Nikolaos Zaharijadis

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Nikolaos Zaharijadis
Lični podaci
Datum rođenja(1903-04-27)27. april 1903.[1]
Mesto rođenjaEdirne, Osmansko carstvo
Datum smrti8. avgust 1973.(1973-08-08) (70 god.)
Mesto smrtiSurgut, SSSR
Profesijapolitičar
Politička karijera
Politička
stranka		Komunistička partija Grčke
generalni sekretar KP Grčke
1931 — maj 1956.
PrethodnikAndronikos Haitas
NaslednikAndreas Cipas

Nikolaos Zaharijadis (grč. Νίκολαος Ζαχαριάδης, Edirne, Osmansko carstvo, 27. april 1903 — Surgut, SSSR, 8. avgust 1973) poznat po nadimku Nikos, bio je generalni sekretar Grčke komunističke partije od 1931. do 1956. godine. [1]

Biografija[uredi | uredi izvor]

Rođen je kao treće dete (od četvoro) službenika Zaharijadisa u francuskom duvanskom monopolu Regije u Hadrijanopolu 1903. godine. Kako mu je otac zbog posla morao često da se seli, Nikolaos je osnovno školovanje pohađao po različitim gradovima: Skoplje, Izmit, Edirne.[1] Kao mladić zaposlio se kao radnik u istanbulskoj luci, a zatim radio kao mornar na brodovima po Crnom moru. Preko anarho-sindikalističke organizacije Panergatiki došao je u dodir sa idejama komunizma. Od 1922. do 1923. radio je kao mornar u Sovjetskom Savezu gde se učlanio u Komsomol, a 1923. postao je član Turske komunističke partije.[1] Zatim je studirao na Međunarodnoj lenjinskoj školi i Komunističkom univerzitetu radnika istoka (KUTV) u Moskvi. Godine 1924. se preselio u Grčku.[1]

Politička aktivnost u Grčkoj[uredi | uredi izvor]

U Grčkoj se posvetio radu u Federaciji Grčke komunističke omladine (OKNE). Uhapšen je 1926. i zatvoren u tamnicu Gentikoule u Solunu, iz koje je uspeo da pobegne u Sovjetski Savez. No već 1931. godine ponovno je poslan u Grčku, ovaj put da uvede red u veoma razjedinjenu Grčku komunističku partiju. Iste je godine imenovan (po naredbi Staljina i Kominterne), za generalnog sekretara KP Grčke.

U avgustu 1936. godine, uhapsila ga je Državna bezbednost diktatorskog režima generala Metaksasa, i zatvorila. Iz zatvora je Zaharijadis uspeo da proturi pismo, u kojem apeluje na sve Grke da se odupru italijanskoj invaziji na Grčku u oktobru 1940. godine, te da taj odbrambeni rat pretvore u rat protiv fašizma. Grčki komunisti tvrde i danas da je to pismo bilo falsifikat, koje su napravila Metaksasova policija, jer je stav komunista bio da je grčko-italijanski rat, rat između imperijalista.

Dana 16. novembra 1940. Zaharijadis je objavio svoje drugo pismo, kojim je optužio Grčku vojsku da vodi fašistički i imperijalistički rat i pozvao SSSR da preduzme akcije protiv Metaksasovog režima.[1] U svom trećem pismu (januar 1941), Zaharijadis je ponovio svoj stav o tom pitanju i istakao da se KP Grčke zalaže za autonomiju Makedonije i prava makedonskog naroda.

Pacifistički stav KP Grčke je definitivno promenjen nakon iznenadnog nemačkog napada na SSSR 22. juna 1941. godine. Tada je KPG pozvala grčki narod da se odupre fašističkom i nacističkom neprijatelju, istovremeno je KPG osnovala i svoje prve organizacije narodnog otpora: EAM-ELAS.

Nakon nemačkog napada na Grčku 1941. i okupacije Grčke, Zaharijadis je prebačen u koncentracioni logor Dahau, iz kojeg je izašao tek nakon završetka rata u maju 1945. godine.[1]

Grčki građanski rat[uredi | uredi izvor]

Nikolaos Zaharijadis, predsednik Vrhovnog vojnog saveta DAG

Nakon povratka u Grčku, ponovno je preuzeo vođstvo nad KP Grčke od dotadašnjeg Generalnog sekretara Georgiosa Sijantosa (koji je to bio od januara 1942. godine).

