoj zemljoradničkoj porodici u Platičevu, 26. jula 1925. Iz rodnog sela, nadomak Rume, po završetku osnovne škole, 1937, dečak je sa majkom dospeo na Senjak, a prst sudbine je hteo da to bude u blizini ateljea čuvenog Tome Rosandića. Bio je očaran Maestrovim, „ogromnim figurama“, potom i Meštrovićevom skulpturama, a onda je u jednoj na poklon dobijenoj knjizi ugledao reprodukciju Mikelanđelovog Mojsija. Sve to će trasirati njegov dalji put, jer više od stolarskog zanata Matija se zanimao glinom, papirom i olovkom. Pohađa privatnu slikarsku školu Mladena Josića 1941 — 1942. Nijednu započetu školu nije završio, pa ni onu, srednju, za primenjene umetnosti, u kojoj je učio sa zemljakom iz Srema, slikarom Lazarom Vozarevićem.

Odmah po oslobođenju glavnog grada, oktobra 1944, Matija Vuković je mobilisan i poslat na Sremski front, gde je u jednom jurišu ranjen u ruku. Kući se vratio kao vojni invalid i - u potpunosti posvetio vajarstvu. Položivši prijemni ispit, studirao je na Akademiji likovnih umetnosti i uporedo se lečio. Učio je od vrhunskih jugoslovenskih vajara Tome Rosandića, a zatim pohađa klasu prof. Sretena Stojanovića. Počinje da izlaže na grupnim izložbama od 1949. godine. Završava Akademiju 1952, a 1954. na specijalnom tečaju kod prof. Ilije Kolarevića kada vaja skulpturu „Ranjenik“ (1952—1953), koja je otkrila njegov originalni stvaralački stil. Priređuje 1954. prvu samostalnu izložbu u Umetničkom paviljonu na Kalemegdanu. Učestvovao je na mnogobrojnim grupnim izložbama u zemlji i inostranstvu. Učestvovao je 1957. na izložbi savremene srpske skulpture, Galerija ULUS-a, Beograd.

Teško je živeo uglavnom neshvaćen od svoje okoline i zvanične kritike. Umro je u Beogradu, dugo se odupirući bolesti, 21. juna 1985. godine.

Umetnost

Matija Vuković se pojavio u trenutku raskida od estetike socijalističkog realizma početkom pedesetih sa delima koja su značajno odstupala od akademskih formi. Njegovi rudimentarni oblici koji su zadržali privid „realizma“ i daleku figurativnu narativnost, oblikovani su snažnim, surovim, deformisanim masama koje izražavaju jednu energičnu kreativnu ekspresiju autora koja je postala njegovim plastičkim znakom, i ujedno, jedinstvena pojava u jugoslovenskoj skulpturi druge polovine 20. veka. On je svojim delom ukazao na još jednu mogućnost osavremenjivanja novog izraza koji će se razvijati slobodno prema autorski koncipiranoj plastici. Matija Vuković je izgradio jedan od najautentičnijih opusa u savremenoj srpskoj i jugoslovenskoj skulpturi posle 1950. godine.

Samostalne izložbe (izbor)

• 1954. Umetnički paviljon, Beograd
• 1960. Klub likovnih umetnika, Novi Sad, Umetniči paviljon, Beograd
• 1972. Galerija ULUS-a, Beograd
• 1979. Galerija Doma omladine, Beograd
• 1981. Jugoslovenski kulturni centar, Pariz
• 1982. Galerija „Pinki“, Zemun
• 1987. Matija Vuković 1925-1985, (retrospektivna izložba), Muzej savremene umetnosti, Beograd

Nagrade i priznanja

• 1962. Nagrada za skulptura na III oktobarskom salonu, Beograd
• 1968. Nagrada za skulpturu na XIII zložbi Umetničke kolonije Ečka, Zrenjanin
• 1973. Oktobarska nagrada grada Beograda za vajarsko delo, Beograd
• 1981. Nagrada „4. jul“ fonda SUBNOR-a Jugoslavije, Beograd
• 1982. Sedmojulska nagrada SR Srbije za životno delo, Beograd
• Jedna ulica na Novom Beogradu (Bežanijska kosa) nosi ime vajara Matije Vukovića

