Muzej savremene umetnosti u Beogradu

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Muzej savremene umetnosti u Beogradu
Muzej savremene umetnosti u Beogradu
Osnivanje20. oktobar 1965.
LokacijaBeograd
 Srbija
Vrstamuzej
Direktorv.d. Viktor Kiš
AdresaUšće 10, blok 15, 11070 Novi Beograd
Veb-sajtMuzej savremene umetnosti
Srpska umjetnost

Muzej savremene umetnosti u Beogradu prikuplja, čuva, proučava, publikuje i izlaže jugoslovensku i srpsku umetnost od 1900. godine do danas.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Moderna galerija[uredi | uredi izvor]

Delatnost Muzeja savremene umetnosti počinje 1958. godine, kad je aktom Saveza za kulturu narodnog odbora grada Beograda doneta Odluka o osnivanju Moderne galerije, ustanove čiji je zadatak bio da prati razvoj jugoslovenske i srpske moderne i savremene umetnosti XX veka. Osnivač i prvi upravnik Moderne galerije koja počinje sa radom 1959, kasnije Muzeja savremene umetnosti, bio je Miodrag B. Protić, slikar, teoretičar i umetnički kritičar. Iste godine Izvršno veće R. Srbije je odlučilo da za potrebe Moderne galerije sazida zgradu koja bi zadovoljila moderne muzeološke principe i odredila lokaciju na Novom Beogradu, na ušću Save, naspram Beogradske tvrđave. Istovremeno je raspisan konkurs za izradu idejnog projekta. Konkurs je završen 1960. a izabrani autori su bili arh. Ivan Antić (1923—2006)[1][2] i arh. Ivanka Raspopović (1930—2015).[3][4] Zgrada Muzeja savremene umetnosti je građena od 1960. do 1965. godine. Kulturnim dobrom – spomenikom kulture utvrđena je 1987. godine.

Arhitektura[uredi | uredi izvor]

Nova zgrada Muzeja savremene umetnosti predstavlja jedno od najznačajnijih ostvarenja posleratnog jugoslovenskog graditeljstva i najznačajniji primer muzejskih objekata na prostoru nekadašnje Jugoslavije.[5] Arhitektura Muzeja svedoči o preplitanju raznovrsnih uticaja, umetničkih i kulturnih tendencija, te društvenih i ekonomskih sila. Koncipirana je kao objekat originalne prostorne kompozicije, koja formira jedinstven izložbeni prostor bez unutrašnjih pregrada, podeljen na nekoliko nivoa.[6] U unutrašnjosti originalan doprinos predstavlja kaskadno rešenje poluspratova i međunivoa. Tako je posetiocima omogućeno lako kretanje, ostvareni su prostori različitih spratnih visina, a unutrašnji prostor dodatno je obogaćen sukcesivnim panoramskim vizurama ka okruženju. Spoljašnjim izgledom objekta dominira forma od šest zasečenih dvospratnih kubusa sa izjednačenom gornjom kotom krova.[7] Kubusi su zarotirani u odnosu na pravougaono prizemlje pod uglom od 45 stepeni. Ovom rotacijom, kao i dijagonalnim zasecanjem vrhova kubusa, ostvaren je specifičan kristalomorfni utisak. Zastakljivanjem zasečenih površina krova obezbeđeno je adekvatno dnevno osvetljenje izložbenog prostora. Fasada donjeg paralelopipeda je uglavnom transparentna dok su zidovi kubusa pretežno puni, sa fasadom obloženom belim venčačkim mermerom, čime je u velikoj meri postignuta dematerijalizacija donje etaže i opšti utisak lakoće objekta. Zgrada Muzeja savremene umetnosti svojim izuzetnim oblikovnim kvalitetima, jedinstvenom formom, zadovoljenjem funkcionalnih zahteva i kvalitetnim uklapanjem u neposredno prirodno okruženje, svrstava se u antologijska ostvarenja domaćeg graditeljstva u celini. Takođe, važan element za sagledavanje njegovih arhitektonskih vrednosti predstavlja činjenica da je to prva namenski građena zgrada muzejske namene u Beogradu. Autori su za projekat muzeja nagrađeni Oktobarskom nagradom grada Beograda za arhitekturu 1965. godine. Takođe, Ivan Antić je dobitnik i Sedmojulske nagrade za životno delo 1969. godine i Velike nagrade arhitekture SAS za 1984, u čijim obrazloženjima je posebno istaknuta vrednost autorskog rešenja Muzeja savremene umetnosti. Ovo delo autoru je donelo i članstvo u SANU 1976. godine.[8]

Muzej savremene umetnosti[uredi | uredi izvor]

Savet Moderne galerije 1965. usvaja novi naziv — Muzej savremene umetnosti koji je te godine otvoren 20. oktobra. Za upravnika je imenovan njegov inicijator i osnivač Miodrag B. Protić.

