Mirko i Slavko
| Mirko i Slavko | |
|---|---|
 Naslovnica za strip „Mirko i Slavko“ u 34. broju edicije Nikad robom | |
| Osnovne informacije | |
| Godine | deca, maloletnici |
| Prebivalište | Srbija |
| Podaci o liku | |
| Rod | muški |
| Podaci o kreaciji | |
| Prvo prik. | 25. novembar 1958. |
| Poslednje prik. | 1979. |
| Izmislio | Desimir Žižović Buin |
Mirko i Slavko je prvi jugoslovenski visokotiražni domaći strip o dva dečaka, partizanska kurira, Mirku i Slavku, koji je izlazio u ediciji Nikad robom izdavačke kuće Dečje novine iz Gornjeg Milanovca. Glavni autor „Mirka i Slavka“ je bio crtač Desimir Žižović Buin, uz brojne saradnike. Po stripu je snimljen i istoimeni dugometražni film u režiji Branimira Torija Jankovića. Smatra se da je ovaj strip stvorio strip tržište i kulturu u Jugoslaviji, koji će na kraju biti potisnut od uvoznih stripova.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Jugoslovenska narodna armija optužila je dotadašnje stripove za „antipatriotizam“, te je preko svojih zvaničnih novina uputila javni poziv za strip koji će se baviti temama vezanim za narodnooslobodilačku borbu.[traži se izvor] Ubrzo nakon toga, u izdanju Dečjih novina, pojavio se strip Mirko i Slavko koji će kasnije biti nazvan „prvim komunističkim blokbasterom“.[traži se izvor] Strip o dečacima-partizanima koji se bore protiv „naivnih i glupih Nemaca“ ubrzo je dostigao tiraž od oko 200.000 primeraka, nakon čega su se pojavili i drugi stripovi koji su se bavili tematikom vezanom za događaje iz dalje ili bliže nacionalne istorije.[traži se izvor] Strip Mirko i Slavko bio je toliko popularan da izdavač nije mogao da nađe dovoljno crtača kako bi zadovoljio zahteve publike.[traži se izvor]
Tvorac i glavni crtač stripa, Desimir Žižović Buin, sve je teže postizao da podmiri zahteve masovne produkcije, pa mu u pomoć između ostalih priskaču i Živorad Atanacković, Branko Plavšić, Nikola Mitrović Kokan i Ratomir Petrović. Prema Kokanovim rečima, pomoćni crtači radili su ogromnu većinu posla — pozadinu i sve sporedne likove, dok je Buin u kadrove docrtavao samo likove Mirka i Slavka.[1] O ogromnoj popularnosti stripa svedoči i podatak da je to jedini strip na prostoru nekadašnje SFRJ po kome je snimljen film.[1] . Strip je stekao veliku popularnost, a izdavač „Dečje novine" iz Gornjeg Milanovca ubrzo je angažova veliki broj ilustratora kako bi odgovorili zahtevu tržišta. Mirko i Slavko su na vrhuncu slave imali tiraž od čak 600.000 primeraka po epizodi u zemlji koja je tada brojala 20 miliona stanovnika. O Mirku i Slavko izdavane su knjige, snimljen je film, na školskim torbama, pernicama, omotima svezaka štampani su njihovi likovi - izgrađena je čitava mala industrija sa ovim ilustrovanim likovima, dok su muška deca često po njima dobijala imena. Popularnost stripa počela je da opada početkom '70-ih godina XX veka.[traži se izvor]
Kampanja protiv stripa[uredi | uredi izvor]
Kritičarka stripa Vera Šćepanović smatra da je jednostavnost i nepobedivost glavnih junaka ubrzo dovedena do apsurda.[traži se izvor] Ljudi su se privatno šalili kako su Mirko i Slavko sami pobili više Nemaca nego što ih je ikad prešlo jugoslovensku granicu.