Spomenici i skulpture (izbor)

• 1951 „Dečak s ćupom“, Pionirski grad, Beograd
• 1952. — 1953 „Ranjenik“, park ispred Muzeja savremene umetnosti, Beograd
• 1953 „As“, park u Memorijalnom centru „Josip Broz Tito“, Beograd
• 1954 „Njegoš“, park, Aranđelovac
• 1955 „Žena s mrtvim detetom“, park, Vrnjačka Banja
• 1956 „Bizon“, Pionirski grad, Beograd, Ispred SO Novi Bograd, Novi Beograd
• 1961. — 1962 „Labudova smrt“ - fontana, park, Vrnjačka Banja
• 1962 „Perun“, ispred SO Novi Beograd, Novi Beograd
• 1969 „Glava Betovena“, park „Baden“, Beč
• 1970 „Spomenik palim borcima“, Stubline, Obrenovac
• 1977 „Spomenik prvoj Titovoj štafeti“, Kragujevac

Galerija

• 
  Matija Vuković: Ranjenik (1952/53.)
• 
  Matija Vuković: Bizon (1956)
• 
  Matija Vuković: Perun (1962)
• 
  Matija Vuković: Rudar
• 
  Vukovićev grob u Aleji zaslužnih građana na beogradskom Novom groblju

Vidi još

• Mladen Josić
• Toma Rosandić
• Sreten Stojanović
• Spisak sahranjenih u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu
• Spisak ulica Novog Beograda

Dodatna literatura

• 1954 Pavle Stefanović, Vajarski start Matije Vukovića, Književne novine, 17. jun, Beograd
• 1957 Lazar Trifunović, Savremena srpska skulptura, Izraz, knj. I. str. 280-284, Sarajevo
• 1959 Lazar Trifunović, Umetnost Matije Vukovića, Polja, 31. oktobar, Novi Sad
• 1960 Lazar Trifunović, pred. kat. samostalne izložbe, Umetnički paviljon, Beograd
• 1970 Lazar Trifunović, Putevi i raskršća srpske skulpture, Umetnost, br. 22. str. 5-38, Beograd
• 1971 Miodrag B. Protić, Dvadeseti vek - savremena umetnost, pred. kat. Umetnost na tlu Jugoslavije od praistorije do danas, Grand palais, Pariz, Skenderija, Sarajevo
• 1972 Đorđe Kadijević, Matija, NIN, 8. oktobar, Beograd
• 1973 Kosta Bogdanović, Prilog mišljenju o Matiji, Izraz, januar, knj. XXXIII. str. 71-73, Sarajevo
• 1979 Slobodan Ristić, Izložba Matije Vukovića, Politika, 17. januar, Beograd
• 1982 Miodrag B. Protić, Skulptura HH veka, izd. Umetnost na tlu Jugoslavije. str. 101, Jugoslavija, Beograd, Spektar, Zagreb, Prva književna komuna, Mostar
• 1987. Grupa autora, Matija Vuković 1925-1985, (kat. retrospektivne izložbe), Muzej savremene umetnosti, Beograd
• 1966. Matija Vuković, Enciklopedija likovnih umjetnosti 4. str. 561, Jugoslavenski leksikografski zavod, Zagreb
• 1987. Matija Vuković 1925-1985, (kat. retrospektivne izložbe), Muzej savremene umetnosti, Beograd

Spoljašnje veze

• Vukovićeve skulpture biće spasene („Politika“, 24. mart 2011)
• Livnica Jeremić-Vajari Arhivirano na sajtu Wayback Machine (28. april 2012)
• D. Po­zna­no­vić Ve­li­ki va­jar to ne za­slu­žu­je
• S.POPOVIĆ Umesto države lični poduhvat
• Skulpture Matije Vukovića vraćene u život („Politika“, 23. februar 2014)