Osnovnu koncepciju i fizionomiju Muzeja savremene umetnosti u Beogradu načinio je Miodrag B. Protić. Radi toga on je boravio u Parizu 1953—1954. i 1957. godine, a posebno je bio značajan njegov studijski boravak u Njujorku 1963. gde je detaljno proučio organizaciju, strukturu i postavku Muzeja moderne umetnosti čiji je direktor bio Alfred Hamilton Bar, pisac i profesor, osnivač moderne muzeologije. Na osnovu tih saznanja i iskustava Protić je koncipirao beogradski Muzej savremene umetnosti formirajući zbirke za slikarstvo, skulpturu, grafiku i crteže i odeljenje za umetničku dokumentaciju. Osnovan je i atelje za konzervaciju i restauraciju.

Od 1974. u Muzeju postoji Centar za vizuelnu kulturu i informacije (kao deo obrazovnog programa), a posle 2001. godine ustanovljeno je Odeljenje za dizajn i multimedije i Dečji klub.

Muzej je 2007. godine zatvoren za publiku kada je otpočela prva faza renoviranja i obnove zgrade. Nakon završene poslednje faze obnove, Muzej savremene umetnosti je nakon 10 godina ponovo otvoren za publiku 20. oktobra 2017. godine izložbom "Sekvence. Umetnost Jugoslavije i Srbije iz zbirki Muzeja savremene umetnosti" autora Dejana Sretenovića. Izložba obuhvata preko 300 umetničkih radova koji su nastali na području Jugoslavije i današnje Srbije u periodu od početka 20. veka do danas podeljenih u 18 sekvenci.[9]

Zbirke[uredi | uredi izvor]

  • Zbirka slikarstva od 1900. do 1945.
  • Zbirka slikarstva posle 1945. godine.
  • Zbirka skulpture
  • Zbirka grafike i crteža
  • Zbirka novih umetničkih medija (fotografija, film, video itd.)

Galerije i legati[uredi | uredi izvor]

Kao posebne ustanove postoje:

  • Salon Muzeja savremene umetnosti
  • Galerija Petra Dobrovića
  • Galerija-legat Milice Zorić i Rodoljuba Čolakovića
  • Galerija Petra Lubarde (do 1980)

A u okviru Muzeja nalaze se „Zadužbina dr Nadežde i dr Lazara Ristića“, „Legat Marka, Ševe i Mare Ristić“, „Legat Rastislave Tabaković“, „Legat Ane Čolak Antić“, „Legat Zlate i Vaska Pregelja“, „Legat Vana Živadinovića Bora“, „Legat Miodraga B. Protića“, „Legat Ksenije Divjak“, „Legat Milana Dedinca i Radmile Bunuševac-Dedinac“, „Legat Ksenije Ilijević“.

Delatnost[uredi | uredi izvor]

Izložbena[uredi | uredi izvor]

Muzej savremene umetnosti je načinio brojne studijske i retrospektivne izložbe srpskih i jugoslovenskih umetnika. Njegovi najznačajniji poduhvati bili su u ediciji „Jugoslovenska umetnost XX veka“:

  • 1967. Treća decenija — konstruktivno slikarstvo
  • 1969. Nadrealizam i socijalna umetnost 1929—1950
  • 1971. Četvrta decenija — ekspresionizam boje i poetski realizam 1930—1940
  • 1972. Srpska arhitektura 1900—1970
  • 1973. Počeci jugoslovenskog modernog slikarstva 1900—1920
  • 1975. Jugoslovenska skulptura 1870—1950
  • 1978. Jugoslovenska grafika 1900—1950
  • 1980. Jugoslovensko slikarstvo šeste decenije
  • 1985—1986. Jugoslovenska grafika 1950—1980

Muzej je priredio veliki broj retrospektivnih izložbi srpskih i jugoslovenskih umetnika, među kojima su: Sava Šumanović, Ivan Tabaković, Petar Lubarda, Nadežda Petrović, Marko Čelebonović, Krsto Hegedušić, Ljubo Ivančić, Gabrijel Stupica, Marijo Pregelj, Jovan Bijelić, Kosta Hakman, Nedeljko Gvozdenović, Petar Dobrović, Natalija Cvetković, Peđa Milosavljević, Milena Pavlović-Barili, Zora Petrović, Milan Konjović, Lazar Vozarević, Leonid Šejka, Stojan Ćelić, Olga Jančić, Petar Omčikus, Filo Filipović, Mladen Srbinović, Olga Jevrić, Ksenija Divjak, Miodrag B. Protić, Vane Živadinović Bor, Predrag Peđa Nešković, Radomir Damnjanović Damnjan, Kosara Bokšan, Bora Iljovski, Neša Paripović, Raša Todosijević, Dušan Otašević i dr.

