Narkomanija

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Narkomanija
Narkoman u fazi pospanosti
Klasifikacija i spoljašnji resursi
Specijalnostpsihijatrija, narcology, addiction medicine
MKB-10F10.2-F19.2
MKB-9-CM303-304
MeSHD019966

Narkomanija ili zavisnost od droga je snažna vezanost osobe za neku psihoaktivnu supstancu, koja se ispoljava kao neodoljiva strast za njenim konzumiranjem.[1] Godine 1957, Svetska zdravstvena organizacija definisala je narkomaniju kao: „stanje periodične ili hronične intoksikacije izazvano ponovljenim unošenjem droge“. Mogu se razlikovati tri vrste zavisnosti: psihičku, fizičku i stanje tolerancije. Koliko će brzo nastupiti i kakva će biti priroda i jačina zavisnosti zavisi od mnogih činilaca: vrste droge i njenih farmakoloških svojstava, od načina, učestalosti, količine i dužine konzumiranja, od ličnosti zavisnika i njegovih potreba, njegove porodične i društvene sredine[2].

Narkomanija je biopsihološka situacija u kojoj je funkcionalnost pojedinca zavisna od neophodnog ponovnog konzumiranja psihoaktivne supstance zbog adaptivnog stanja koje se razvilo u pojedincu od konzumacije psihoaktivnih supstanci koje rezultira iskustvom odvikavanja i koje zahteva ponovnu konzumaciju psihoaktivne supstance.[3][4] Zavisnost od droga, različit koncept od zavisnosti od supstanci, definisana je kao kompulzivna upotreba droga van kontrole, uprkos negativnim posledicama.[3][4] Zavisna droga je lek koji istovremeno nagrađuje i ojačava.[3] Za ΔFosB, faktor transkripcije gena, sada je poznato da je kritična komponenta i zajednički faktor u razvoju gotovo svih oblika bihevioralnih adikcija, kao i onih od droge,[5][6][7] ali ne i zavisnosti.

Međunarodna klasifikacija bolesti klasifikuje zavisnost od supstanci kao mentalni poremećaj i bihevioralni poremećaj.[8] U okviru 4. izdanja Dijagnostičkog i statističkog priručnika za mentalne poremećaje (DSM-IV), zavisnost od supstanci je redefinisana kao zavisnost od droge i može se dijagnozirati bez pojave sindroma povlačenja.[9] Shodno tome je njen opis: „Kada pojedinac nastavi da koristi alkohol ili druge droge uprkos problemima u vezi sa upotrebom supstance, može se dijagnozirati zavisnost od supstance. Kompulzivna i ponavljajuća upotreba može dovesti do tolerancije na dejstvo droge i simptoma odvikavanja kada je upotreba smanjena ili zaustavljena. Ovo se, zajedno sa zloupotrebom supstanci, smatra poremećajima upotrebe supstanci.”[10] U DSM-5 (objavljenom 2013), zloupotreba supstanci i zavisnost od supstanci su spojeni u kategoriju poremećaja upotrebe supstanci i oni više ne postoje kao pojedinačne dijagnoze.[11]

Toksikomanija je stanje periodične ili hronične intoksikacije izazvano potrebom osobe za nekom psihoaktivnom, toksičnom supstancom, kao i njenom dužom zloupotrebom. Toksikomanija može dovesti do oštećenja organizma i do fizičkog, intelektualnog, duhovnog i moralnog propadanja ličnosti toksikomana. Najpoznatije toksikomanije su alkoholizam, narkomanija i nikotinska zavisnost. Habituacija droge je patološka želja za zloupotrebom hemijskih supstanci koja rezultuje pre psihološkom nego fiziološkom zavisnošću. Habituirani korisnik može iskusiti nelagodnost sličnu povlačenju droga. Intoksikacija drogom je maladaptivno ponašanje i drugi simptomi specifični za određenu psihoaktivnu supstancu koja je skoro uneta u organizam. Ovi simptomi mogu uključiti nemogućnost rasuđivanja, slabije socijalno funkcionisanje, depresiju, euforiju a u ekstremnim slučajevima i komu i smrt.

