Nacionalni muzej avijacije i astronautike

Nacionalni muzej avijacije i astronautike
National Air and Space Museum
Zgrada Nacionalnog muzeja avijacije i aeronautike u Vašingtonu
Osnivanje	1946.
Lokacija	Vašington SAD
Posetioci	9,000,000 godišnje (prosečno)
Direktor	Kris Brauni
Kustos	Piter Džejkob
Adresa	14390 Air and Space Museum Parkway, Chantilly, VA 20151, Sjedinjene Američke Države
Veb-sajt	www.nasm.si.edu

Nacionalni muzej avijacije i astronautike (engl. National Air and Space Museum) je muzej koji se nalazi u Nacionalnoj aleji u Vašingtonu. Deo je Smitsonovog instituta, koji raspolaže najvećom svetskom kolekcijom istorijskih aviona i svemirskih letelica. To je takođe i istraživački centar koji prvenstveno radi u oblastima istorije i nauke avijacije, a bavi se i planetarnim naukama, geologijom i geofizikom. Gotovo svi eksponati muzeja su originalni istorijski primerci aviona ili su njihovi identični kopirani modeli.

Osnovan je 1946. godine, kao Nacionalni muzej avijacije, a svoju glavnu zgradu je otvorio na tridesetogodišnjicu postojanja, 1976. godine. Godine 2013. muzej je posetilo skoro 7 miliona posetilaca, što ga čini 4. najposećenijim muzejom na svetu.

Nacionalni muzej avijacije i astronautike je drugi najpopularniji muzej na Smitsonovom institutu, uključujući i centar Stivena Udvar-Gezija, koji je od 2003. godine u sastavu muzeja. Muzej se nalazi na Međunarodnom aerodromu Dals. Sama njegova površina iznosi oko 71.000 m², a njegova kolekcija obuhvata 14.970,9 m² izložbene površine.

Arhitektura

Kako se u neposrednoj blizini muzeja nalazi zgrada SAD Kapitol, mesta na kom zaseda Kongres Sjedinjenih Američkih Država, uprava Smitsonovog instituta je za muzej želela zgradu koja je arhitektonski impresivna, ali ne i da se posebno ističe pored zgrade Kapitol. Stoga je zgrada napravljena u Sent Luisovom stilu, a dizajnirao ju je arhitekta Džio Obata iz firme HOK.

Zgrada muzeja je zamišljena da bude u obliku četiri jednostavnih kocki koje bi sa spoljašnjih strana bile prevučene slojem mermera. Kocke su kao delovi zgrade povezane sa tri prostrane pretkomore čelično-staklene konstrukcije, kako bi se u njima mogli izložiti veliki eksponati poput raketa, svemirskih letelica i aviona. Zapadni deo zgrade funkcioniše poput džinovskih staklenih vrata i koristi se za postavke tih velikih eksponata. Građevina ovog muzeja je slična zgradi Nacionalnoj galeriji umetnosti koja se takođe nalazi u Nacionalnoj aleji, a za obe zgrade je upotrebljena i ista vrsta retko korišćenog posebnog rozog mermera. Radovi na muzeju su završeni 1976. godine.

Istorijat

Nacionalni muzej avijacije i astronautike se prvobitno od osnivanja 12. avgusta 1946. godine zvao Nacionalni muzej vazduhoplovsta. Najstariji eksponati u njemu je grupa kineskih letelica zmajeva koja potiče iz 1876. godine. Ovu kolekciju letelica zmajeva Muzej je dobio kao donaciju za prvu zvaničnu svetsku izložbu u Sjedinjenim državama, koja je održana u Filadelfiji, nakon što je Smitsonov sekretar, Spenser Fulerton Berd ubedio Kinesku kraljevsku komisiju da bi prevoz takve vrste eksponata u matičnu zemlju bio vrlo skup. Pored toga, među starije eksponate spada i Springfilova parna mašina namenjena za letenje koja potiče iz 1889. godine. Springfilova parna mašina bila je prvi predmet koji je Smitson kupio u svoju kolekciju eksponata, danas poznatu kao NASM kolekciju.

Nakon osnivanja muzeja nije postojala zgrada koja bi mogla prikazati sve eksponate, jer mnogi primerci dobijeni iz zbirke vojske i mornarice SAD, uključujući i domaće i zarobljene avione tokom Prvog svetskog rata. Neki komadi letelica su bili prikazani u Zgradi umetnosti i industrije, neki su sačuvani u Zgradi aviona, poznatoj i kao Tin šed (u bukvalnom prevodu kalajna baraka), ogromnom objektu od metala koji je imao privremenu funkciju, a nalazio se sa južne strane dvorišta Smitsonovog dvorca. Veći projektili i rakete su bili prikazani napolju. U Tin šedu je, između ostalog, smešten i lovački avion Pakard-Leper LUSAK-11. Ipak, veći deo kolekcije je ostao u skladištu zbog nedostatka prostora za prikaz.

