Neurohistološke metode
Neurohistološke metode su metode kojima se omogućava izučavanje nervnog tkiva. Elektronska mikroskopija, u kombinaciji sa drugim metodama, dala je glavna saznanja o strukturi i funkciji nervnog tkiva, ali svakako treba se osvrnuti i na metode koje su joj prethodile. Tri osnovne metode za izučavanje nervnog tkiva uvedene su krajem 19. veka značajno su doprinele saznanjima iz ove oblasti:
- Golđijeva metoda (Kamilo Goldži, Camillo Golgi, 1843-1926)
- Nislova metoda (Franc Nisl, Franz Nissl, 1860-1919);
- Vajgertova metoda (Karl Vajgert, Carl Weigert, 1845-1904)
Goldžijeva metoda[uredi | uredi izvor]
Goldžijevom metodom se solima srebra oboje svi delovi neurona čime je omogućeno da se prvi put uoči njegov stvarni izgled. Osim toga ovom metodom je bilo moguće upoznati se sa:
- brojem dendrita
- načinom grananja dendrita
- dužinom i načinom grananja aksona.
Nedostatak metode je što se njome ne mogu uočiti citološke pojedinosti (jedro, organele i dr.) niti način prenošenja nadražaja kroz sinapsu jer je ćelija usled nataloženih soli srebra potpuno zacrnjena.
Nislova metoda[uredi | uredi izvor]
Nislovom metodom se baznim bojama intenzivno boje grupacije, nazvane Nislova tela, u citoplazmi tela neurona pa se tako prikažu tela svih neurona u sivoj masi CNS-a. Na taj način se ne može videti stvarni izgled neurona, kao što je to moguće Golđijevom metodom, jer se ne vide nastavci, ali se zato može sagledati opšti plan ćelijske građe sive mase celog mozga ili njegovih različitih područja. Pod opštim planom građe sive mase podrazumeva se broj, veličina, oblik i međusobni raspored tela neurona i glijalnih ćelija.
Veigertova metoda[uredi | uredi izvor]
Veigertova metoda zasniva se na osobini mijelinskih omotača da se solima nekih teških metala boje tamnosmeđe ili crno. Time se može upoznati opšti plan građe bele mase, odnosno, međusobni raspored i usmerenost snopova mijelinskih aksona, ali ne i nemijelinskih. Topografski položaj i usmerenost glavnih moždanih puteva (tractus), kakav je npr. tractus corticospinalis, definisani su ovom metodom.
Preparati obojeni Nislovom i Veigertovom metoda su međusobno u odnosu kao fotografija i njen negativ, jer se prvom metodom boji siva, a drugom bela masa. Ono što je na Nislovom preparatu obojeno (pozitivno), to je na Veigertovom preparatu neobojeno (negativno) i obrnuto. Ako kombinujemo ove dve metode pa naizmenično bojimo preseke moždanog tkiva, dobićemo uvid u prostorni raspored i međusobne odnose elemenata sive i bele mase.
Nedostatak ove dve metoda je što ne mogu da pokažu:
- tačno mesto (ćeliju) polaska i završetka puteva prenosa nadražaja
- stvarni izgled neurona
- neurotransmitersku prirodu neurona
- sinapse
Elektronska mikroskopija[uredi | uredi izvor]
Elektronska mikroskopija oko 1955.god. pruža odgovore na sva pitanja koje prethodne metode nisu mogle. Kombinacijom te i Golđijeve metode dolazi se do prvih podataka o sastavu i građi sinapsi. Uvođenje Fink-Hejmerove metode u elektronsku mikroskopiju otkriveni su mnogi moždani putevi do tada nepoznati jer se omogućilo posmatranje i nemijelinskih aksona. Metodom unutarćelijskih mikroelektroda i savremenih načina praćenja prenošenja akcionog potencijala ostvarena je veza između fizioloških svojstava neurona sa njihovim izgledom i odnosima u sinapsama.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Guyton,A. C, Hall, J. E:Medicinska fiziologija, Savremena administracija, Beograd, 1999.
- Davidović, Vukosava: Uporedna fiziologija, ZUNS, Beograd, 2003.
- Ćurčić, B: Razviće životinja, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
- Mariček, Magdalena; Ćurčić, B; Radović, I: Specijalna zoologija, Naučna knjiga, Beograd, 1996.
- Milin J. i saradnici: Embriologija, Univerzitet u Novom Sadu, 1997.
- Pantić, V:Biologija ćelije, Univerzitet u Beogradu, Beograd, 1997.
- Pantić, V: Embriologija, Naučna knjiga, Beograd, 1989.
- Petrović, V. M, Radojčić, R, M: Uporedna fiziologija (drugi deo), ZUNS, Beograd, 1994.
- Popović S: Embriologija čoveka, Dečje novine, Beograd, 1990.
- Trpinac, D: Histologija, Kuća štampe, Beograd, 2001.
- Šerban, M, Nada: Pokretne i nepokretne ćelije - uvod u histologiju, Savremena administracija, Beograd, 1995.