Efekti kokaina na nos čoveka (perforacija nosne pregrade)

Povlačenje[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Apstinentska kriza

Povlačenje je reakcija tela na uzdržavanje od supstance od koje je osoba razvilo sindrom zavisnosti. Kada se zavisnost razvije, prestanak upotrebe supstanci proizvodi neprijatno stanje, koje promoviše nastavak upotrebe droga kroz negativno pojačanje; tj., droga se koristi da pobegne ili izbegne ponovni ulazak u povezano stanje povlačenja. Stanje povlačenja može uključivati fizičko-somatske simptome (fizička zavisnost), emocionalno-motivacione simptome (psihološka zavisnost) ili oboje. Hemijska i hormonska neravnoteža može nastati ako se supstanca ne unese ponovo. Psihološki stres takođe može da nastane ako se supstanca ponovo ne unese.[12]

Odojčad takođe doživljava apstinentsku kruzu, što poznato kao sindrom neonatalne apstinencije (NAS), koji može imati teške i po život opasne efekte. Zavisnost od droga kao što je alkohol kod budućih majki ne samo da uzrokuje NAS, već i niz drugih problema koji mogu kontinuirano uticati na bebu tokom njihovog života.[13]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Ovaj članak ili njegov deo izvorno je preuzet iz Rečnika socijalnog rada Ivana Vidanovića uz odobrenje autora.
  2. ^ Prevencija narkomanije
  3. ^ a b v Malenka RC, Nestler EJ, Hyman SE (2009). „Chapter 15: Reinforcement and Addictive Disorders”. Ur.: Sydor A, Brown RY. Molecular Neuropharmacology: A Foundation for Clinical Neuroscience (2nd izd.). New York: McGraw-Hill Medical. str. 364—368. ISBN 9780071481274. „The defining feature of addiction is compulsive, out-of-control drug use, despite negative consequences. ...
    Addictive drugs are both rewarding and reinforcing. ... Familiar pharmacologic terms such as tolerance, dependence, and sensitization are useful in describing some of the time-dependent processes that underlie addiction. ...
    Dependence is defined as an adaptive state that develops in response to repeated drug administration, and is unmasked during withdrawal, which occurs when drug taking stops. Dependence from long-term drug use may have both a somatic component, manifested by physical symptoms, and an emotional–motivation component, manifested by dysphoria. While physical dependence and withdrawal occur with some drugs of abuse (opiates, ethanol), these phenomena are not useful in the diagnosis of addiction because they do not occur with other drugs of abuse (cocaine, amphetamine) and can occur with many drugs that are not abused (propranolol, clonidine).