Dijalog „Mirko, pazi metak!“, nakon čega se Mirko baca u zaklon i odgovara „Hvala, Slavko! Spasio si mi život!“, je široko poznat u bivšoj Jugoslaviji, gde se često citira kao simbol naivnosti stripa i propagande u istom. Iako često citirane, te rečenice nisu prisutne ni u jednom izdanju stripa i predstavljaju urbanu legendu.[2]
Smiljka Vasić, viši stručni saradnik Instituta za fonetiku i patologiju govora SANU, smatra da je strip „dobar pokušaj“, ali da je „šteta samo što se toj temi nije prišlo još studioznije, i likovno i tekstualno“.[3]
Slikar i ilustrator Radomir Stević-Ras kaže da su Mirko i Slavko propuštena prilika da se stvori dobar domaći strip iz oblasti narodnooslobodilačke borbe: „'Mirko i Slavko' bi mogao da bude naš dobar strip, ali za to je potreban timski rad: scenarista, ilustratora, dramaturga. Jer, u stripu je sve važno: i crteži i slovo i srce, dijalog…“[3]
U popularnoj kulturi[uredi | uredi izvor]
- Pesma Amerika i Engleska (biće zemlja proleterska) Ramba Amadeusa (na kojoj gostuju Bora Đorđević i Mica Trofrtaljka) počinje dijalogom: „Pazi Mirko, metak!“ „Hvala ti, Slavko! Spasio si mi život!“.[4]
- Pesma Ducka Diesel grupe Monteniggers počinje stihovima: „Početak! Pazi Mirko metak! Do sad je pogađô, ali ti si izuzetak.“[5]
Spisak epizoda[uredi | uredi izvor]
| Epizoda | Nikad robom, br. | Izašao* | Crtao |
|---|---|---|---|
| Nikad robom | 1 | 1963 | D. Žižović-Buin |
| Zemunica u planini | 2 | 1963 | V. Žarić - Buin |
| Okršaj u noći | 6 | 1964 | Ž. Vukosavljević – D. Žižović-Buin |
| Zbeg | 10 | 1964 | D. Žižović-Buin |
| Svaki deseti | 13 | 1964 | Ž. Vukosavljević – D. Žižović-Buin |
| Neko je uhoda | 25 | 1965 | Ž. Vukosavljević – D. Žižović-Buin |
| Kraj neprijateljskih straža | 31 | 1965 | M. Nićić – D. Žižović-Buin |
| Brži od smrti | 34 | 1966 | Ž. Vukosavljević – D. Žižović-Buin |
| Četvrti obruč | 49 | 1966 | M. Nićić - D. Žižović-Buin |
| Tri hrabra druga | 56 | 1966 | M. Nićić - D. Žižović-Buin |
| Bitka za vreme | 67 | 1966 | M. Nićić – D. Žižović-Buin |
| Pod planinom | 74 | 1966 | M. Todorović - D. Žižović-Buin |
| Na osmatračnici | 91 | 1967 | M. Todorović - D. Žižović-Buin |
| Dva hrabra dečaka | VANREDNI BROJ I | 1967 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Put do slobode | VANREDNI BROJ II | 1967 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Ratna žetva | 113 | 1967 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Partizanski voz | 114 | 1967 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Na tajnom zadatku | 115 | 1967 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Protiv tenkova | 122 | 1967 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Izgubljeni dečak | 127 | 1967 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Posle bitke | 135 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Hrabri mitraljesci | 138 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Partizanska majka | 143 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Opkoljeni | 147 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Straže na obalama | 152 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Poslednja bomba | 155 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Tajna poruka | 156 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| U plavim visinama | 157 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Zarobljeni oficir | 159 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Oružje za odred | 161 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| U klisuri | 163 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Fabrika oružja | 166 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Stari grad | 168 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Najdraža knjiga | 170 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Verni pas Vučko | 172 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Telefonisti | 174 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Osmatrači | 177 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Obračun na pruzi | 180 | 1968 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Prelaz preko reke | 184 | 1969 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Na maršu | 185 | 1969 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Put u planinu | 186 | 1969 | M. Todorović – D. Žižović-Buin |