Kontroverze

U martu 1994. godine predlogom obeležavanja pedesetogodišnjice od atomskog bombardovanja Japana pojavile su se kontoverze u vezi sa muzejom. Centralni deo izložbe je bio Enola Gej, bombarder B-29 koji je ispustio bombu "Mališu" na japanski grad Hirošimu. Grupa veterana, predvođeni Vazduhoplovnim udruženjem penzionisanih oficira, uporno trvrdeći da je izložba politički obojena jer se uključivanjem japanskih računa i fotografija žrtava na izložbu vređaju američki piloti. Takođe, sporan je bio i broj žrtava koje su procenili američki organi. Upravnik muzeja Martin O. Harvit je u zvaničnim informacijama 9. januara 1995. godine na vrhuncu spora, cifru žrtava smanjio za 75%. Zbog velikog medijskog pritiska, Američka legija je ubrzo nakon toga, 18. januara, zatražila ponovni izveštaj od Kongresa koji je vodio istragu. Harvit je bio primoran da podnese ostavku, jer ga je na to 24. januara pozvalo čak 81 članova Kongresa. Ostavku je potpisao 2. maja 1995. godine.

Iako je izložba bila „radikalno smanjena“, naišla je na negativne kritike Njujork tajmsa kao „najviše smanjena izložba u istoriji Smitsonovog instituta“. I pored toga, trup Enole Gej je zajedno sa nekim drugim eksponatima bio postavljen kao deo nepolitičke istorijske izložbe. U roku od godinu dana, upravo taj deo izložbe je privukao više od milion posetilaca, što ovu izložbu i danas čini najpopularnijom u istoriji ovog muzeja. Konačno, u maju 1998. godine, izložba je zatvorena, a videlo ju je približno četiri miliona posetilaca.

Dana 8. oktobra 2011, muzej je privremeno zatvoren nakon što je grupa demonstranata pokušala da provali u njega. Pošto je obezbeđenje Muzeja imalo problem da na mirni način zaustavi demostrante, u obračunavanju sa njima, obezbeđenje je koristilo suzavac. Pred policijom je ustanovljena neophodnost ovakvog pristupa i utvrđeno je da niko nije teže povređen, a u postupku je uhapšena jedna osoba.

Dana 5. decembra 2013. radnici hrane zaposleni u Smitsonovom institutu su protestovali zbog neisplaćivanja plata, a jedan novinar je priveden zbog nelegalnog snimanja.

Stipendije

Muzej svake godine dodeljuje četiri istraživačke stipendije:

• Stipendija Čarlsa A. Lindberga (Charles A. Lindbergh Chair) za svemirsku istoriju
• Stipendija Daniela i Florens Gugenhejm (Daniel and Florence Guggenheim Fellowship)
• Stipendija Vervil (Verville Fellowship)
• Stipendija za postdoktorske studije za Nauku o Zemlji i drugim planetama

Najpoznatija od ovih stipendija je Lindbergova stipendija. Ona se dodeljuje od 1977. godine na 50-u godišnjicu prvog samostalnog Lindbergovog leta, a prvi primalac stipendije je bio istoričar Britanske avijacije Čarls Harvard Gibs-Smit.

Direktori Muzeja

Prvi direktor Muzeja je bio Karl Mitman koji je njime upravljao pod titulom asistenta Sekretarijata Nacionalnog muzeja vazduhoplovstva od osnivanja 1946. do Mitmanovog penzionisanja 1952. godine

Spisak svih direktora Muzeja:

• Karl V. Mitman (1946-1953)
• Filip S. Hopkins (1958-1964)
• Pol Džonson (1964-1969)
• Frank A. Tejlor (1969-1971)
• Majkl Kolins (1971–1978)
• Melvin B. Zisfejn (1978-1979)
• Noel V. Hiners (1979-1982)
• Volter Dž. Bojn (1982-1986)
• Džejms C. Tiler (1986-1987)
• Martin O. Harvit (1987-1995)
• Donald D. Engen (1996-1999)
• Džon R. Dejli (2000–danas)

Galerija eksponata

• 
  Skulptura Ad Astra ("Do zvezda") na ulazu u Muzej
• 
  Merkurov svemirski brod Friendship 7
• 
  Upravljački modul Apola 11
• 
  Sovjetska ruska raketa Soviet SS-20 i američke Pershing II rakete
• 
  Letelica SpaceShipOne
• 
  Avion Bell X-1
• 
  Avion The Spirit of St. Louis ("Duša Svetog Luisa")
• 
  Svemirska letelica Pioneer H
• 
  Severno-američki avion X-15
• 
  Prikaz pilot projekta Apolo-Sojuz
• 
  Dejvid Skot u kosmonautskom odelu na misiji Apolo 15
• 
  Balistički projektili
• 
  Mesečev Apolo modul LM-2
• 
  Kopija svemirskog odela korišćenog pri poseti Meseca
• 
  Boing 747-100B
• 
  Letelica Douglas DC-3
• 
  Model letelice LZ 129 Hindenburg korišćen u film Hindenburg dugačak 25 stopa
• 
  Letelica Pitcairn Mailwing

Spoljašnje veze

• Zvanični sajt
• Nacionalni muzej avijacije i astronautike