Narodno vijeće Slovenaca, Hrvata i Srba

Narodno vijeće Slovenaca, Hrvata i Srba je predstavljalo političko predstavništvo onih Slovenaca, Hrvata i Srba koji su živeli u Austrougarskoj. Stvoreno je oktobra 1918. godine u Zagrebu.

Osnivanje i ciljevi

Nakon proboja Solunskog fronta, sa približavanjem srpske i savezničke vojske, jugoslovenski orijentisani političari u Habzburškoj monarhiji su osnovali Narodno vijeće. Vijeće se zalagalo za ujedinjenje svih Slovenaca, Hrvata i Srba u nezavisnu demokratsku državu.

19. oktobra 1918, Narodno vijeće je odbacilo manifest austrijskog cara Karla o organizaciji monarhije kao savezne trijalističke monarhije. Deset dana kasnije, Narodno vijeće je prekinulo sve odnose i veze sa monarhijom. Hrvatski sabor je poništio odnose Kraljevine Hrvatske, Slavonije i Dalmacije sa jedne i Kraljevine Ugarske i Carevine Austrije sa druge strane. Tada je proglašena i nevažećim hrvatsko-ugarska nagodba iz 1868. godine.

Predsedništvo

Za predsednika Narodnog vijeća je izabran Anton Korošec, a za potpredsednike Ante Pavelić (stariji) i Svetozar Pribićević.

Odnos sa srpskom vladom

Narodno vijeće nije bilo međunarodno priznato, ali je sa srpskom vladom i Jugoslovenskim odborom predstavljalo treći činilac stvaranja Jugoslavije. Za razliku od Jugoslovenskog odbora, Narodno vijeće je imalo realniju vlast, mada ni ona nije bila čvrsta na samom terenu.

Pred samo ujedinjenje, Narodno vijeće je 24. novembra napravilo Naputak sa kojim je delegacija pošla u Beograd na razgovore sa srpskom vladom i kraljem. Naputak je predstavljao određenu vrstu uslova za ujedinjenje. Naputak je predviđao:

• Da se o uređenju nove države izjasni sveopšta narodna skupština sa 2/3 glasova
• Da ustavotvorna skupština donese ustav, odredi formu vladavine i unutrašnje uređenje
• Da se ustavotvorna skupština sazove najkasnije u roku od 6 meseci nakon potpisivanja mira
• Da do saziva ustavotvorne skupštine vlast vrši kralj, a zakonodavnu Državno veće sastavljeno od predstavnika Narodnog vijeća, Jugoslovenskog odbora i srpske vlade
• Da izbore za ustavotvornu skupštinu sprovede Državno veće

Kada je kralj Aleksandar proglasio Kraljevstvo Srba, Hrvata i Slovenaca držao se samo delimično Naputka. Na ruku Narodnog vijeća nije išlo to što se Vojvodina odlučila da uđe direktno u Srbiju, što je srpska vojska stigla do severozapadnih granica i što je jedino ona mogla da štiti zamišljenu teritoriju Narodnog vijeća od pretenzija Italijana i zelenog kadra.

Nakon stvaranja Privremenog narodnog predstavništva, Narodno vijeće je prestalo da postoji.

Vidi još

• Narodno vijeće Bosne i Hercegovine
• Država Slovenaca, Hrvata i Srba

Literatura

• Petranović, Branko (1980). Istorija Jugoslavije 1918-1978. Beograd: Nolit. 
• Petranović, Branko (1988). Istorija Jugoslavije 1918-1988. 1. Beograd: Nolit.