Narodna skupština u manastiru Kosijerevo (1878)
Narodna skupština u manastiru Kosijerevo je treća i posljednja skupština ustaničkih vođa tokom Ustanka u Hercegovini, održana 23. februara po starom kalenadru, to jeste 8. marta po novom kalendaru, 1878. godine u hercegovačkom manastiru Kosijerevo[1] koji se nalazi na desnoj obali Trebišnjice, u mjestu po kome se i zove, na krajnjem jugozapadu Banjana[a] gdje je ujedno bilo i sjedište ustaničkih vođa.
Istorijska podloga[uredi | uredi izvor]
Sanstefanski mir biva potpisan 3. marta 1878. u mjestu San Stefanu, malom mestu zapadno od Carigrada. Sanstefanski ugovor od 3. marta 1878. godine, je predviđena autonomija Bosne i Hercegovine, to jeste tadašnjeg Bosanskog vilajeta s čime se Austrougarska nije složila.[2] I pored pokušaja da se ustanak i zahtjevi ujedine na cijelom prostoru Bosne i Hercegovine do zajedničkih akcija hercegovačkih i bosanskih ustanika nije došlo. Teritorijalni je identitet, uz nacionalni, kod učesnika ustanka bio i dalje dominantan, pa se u tom smislu pojam Bosne i Hercegovine kao zajednice dviju pokrajina i ne spominje. Osim toga, iskazane razlike u tretiranju autonomije Bosne i Hercegovine ne potiru ono što im je zajedničko, a to je javni otpor protiv moguće okupacije Austrougarske i vizija ujedinjenja sa Srbijom i Crnom Gorom, kada se za to steknu politički uslovi. [3]
Skupština[uredi | uredi izvor]
Narodna skupština u manastiru Kosijerevo održana 1878. godine predstavlja posljednju skupštinu hercegovačkih ustanika. Nakon što je ustanička skupština u Tiškovcu proglasila ujedinjenje sa Kneževinom Srbijom istoga dana je ustanička skupština u Kosijerevu proglasila ujedinjenje sa Knjaževinom Crnom Gorom.[4]
Berlinski kongres[uredi | uredi izvor]
Bosni i Hercegovini je Sanstefanskim sporazumom data autonomiju što je za bečki kabinet bio samo korak prema sjedinjenju sa Srbijom i Crnom Gorom. Pitanje Bosne i Hercegovine je na Berlinskome kongresu došlo na red u njegovoj osmoj sjednici, održanoj 28. juna 1878. godine. U ovo vrijeme, Bosansko-hercegovački ustanak je još trajao, a bosanski ustanici su svoje predstavnike već ranije uputili u Berlin sa Memorandumom donesenim na skupštini u Tiškovcu. Svoje zahtjeve su postavili u 17 tačaka, a najistaknutije je njihovo traženje da se Bosna i Hercegovina ili ujedini sa Srbijom i Crnom Gorom ili dobije autonomiju sa pravom da im bosanska Narodna skupština bira guvernera. Što se tiče mogućnosti okupacije, napominju kako dopuštaju zauzimanje od strane srbijanske vojske ili mješovito zauzimanje od strane Srbije i Crne Gore, čime je neposredno dato do znanja da ne prihvataju Austrougarsku okupaciju. [5] Međutim, sudbina Bosne i Hercegovine je bila riješena već prije dugo vremena te su Memorandum predstavnici ustanika smjeli predati kongresu, no zahtjevi su im ignorisani. Austrougarski punomoćnici su svoju izjavu, kao i sam Berlinski ugovor, potpisali 13. jula 1878. godine.[6] Član 25. o Bosni i Hercegovini glasi:[7]
Pokrajine Bosna i Hercegovina biće posjednute i upravljane od Austro-Ugarske. Pošto vlada Austro-Ugarske ne želi, da se optereti upravom sandžaka novopazarskog, koji se među Srbijom i Crnom Gorom proteže u južnom pravcu preko Mitrovice, tu će osmanska vlada i dalje upravljati. Međutim, da se osigura novo političko stanje i sloboda i sigurnost stanovništva, pridržava se Austro-Ugarskoj pravo, da drži posade i da na čitavom prostoru toga dijela starog bosanskog vilajeta imade vojničke i trgovačke ceste. U tu svrhu pridržavaju si vlade Austro-Ugarske i Turske sporazumjeti se o detaljih.
Potpisivanjem Berlinskog sporazuma, i okupacijom Bosne i Hercegovine od strane Austrougarske, ugušen je Ustanak u Bosni i Hercegovine, kao i bilo kakav vojni i politički vid autonomije, dok su vođe ustanka uglavnom napustile zemlju.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ U vrijeme ustanka u Hercegovini, Banjani su se geografski i administrativno nalazili u regiji Hercegovine.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Zbornik radova, str. 34.
- ^ Ekmečić 1973, str. 280.
- ^ Čubrilović 1930, str. 127-128.
- ^ Berić 1989, str. 63.
- ^ Ekmečić 1973, str. 343.
- ^ Diplomski rad, str. 47.
- ^ Diplomski rad, str. 50.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Kamberović, Husnija (1878). „Identitet Bosne i Hercegovine kroz istoriju”. Zbornik radova. 1: 339.
- Ekmečić, Milorad (1973). Ustanak U Bosni 1875-1878. Sarajevo.
- Čubrilović, Vaso (1930). Bosanski ustanak 1875-1878. Beograd.
- Berić, Dušan (1989). Srpski oslobodilački pokret 1875–1878. i Franko. Beograd.
- Buhin, Tatjana (1931). „Bosna i Hercegovina u žarištu regionalne i evropske politike 1878. godine”. Diplomski rad: 90.
