Nacionalni parkovi Srbije
.svg)
Nacionalni park je zaštićeno područje sa većim brojem raznovrsnih prirodnih ekosistema od nacionalnog značaja, istaknutih predeonih odlika i kulturnog nasleđa u kome čovek živi usklađeno sa prirodom, namenjeno očuvanju postojećih prirodnih vrednosti i resursa, ukupne predeone, geološke i biološke raznovrsnosti, kao i zadovoljenju naučnih, obrazovnih, duhovnih, estetskih, kulturnih, turističkih, zdravstveno-rekreativnih potreba i ostalih aktivnosti u skladu sa načelima zaštite prirode i održivog razvoja.[1]
Nacionalni parkovi podrazumevaju jedan od najviših oblika zaštite životne sredine. Zaštita prirode u Srbiji ima dugu tradiciju. Prvi pisani trag o tome se nalazi u Dušanovom zakoniku (član 123.) iz 14. veka, gde se definiše mogućnost i zabranjuje prekomerna seča šuma u tadašnjem Srpskom carstvu. Svojim ukupnim vrednostima danas nacionalni parkovi nadilaze granice Srbije i uključeni su u Evropsku federaciju nacionalnih parkova - EUROPARC.
U Srbiji ima pet nacionalnih parkova, dok su dva u postupku zaštite.
Nacionalni parkovi[uredi | uredi izvor]
| Slika | Ime | Osnovan | Površina u ha | Lokacija |
|---|---|---|---|---|
 |
Nacionalni park Fruška gora | 1960. | 26.672 |   |
 |
Nacionalni park Đerdap | 1974. | 63.786 | |
 |
Nacionalni park Kopaonik | 1981. | 11.969 | |
 |
Nacionalni park Tara | 1981. | 24.992 | |
 |
Nacionalni park Šar-planina | 1986. | 22.805 | |
Nacionalni park Fruška gora[uredi | uredi izvor]
Ovaj nacionalni park je osnovan 1960. godine. Fruška gora je dugačka 75 km, a široka od 13 do 15 km. Među njegove najveće vrednosti se ubrajaju listopadne šume kitnjaka, graba i bukve, kao i fragmenti stepske vegetacije. Što se tiče kulturno-istorijske vrednosti, u ovom parku se nalazi 17 manastira koji potiču s kraja XV i početka 16. veka. Zbog značajne uloge ovih manastira u razvoju i očuvanju kulture, pismenosti i duhovnosti srpskog naroda, Frušku goru su često nazivali Srpska Sveta gora.
Nacionalni park Đerdap[uredi | uredi izvor]
Osnovan je 1974. godine. Najveće prirodne vrednosti su mešovite listopadne šume koje čine orah, mečja leska, koprivić i bukva, kao i šibljaci jorgovana. Takođe, krečnjačke litice predstavljaju stanište retkim biljkama, a rečni tok Dunava je stanište retkim ribama: jesetre i morune. U okviru ovog parka se nalazi i Lepenski Vir, arheološko nalazište. Đerdap je najveći nacionalni park Srbije.
Nacionalni park Tara[uredi | uredi izvor]
Najveće prirodne vrednosti ovog parka osnovanog 1981. su šume pančićeve omorike, prašume bukve, jele i smrče, kao i tresava okružena pomenutom šumom pančićeve omorike.
Nacionalni park Kopaonik[uredi | uredi izvor]
Kao i Tara i ovaj nacionalni park je osnovan 1981. godine. Njegovo bogatstvo čine mešovite šume smrče, jele, bukve i javora, gde se posebno izdvajaju stare šume smrče („balkanska tajga“), subalpijske zajednice patuljaste smrče i polegle kleke, kao i krečnjačke litice koje su stanište retkih biljaka poput runolista. Takođe su i tresave stanište retkih vrsta.
Nacionalni park Šar-planina[uredi | uredi izvor]
Osnovan je 1986. godine. Najveće vrednosti Šar-planine su očuvane šume molike i munike, ali i mešovite listopadne šume koje predstavljaju stanište balkanskog risa. Tu su i žbunaste zajednice bora krivulja, a visokoplaninski regioni i serpentinski kamenjari su staništa retkih biljaka. Na Šari se nalaze i lednički cirkovi sa glacijalnim jezerima.
Nacionalni park Prokletije (u postupku zaštite)[uredi | uredi izvor]
Prostor planinskog masiva Prokletije je u postupku zaštite na delu koje se nalazi na teritoriji Srbije, na Kosovu i Metohiji.
Nacionalni parkovi u postupku zaštite[uredi | uredi izvor]
Nacionalni park je u postupku zaštite kada zavodi za zaštitu prirode dostave studiju zaštite nadležnom organu i kada Ministarstvo zaštite životne sredine obavesti javnost o postupku pokretanja zaštite prirodnog područja na internet stranici Ministarstva. Trenutno su u postupku zaštite dva nacionalna parka, a dok se ne donese akt o proglašenju oni se smatraju zaštićenim i primenjuju se mere propisane u studiji zaštite.[2]
| Slika | Ime | Godina pokretanja postupka | Površina u ha | Lokacija |
|---|---|---|---|---|
 |
Nacionalni park Kučaj-Beljanica | 2022. | 45.372 | |
 |
Nacionalni park Stara planina | 2022. | 120.908 | |
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Parkovi prirode Srbije
- Rezervati prirode Srbije
- Predeli izuzetnih odlika Srbije
- Spisak lokaliteta Svetske baštine u Srbiji
- Sedam srpskih čuda
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Nacionalni park” (na jeziku: srpski). Zavod za zaštitu prirode Srbije. Pristupljeno 28. 9. 2022.
- ^ „Prirodna dobra u postupku zaštite” (na jeziku: srpski). Zavod za zaštitu prirode Srbije. Pristupljeno 28. 9. 2022.