Prvih godina nakon povratka Zaharijadis, je uprkos neslaganjima sa Markosom ipak instalirao njega za komandanta svih partizanskih jedinica u julu 1946. godine. Saradnja između njih nastavila se i naredne godine kad je Markos u novembru 1947. proglasio Privremenu demokratsku vladu Grčke u kojoj je preuzeo funkciju predsednika vlade i ministra odbrane.[2] Njihovo neslaganje oko temeljnih pitanja vojničke doktrine i daljeg oblika borbe grčkih partizanskih jedinica, ponovno je kulminisalo u poslednjoj godini Grčkog građanskog rata. Markos je uglavnom bio za agresivniji pristup, partizanskih jedinica, njihovu veću mobilnost i želeo nastavak borbi, dok je Zaharijadis bio za traženje nekog mirnog rešenja, sa vladom u Atini i Britancima i izgradnju narodne demokratije, da se prekinu dalje patnje naroda i boraca.[1] Zbog toga je Zaharijadis smenio Markosa sa svih rukovodećih položaja u avgustu 1948. a od januara 1949. i sa svih vojnih funkcija.[2]

Zaharijadis se rukovodio mišljenjem da Zapadni saveznici, nikad neće da dopuste da komunisti preuzmu vlast u Grčkoj (kao što se to desilo u Jugoslaviji), iz strateških razloga, jer je Grčka imala puno veću važnost obezbeđenja plovnih puteva preko Sueca, i da bi dalje borbe išle samo na štetu grčkog naroda. U to vreme njegovi stavovi bili su predmet oštre kritike jugoslovenskog rukovodstva.[3]

Život u egzilu[uredi | uredi izvor]

Lideri KP Grčke i dobar deo boraca ELAS-a pobegli su nakon poraza 1949. u egzil, u brojne socijalističke države. Zaharijadis je prvih godina života u emigraciji uživao podršku Sovjetskog Saveza i ostao neprikosnoveni vođa Komunističke partije Grčke. Međutim, nakon smrti Staljina 1953. godine, Zaharijadis je pao u nemilost novog rukovodstva Sovjetskog Saveza, uprkos činjenici što je još uvek uživao podršku velikog broja članova svoje partije.

Nikos Zaharijadis je u maju 1956, za vreme 6. Generalne skupštine Centralnog komiteta KPG, na insistiranje i intervenciju Komunističke partije Sovjetskog Saveza, bio prinuđen da podnese ostavku na mesto generalnog sekretara. Odmah nakon toga, u februaru 1957. izbačen je iz članstva KPG, zajedno sa velikim brojem svojih pristalica.

Zaharijadis je ostatak svog života proveo u progonstvu po Sibiru, najpre u Jakutskoj republici, a kasnije u Surgutu, gde je po zvaničnom prvom izveštaju umro od srčanog udara 1. avgusta 1973. godine.[4] Kasnije su se pojavile glasine i tvrdnje da je počinio samoubistvo, a onda da je možda ubijen od strane KGB-a. Sve je to do danas ostalo nerazjašnjeno, jer su sovjetski državni arhivi u vezi s njegovom smrću ostali prekriveni velom tajne.[4] U decembru 1991, samo nekoliko dana nakon raspada Sovjetskog Saveza, Zaharijadesovi posmrtni ostaci vraćeni su u Grčku, i svečano sahranjeni. To je dalo priliku njegovim brojnim poklonicima da mu odaju poslednju poštu.[5]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g d đ e ž Neni Panourgia. „CONCERNING THE REHABILITATION TO THE KKE OF NIKOS ZACHARIADIS” (na jeziku: engleski). Columbia. Pristupljeno 26. 04. 2013. [mrtva veza]
  2. ^ a b „Markos Vafiades” (na jeziku: engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 26. 04. 2013. 
  3. ^ Svetozar Vukmanović (1949). Komunistička partija Grčke i narodnooslobodilačka borba (na jeziku: hrvatskom). Mala politička biblioteka, Naprijed, Zagreb. [mrtva veza]
  4. ^ a b „zachariadis death -the kGB and the real version” (na jeziku: engleski). Mail archive. Pristupljeno 26. 04. 2013. 
  5. ^ „Nikos Zachariadis” (na jeziku: grčkom). Rizospastis. 3. 8. 2003. Arhivirano iz originala 24. 07. 2011. g. Pristupljeno 26. 4. 2013. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Николаос_Захаријадис&oldid=27369227”