Takođe je u okviru međunarodne saradnje organizovao brojne izložbe evropskih i svetskih umetnika i umetničkih grupa kao što su : Pablo Pikaso, Huan Miro, Marsel Dišan, Raul Difi, František Kupka, Pol Kle, Tapies, Hans Hartung, Robert Smitson, Jan Dibec, Beri Flanagan, Robert Mapletorp, Iv Klajn, Emil Nolde, Aterse, „Dada“, Češki kubizam, Belgijski nadrealizam, Nemački ekspresionizam, „Most“, „Plavi jahač“, „Bauhaus“, „Fluksus“, „KOBRA“, „Gutai“, Engleski pop-art, Nova američka umetnost, Mladi britanski umetnici itd.

Muzej je organizovao i dve Međunarodne izložbe likovnih umetnosti 1977. i 1980. godine.

Izdavačka[uredi | uredi izvor]

Prvi doprinosi Muzeja na planu publikovanje dokumentacije prate se od 1961. godine, kada je objavljen i prvi katalog izložbe Nedeljko Gvozdenović u Salonu. Tu su objavljeni i osnovni podaci o školovanju i izlagačkoj delatnosti umetnika, kao i bibliografija. Ti katalozi su bili zamišljeni kao male monografije umetnika, da bi istovremeno uticali na druge galerije da postignu jedan stručni standard kataloga. Mada se može tvrditi da su katalozi Salona bili vesnici jednog modernijeg i profesionalnijeg rada, činjenica je da sa preseljenjem u novu zgradu Muzeju, nastala i prekretnica u radu na dokumentaciji. Sa prostorijama za biblioteku, dokumentaciju, hemeroteku i foto-službu, dokumentacija je dobila nove, kompleksnije i značajnije zadatke i programe rada.[10] Muzej je u periodu od 1965. do 2014. održano 1150 izložbi. Od toga je 562 izložbi održano u Salonu Muzeja. Ostale izložbe su održane u zgradi Muzeja 316, Galeriji Petra Dobrovića 10, Galeriji-legatu Milice Zorić i Rodoljuba Čolakovića 67, a ostatak u drugim prostorima u zemlji i inostranstvu. A Muzej je izdavač ukupno 782 publikacija. A ostatak publikacija je uglavnom preuzeto.

U izdavačkoj delatnosti, pored studijskih kataloga koji su objavljivani povodom velikih izložbi, značajna je i trotomna publikacija „Ideje srpske umetničke kritike i teorije 1900—1950“, iz 1980—1981. godine.

U ediciji „Srpski kritičari“ objavljene su knjige:

Godine 1965, objavljena je monografija „Muzej savremene umetnosti“, a potom 1983. i 2005. vodiči kroz Muzej.

Galerija[uredi | uredi izvor]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Leksikon srpskih arhitekata”. Arhivirano iz originala 13. 3. 2017. g. Pristupljeno 26. 1. 2017. 
  2. ^ „Ivan Antić”. Pristupljeno 26. 1. 2017. 
  3. ^ „Zagonetna dama naše moderne”. Pristupljeno 26. 1. 2017. 
  4. ^ „Ivanka Raspopović”. Pristupljeno 26. 1. 2017. 
  5. ^ Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda. „Časopis Nasleđe, Milan Popadić” (PDF). Arhitektura muzeja savremene umetnosti u Beogradu. Pristupljeno 26. 1. 2017. 
  6. ^ Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda, dosije spomenika kulture Muzej savremene umetnosti.
  7. ^ Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda. „Katalog nepokretnih kulturnih dobara na području grada Beograda”. Pristupljeno 26. 1. 2017. 
  8. ^ „Srpska akademija nauka i umetnosti”. Arhivirano iz originala 3. 3. 2016. g. Pristupljeno 30. 1. 2017. 
  9. ^ Sekvence. Umetnost Jugoslavije i Srbije iz zbirki Muzeja savremene umetnosti. Beograd. 2017. ISBN 978-86-7101-344-4. 
  10. ^ Čitajte o...

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Музеј_савремене_уметности_у_Београду&oldid=27687703”