Mehadija (Karaš-Severin)
| Mehadija rum. Mehadia | ||
|---|---|---|
| Naselje | ||
.JPG) Pravoslavna crkva u Mehadiji | ||
| ||
  Mehadija Lokacija u Rumuniji | ||
| Koordinate: 44° 54′ 2″ N 22° 22′ 0″ E / 44.90056° S; 22.36667° I | ||
| Zemlja |  Rumunija | |
| Okrug | Karaš-Severin | |
| Opština | Mehadija | |
| Nadmorska visina | 157 m (515 ft) | |
| Stanovništvo (2002)[1] | ||
| • Ukupno | 4.474 | |
| Vremenska zona | Istočnoevropsko vreme (UTC+2) | |
| • Leti (DST) | Istočnoevropsko letnje vreme (UTC+3) | |
| Geokod | 673619 | |
Mehadija (rum. Mehadia) naselje je u Rumuniji u okrugu Karaš-Severin u opštini Mehadija.[2][3] Opština se nalazi na nadmorskoj visini od 157 m.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Mehadija varošica je bila tokom 18-19. veka na teritoriji 13. banatske regimente. Austrijski carski revizor Erler je 1774. godine primetio da Mehadija ima vojni status a pripada Oršovskom okrugu i distriktu. Tu se nalaze tada poštanska kambijatura, pešadijska kasarna, carinarnica, rimokatolički manastir a stanovništvo je pretežno vlaško.[4] U njoj su brojni stari sumporni i gvožđeviti termalni izvori, u okviru banje Herkulane. "Herkulova kupatila" su posvećena starogrčkom polubogu junaku Herkulu - Irakliju. To je prastaro rimsko kupatilo na mestu starog "Ad Medias".
Banja Herkulana[uredi | uredi izvor]
Istorija Mehadije počinje od prvog veka posle Hrista. Rimski imperator Trajan je 104. godine n.e. načinio od pokorene Dakije rimsku provinciju, i dao je da se grade gradovi, među kojima grad gde su termalna kupatila, kojim dade ime "Ad Aqus Herculi sacras". Kod Grka a kasnije i Rimljana je to bio običaj, da se nekom junaku posvećuju lekoviti izvori. Tom junaku Herkulu (ali i Eskulapu i Higneji) su građeni posvećeni tu hramovi. Nakon proterivanja Rimljana iz Dakije 274. godine, Mehadija je propala. Obnova je usledila tek nakon proterivanja Turaka sa tih prostora, početkom 18. veka. Feldmaršal grof Hamilton je krenu da obilazi i unapređuje osvojenu teritoriju. Našao je na reci Černi "razvaline klasičnih starina" i obavestio cara. Car Karlo VI je naredio da se ponovo izgrade "Herkulovi izvori", pre svega za narod. Tako je izgrađeno osim tri kuće za stanovanje, tri kasarne, kapela, jedna kafana i na ostacima rimskih zidova - Francovo, Ludvigovo i Herkulovo kupatilo, a pomoću ostataka kamena i cigli i ostala kupatila. Hamilton je našao mesta porušenih hramova posvećenih Herkulu, Euskulapu i Higneji, i ploče od njih poslao je u Beč za dvorsku biblioteku. Otkopano je još sedam Herkulovih statua, od kojih su tri sačuvane i sad u Beču. Sačuvano je pet ploča u Ludvigovom kupatilu, a tri su uzidane na putu ka Herkulovom kupatilu. Novi rat sa Turcima je uništio 1737. godine Hamiltonov trgodišnji trud. Ali Mehadija sa banjom postala je predmet oko koje su se sporile dve carevine. Turska bi dobila Mehadiju sa selima oko Černe, ali njena vojska nije uspela u oduhvatu, da u roku kanališe Černu do Dunava. Tokom sledeće 33 godine obnavljano je to lečilište. Između 1772-1788. godine sazidani su samo toplo i hladno kupatilo, kao i gostionica. Kada je izbio Austrijsko-turski rat 1787. godine, austrijski general Klerfe je kod Mehadije pobedio Turke, koji su odstupili zauvek sa tih prostora. Počelo je intenzivnije izgrađivanje banje, a kada je car Franc posetio 1817. godine Mehadiju, naredio je da se više ne zove "Mehadijska" već "Herkulova kupatila". A otkako je car Franja Josif bio u Mehadiji 1852. godine usledio je njen veliki procvat. To je postalo evropsko banjskog mesto sa interesantnim "kursalonom" za razonodu. Tu su postavljena četiri monumentalna stuba koja predstavljaju statue narodnosti koje najviše posećuju lečilište. To su bili: oholi Mađar, snažni Srbin (sa širokim plećima), lukavi Vlah (Rumun) i ravnodušni Švaba. U kursalonu su velika koncertna sala sa tribinom za orkestar, kafana i gostionica, galerije a iza je mali po engleski uređen park, sa vodoskocima i bazenima. Saloni "Herkules-bada" puni su odabranog sveta. "Najbolja društvena elita tamo se stiče, ne toliko radi lečenja, koliko radi prohađanja i uživanja".[5]
Mnogi Srbi tu najradije dolaze i zato što je relativno blizu.[6] Moglo se lako stići vozom ili parobrodom niz Dunav. Banju su osim srpskih vladara Karađarđa i Miloša, zatim njihovih potomaka Obrenovića i Karađorđevića i srpskih državnika, političara i visokoh oficira, posećivali i Vuk Karadžić (još 1809. godine kada se prvi put razboleo), vojvoda Stevan Knićanin, Sava Tekelija, Ljubomir Nenadović idr.
