Mirko Kovač

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Ukoliko ste tražili košarkaša, pogledajte članak Mirko Kovač (košarkaš).
Mirko Kovač
Lični podaci
Datum rođenja(1938-12-26)26. decembar 1938.
Mesto rođenjaPetrovići, Kraljevina Jugoslavija
Datum smrti19. avgust 2013.(2013-08-19) (74 god.)
Mesto smrtiRovinj, Hrvatska

Mirko Kovač (Petrovići, kod Nikšića, a 26. decembar 1938 — Rovinj, 19. avgust 2013) bio je jugoslovenski, srpski, crnogorski i hrvatski književnik i scenarista. Autor je više romana, zbirki pripovjedaka, eseja, TV-drama i filmskih scenarija.[1]

Biografija[uredi | uredi izvor]

Studirao je na Akademiji za pozorište, film, radio i televiziju, odsjek dramaturgije, u Beogradu. Prva knjiga proze Gubilište (1962) doživljava političku i ideološku osudu „zbog crne slike svijeta“, a hajka na pisca trajala je tokom cijele 1963. godine.[2] Roman Moja sestra Elida izlazi 1965, a kratki roman Životopis Malvine Trifković 1971. godine, koji je dramatizovan i izveden 1973. na sceni Ateljea 212 u Beogradu, te preveden na engleski, francuski, italijanski, holandski, mađarski i švedski. U Švedskoj je doživio tri izdanja, a u Francuskoj je izašao i kao džepno izdanje u ediciji Rivages poche. U Zagrebu mu izlaze romani Ruganje s dušom (1976); Vrata od utrobe (1978), koji dobija Ninovu nagradu kritike[2] (1978), nagradu Željezare Sisak (1979) i nagradu biblioteka Srbije za najčitaniju knjigu (1980). Vrata od utrobe je vjerovatno najbolji Kovačev roman, složene postmodernističke narativne tehnike, u kome se preklapaju autorova vizura djedovske mu Hercegovine u rasponu više decenija i spiritualne dileme vjerske i sekularne prirode. Slijede romani Uvod u drugi život (1983), te Kristalne rešetke (Bosanska knjiga, Sarajevo, 1995).

Mirko Kovač bio je protiv podizanja Njegoševog mauzoleja. Smatrao je da je postojeća kapela dobro inkorporirana u tradiciju te da Meštrovićev projekat asocira na monumentalne egipatske hramove, što nema bilo kakve veze sa hrišćanstvom koje je bilo okosnica života vladike.[3]

Zbirka novela Rane Luke Meštrevića (1971) dobija nagradu Milovan Glišić, ali mu je ta nagrada oduzeta 1973, a knjiga povučena iz knjižara i biblioteka.[2] Dopunjeno izdanje istoimene zbirke izlazi 1980. godine, a novoj pripovijeci iz te knjige Slike iz porodičnog albuma Meštrevića pripala je Andrićeva nagrada. Zbirka pripovjedaka Nebeski zaručnici izlazi 1987. i dobija nagradu izdavača BIGZ.

Evropska trulež (1986), knjiga eseja, nagrađena je NIN-ovom nagradom Dimitrije Tucović. Dopunjeno i popravljeno izdanje, pod naslovom Evropska trulež i drugi eseji, izlazi u Zagrebu 1994. Knjiga publicističkih tekstova Bodež u srcu objavljena je u Beogradu 1995. U Hrvatskoj je objavljena i njegova prepiska sa srpskim piscem Filipom Davidom Knjiga pisama, 1992—1995. (Feral tribjun, 1995)

Politički se angažovao u vreme raspada Jugoslavije krajem 1980-ih godina, otvoreno se stavivši na hrvatsku stranu, pa je posle mnogih neprijatnosti, pa i fizičkog napada emigrirao u Hrvatsku.[2][4] U Sarajevu su mu izašle Izabrane knjige, u šest tomova (Svjetlost, 1990). Napisao je scenarija za filmove: Mali vojnici, Lisice, Okupacija u 26 slika, Pad Italije, Tetoviranje i dr. Autor je više TV i radio-drama. U Podgorici mu je 2005. objavljena drama Lažni car. Knjige su mu prevođene na njemački, francuski, italijanski, engleski, švedski, holandski, poljski, mađarski i dr.[5]

Od 1991. godine živeo je u Rovinju, gde je i umro 2013. godine.[6] Posle preseljenja u Hrvatsku knjige koje je prvobitno pisao na ekavici je počeo da izdaje na jekavici.[7]

Nagrade[uredi | uredi izvor]

Dobio je internacionalnu nagradu Tuholski (engl. Tucholsky Prize) švedskog PEN-centra za 1993, te 1995. godine Herderovu nagradu za književnost. Dobio je još i slovenačku nagradu Vilenica, bosanskohercegovačke nagrade Bosanski stećak i Meša Selimović, crnogorske nagrade 13. jul, Stefan Mitrov Ljubiša i Njegoševu nagradu, kao i hrvatske nagrade Vladimir Nazor, August Šenoa, nagradu Jutarnjeg lista i nagrade Kiklop (dva puta za prozno delo godine, knjigu eseja godine i za životno delo).[2]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Mirko Kovač”. Zvanični sajt Lagune: www.laguna.rs. Pristupljeno 31. 1. 2022. 
  2. ^ a b v g d „Mirko Kovač”. fraktura.hr. Pristupljeno 31. 1. 2022. 
  3. ^ Kovač, Mirko (24. mart 1969). „Pleme moje snom mrtvijem spava”. Književne novine. 
  4. ^ Mirko Kovač - Izbor jezika je izbor slobode
  5. ^ RTS (2013-08-20). „Umro pisac Mirko Kovač”. Glas Srpske (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2022-01-18. 
  6. ^ „Umro Mirko Kovač”. vijesti.me. Arhivirano iz originala 22. 8. 2013. g. Pristupljeno 19. 8. 2013. 
  7. ^ Jergović, Miljenko. „Mirko Kovač - Privatni pisac”. Miljenko Jergović. Pristupljeno 1. 12. 2023. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Мирко_Ковач&oldid=27282433”