| Pomoć je stigla | 187 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Na usamljenom visu | 193 | 1969 | D. Žižović-Buin |
| Lekar iz grada | 195 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Te mračne noći | 196 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Pomoć drugu | 197 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Na magistrali | 198 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Zarobljena učiteljica | 198/II | 1969 | D. Žižović-Buin |
| Kroz podzemne prolaze | 199 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Specijalni kurir | 200 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| U prethodnici | 201 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Tačno u 16 i 30 | 202 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Kao nikad | 203 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| U mitraljeskom gnezdu | 205 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Hrabra kurirka | 206 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Partizanska škola | 207 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Akcija spasavanja | 208 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Lovci na mine | 211 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| U zadnjem času | 212 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Drama u vozu | 215 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Akcija na uglu | 216 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Bomba u tašni | 220 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Verni stražar | 221 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Ranjeni komandant | 223 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Mali diverzanti | 224 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Brza poruka | 226 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Na leđima neprijatelja | 227 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Junaci brane grad | 228 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Veliki poduhvat | 230 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Za svoj odred | 231 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Na zgarištu | 233 | 1969 | D. Tomić – D. Žižović-Buin |
| Branićemo grad | 301 | . | D. Žižović-Buin |
| Lista smrti | 488 / 22 | 1974 | |
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Marko Stojanović (24. 12. 2004). „DVA KOKANOVA ŽIVOTA”. STRIP VESTI Broj: 297. Pristupljeno 23. 8. 2010.
- ^ Baćković, Nemanja. „Mirko, pazi metak!”. Politikin zabavnik. Politika. Arhivirano iz originala 8. 3. 2022. g. Pristupljeno 4. 10. 2022.
- ^ a b BRAJOVIĆ, Gordana. „JUNAK POD JORGANOM (KAKO I KADA STRIP MOŽE BITI OPASAN?)”. Večernje NOVOSTI, Ponedeljak, 19. septembar 1977. STRIP VESTI. Pristupljeno 23. 8. 2010.
- ^ „AMERIKA I ENGLESKA (BIĆE ZEMLJA PROLETERSKA) - RAMBO AMADEUS (1989)”. YouTube. 16. Постављено: 7. 2009. Pristupljeno 23. 8. 2010. Proverite vrednost paramet(a)ra za datum:
|date=(pomoć) - ^ „Monteniggers - Ducka Diesel”. YouTube. 05. Постављено: 3. 2008. Pristupljeno 23. 8. 2010. Proverite vrednost paramet(a)ra za datum:
|date=(pomoć)
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Vasa Pavković: Naš slatki strip, Narodna knjiga i Alfa, Beograd, 2003.
- Nikad robom, Popisi strip edicija
- Mirko i Slavko, Filmska banka
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Zdravko Župan: Strip u Srbiji 1955-1972 (Rastko, mart 2006)
- Poratno ratovanje - Mirko, pazi metak! (Politikin zabavnik broj 3220, Nemanja Baćković, 2013)
- Podsećanje na „Dečije novine" kroz muzejsku izložbu (RTS, 17. decembar 2016)
- Milija Belić: Kako smo crtali Mirka i Slavka (Blic, 6. septembar 2018)
- Tvorac Mirka i Slavka iz blizine - popularne partizanske strip junake stvorio bivši četnik (Blic, Predrag Đukanović, 23. septembar 2018)
- Zašto Mirko i Slavko nikad nisu ubijali četnike? (Nedeljnik, Veljko Miladinović, 7. jul 2016)
- Jedini pravi odgovor na nesuvislo pitanje: Mirko i Slavko nikad nisu ubijali četnike, a ni ustaše jer... (Neđeljni magazin, Ahmed Hrapović, 25. oktobar 2016)
- Sećanje na četničkog oca partizanskih kurira (Politika, Miloš Lazić, 26. oktobar 2016)