U mestu je živelo mnogo Srba, od starih vremena. Postojala je u Mehadiji nadomak banje Herkulane, pravoslavna crkva i škola. Tu je od 1777. godine bilo sedište prote Mehadijskog, u sastavu Vršačke eparhije. Godine 1824. tu su sveštenici parohijski: dva Rumuna, protoprezviter Hristifor ot Stojka i đakon Dimitrij Mažar, i jedan Srbin, pop Nikolaj Dimitrijević.[7] U tom protoprezviratu je bilo 1904. godine - 33 parohije i 9 filijala.
Bio je 1839. godine tu jedan prenumerant Pavlovićevog "Srpskog narodnog lista".[8] Davidovićevu srpsku "Istoriju" nabavili su 1846. godine u Karansebešu čitaoci iz Mehadije: pop Stefan Lepedato paroh, Simeon Popović kupec i mesni učitelj Petar Janošević.[9] Iako je 1858. godine tu dolazilo mnogo Srba na lečenje i odmor nisu bili dobrodošli. Rumuni su imali prednost kod smeštaja, i dobijali bolje sobe. U kafanama se od srpske štampe mogla čitati samo "Podunavka".[10] Srbin iz Beča, lekar dr Kosta Desemirović je 1914. godine reklamirao svoju ordinaciju, koja je u banji bila otvorena izmeđi 1. juna i 1. septembra.[11]
Naše vreme[uredi | uredi izvor]
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Prema podacima iz 2002. godine u naselju je živelo 4474 stanovnika.[1]
Popis 2002.[uredi | uredi izvor]
Hronologija[uredi | uredi izvor]
| Godina | 1992 | 1993 | 1994 | 1995 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Stanovništvo | 4143 | 4146 | 4169 | 4162 | 4133 | 4115 | 4080 | 4051 | 4048 | 4066 | 4099 | 4097 | 4149 | 4167 | 4186 | 4207 | 4193 | 4172 | 4163 | 4173 | 4157 | 4159 | 4166 | 4147 | 4111 | 4069 |
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v „Recensământul Populaţiei şi al Locuinţelor”. Arhivirano iz originala 2012-09-18. g. Pristupljeno 2011-12-08.
- ^ „The GeoNames geographical database”. 2012.
- ^ „Communes of Romania”. Statoids. Gwillim Law. 2010-07-27. Pristupljeno 4. 7. 2015.
- ^ J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.
- ^ "Policajski glasnik", Beograd 1898. godine
- ^ "Srbadija", Beč 1875. godine
- ^ Serbski letopisi za 1825.", Budim 1824. godine
- ^ "Srbski narodni list", Budim 1839. godine
- ^ Dimitrije Davidović: "Istorija naroda srpskog", Beograd 1846. godine
- ^ "Srbski dnevnik",Novi Sad 1858. godine
- ^ "Trgovinski glasnik", Beograd 1914. godine
- ^ National Institute of Statistics. „Statistical Data and Metadata Databases”. Bucharest, Romania. Pristupljeno 22. 12. 2017.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