    The official diagnosis of drug addiction by the Diagnostic and Statistic Manual of Mental Disorders (2000), which makes distinctions between drug use, abuse, and substance dependence, is flawed. First, diagnosis of drug use versus abuse can be arbitrary and reflect cultural norms, not medical phenomena. Second, the term substance dependence implies that dependence is the primary pharmacologic phenomenon underlying addiction, which is likely not true, as tolerance, sensitization, and learning and memory also play central roles. It is ironic and unfortunate that the Manual avoids use of the term addiction, which provides the best description of the clinical syndrome.    ”     
  4. ^ a b „Substance use disorder”. Pubmed Health. National Institutes of Health. Arhivirano iz originala 31. 3. 2014. g. Pristupljeno 12. 9. 2014. „Drug dependence means that a person needs a drug to function normally. Abruptly stopping the drug leads to withdrawal symptoms. Drug addiction is the compulsive use of a substance, despite its negative or dangerous effects” 
  5. ^ Robison AJ, Nestler EJ (oktobar 2011). „Transcriptional and epigenetic mechanisms of addiction”. Nature Reviews. Neuroscience. 12 (11): 623—37. PMC 3272277 Slobodan pristup. PMID 21989194. doi:10.1038/nrn3111. „ΔFosB has been linked directly to several addiction-related behaviors ... Importantly, genetic or viral overexpression of ΔJunD, a dominant negative mutant of JunD which antagonizes ΔFosB- and other AP-1-mediated transcriptional activity, in the NAc or OFC blocks these key effects of drug exposure14,22–24. This indicates that ΔFosB is both necessary and sufficient for many of the changes wrought in the brain by chronic drug exposure. ΔFosB is also induced in D1-type NAc MSNs by chronic consumption of several natural rewards, including sucrose, high fat food, sex, wheel running, where it promotes that consumption14,26–30. This implicates ΔFosB in the regulation of natural rewards under normal conditions and perhaps during pathological addictive-like states.” 
  6. ^ Blum K, Werner T, Carnes S, Carnes P, Bowirrat A, Giordano J, Oscar-Berman M, Gold M (2012). „Sex, drugs, and rock 'n' roll: hypothesizing common mesolimbic activation as a function of reward gene polymorphisms”. Journal of Psychoactive Drugs. 44 (1): 38—55. PMC 4040958 Slobodan pristup. PMID 22641964. doi:10.1080/02791072.2012.662112. „It has been found that deltaFosB gene in the NAc is critical for reinforcing effects of sexual reward. Pitchers and colleagues (2010) reported that sexual experience was shown to cause DeltaFosB accumulation in several limbic brain regions including the NAc, medial pre-frontal cortex, VTA, caudate, and putamen, but not the medial preoptic nucleus. Next, the induction of c-Fos, a downstream (repressed) target of DeltaFosB, was measured in sexually experienced and naive animals. The number of mating-induced c-Fos-IR cells was significantly decreased in sexually experienced animals compared to sexually naive controls. Finally, DeltaFosB levels and its activity in the NAc were manipulated using viral-mediated gene transfer to study its potential role in mediating sexual experience and experience-induced facilitation of sexual performance. Animals with DeltaFosB overexpression displayed enhanced facilitation of sexual performance with sexual experience relative to controls. In contrast, the expression of DeltaJunD, a dominant-negative binding partner of DeltaFosB, attenuated sexual experience-induced facilitation of sexual performance, and stunted long-term maintenance of facilitation compared to DeltaFosB overexpressing group. Together, these findings support a critical role for DeltaFosB expression in the NAc in the reinforcing effects of sexual behavior and sexual experience-induced facilitation of sexual performance. ... both drug addiction and sexual addiction represent pathological forms of neuroplasticity along with the emergence of aberrant behaviors involving a cascade of neurochemical changes mainly in the brain's rewarding circuitry.” 
  7. ^ Olsen CM (decembar 2011). „Natural rewards, neuroplasticity, and non-drug addictions”. Neuropharmacology. 61 (7): 1109—22. PMC 3139704 Slobodan pristup. PMID 21459101. doi:10.1016/j.neuropharm.2011.03.010. 
  8. ^ Drs; Sartorius, Norman; Henderson, A.S.; Strotzka, H.; Lipowski, Z.; Yu-cun, Shen; You-xin, Xu; Strömgren, E.; Glatzel, J.; Kühne, G.-E.; Misès, R.; Soldatos, C.R.; Pull, C.B.; Giel, R.; Jegede, R.; Malt, U.; Nadzharov, R.A.; Smulevitch, A.B.; Hagberg, B.; Perris, C.; Scharfetter, C.; Clare, A.; Cooper, J.E.; Corbett, J.A.; Griffith Edwards, J.; Gelder, M.; Goldberg, D.; Gossop, M.; Graham, P.; Kendell, R.E.; Marks, I.; Russell, G.; Rutter, M.; Shepherd, M.; West, D.J.; Wing, J.; Wing, L.; Neki, J.S.; Benson, F.; Cantwell, D.; Guze, S.; Helzer, J.; Holzman, P.; Kleinman, A.; Kupfer, D.J.; Mezzich, J.; Spitzer, R.; Lokar, J. „The ICD-10 Classification of Mental and Behavioural Disorders Clinical descriptions and diagnostic guidelines” (PDF). www.who.int World Health Organization. Microsoft Word. bluebook.doc. str. 65. Pristupljeno 23. 6. 2021 — preko Microsoft Bing. 
  9. ^ „Diagnostic criteria for Substance Dependence: DSM IV–TR”. BehaveNet. Arhivirano iz originala 12. 6. 2015. g. Pristupljeno 12. 6. 2015. 
  10. ^ „Substance Dependence”. BehaveNet. Arhivirano iz originala 13. 6. 2015. g. Pristupljeno 12. 6. 2015. 
  11. ^ „Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: DSM-5 (5th edition)2014 102 Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: DSM-5 (5th edition) Washington, DC American Psychiatric Association 2013 xliv+947 pp. 9780890425541(hbck);9780890425558(pbck) £175 $199 (hbck); £45 $69 (pbck)”. Reference Reviews. 28 (3): 36—37. 2014-03-11. ISSN 0950-4125. doi:10.1108/rr-10-2013-0256. 
  12. ^ „Are addictions classified as being a mental health disorder?”. youtube.com. 16. 9. 2020. Arhivirano iz originala 2021-11-11. g. Pristupljeno 21. 12. 2020. 
  13. ^ „Supporting mothers with opioid addiction is the best bet in fighting neonatal abstinence syndrome”. sheknows.com. 10. 5. 2017. Arhivirano iz originala 11. 11. 2017. g. Pristupljeno 28. 4. 2018. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]



Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje
u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja).
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Наркоманија&oldid=27548401”