Nijemci u Republici Srpskoj
| ||
| Ukupna populacija | ||
|---|---|---|
| 95 (2013) | ||
| Regioni sa značajnom populacijom | ||
| Banja Luka | 17(2013) | |
| Bijeljina | 11(2013) | |
| Jezici | ||
| Srpski jezik Njemački jezik (136)[a] | ||
| Religija | ||
| Katolicizam | ||
Nijemci u Republici Srpskoj (nem. Deutsche in Republika Srpska) su građani njemačkog porijekla, koji žive i rade na teritoriji Republike Srpske. Nijemci su jedna od sedamnaest službenih nacionalnih manjina u Republici Srpskoj, a njihove interese zastupaju predstavnici i delegati u Savjetu nacionalnih manjina, i Savezu nacionalnih manjina.
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Neposredno poslije okupacije Austro–Ugarske, naseljavaju se trgovci Nijemci a 1882. godine na tri kilometra od Bijeljine, naselili su se Nijemci iz Srema i Banata (porijeklom iz Virtemberga). Naselje je dobilo naziv Franc Jozefsfeld - (Polje Franca Jezefa) poslije Prvog svjetskog rata Petrovo Polje u čast kralja Petra I, danas Novo Selo, i postojalo je sve do 1942. godine. Nijemci, nešto preko 2.000 ljudi, su iselili 1942. godine. Komanda njemačke vojske je donijela odluku da se kompletno selo iseli u poljski grad Lođ.[1] Po popisu iz 1931. godine na ovom području je živjelo oko 2000 nijemaca, dok danas u Bijeljini živi desetak porodica njemačkog porijekla.[2]
Zatečeni pravni i upravni sistemi bili su potpuno različiti od onog sistema vlasti kakav je imala Austrougarska zbog čega je odlučeno da se u BiH, a samim tim i na teritoriju današnje Republike Srpske. dovedu ljudi koji će voditi te poslove. Riječ je bila o velikom broju kancelarijskih radnika, matičara, pravnika, advokata, zapravo o cijeloj jednoj vojsci činovnika. Najveći broj među njima činili su Nijemci. U potrazi za novim obradivim površinama u BiH su došli i njemački zemljoradnici koji su naselili prostore Posavine i nenaseljene i zapuštene ravničarske krajeve oko Prnjavora, i zapadnije prema Banjoj Luci i Prijedoru. Prnjavorski kraj, uz rječicu Vijaku, u prvim godinama naselilo je 70 njemačkih porodica. Kako je Vijaka uveliko plavila zemljište oko sebe, njemački doseljenici su se pomjerali od rijeke prema obližnjim uzvišenjima. Na jednom takvom brdu, obraslom glogovom šumom, nastalo je njemačko naselje Glogovac. Drugo veliko naselje u okolini Prnjavora bilo je Šibovska. Uz zemljoradnju Nijemci su se pokazali kao dobri uzgajivači vinove loze, čije je uzgoj, kasnijim raseljavanjem, u potpunosti zamro u tom kraju. Ipak, u ovom kraju, Nijemci su bili najpoznatiji kao stočari, gajili su rasnu stoku, u prvom redu goveda.[3] Njemački doseljenici su u novoj državi osnivali i svoja kultutna udruženja i društva. U pomenutom naselju Glogovac sve do 1921. godine radila je osnovna škola u kojoj se nastava odvijala na njemačkom jeziku. Nakon 1921. sa radom je počela mješovita škola, koju su pohađala ne samo djeca njemačke nacionalne manjine nego i druga djeca.[4]
Nakon Drugog svjetskog rata Nijemci su došli na udar državnih vlasti. Postali su žrtve velikih progona, zatvarani su u logore, oduzimana im je imovina, što je za posljedicu imalo nagli pad broja njemačke nacionalne manjine.[5]
Religija[uredi | uredi izvor]
Nijemci u Republici Srpskoj, kao i većina njihovih sunarodnika, u matičnoj zemlji, kao i širom svijeta su katoličke vjeroispovijesti. Na teritoriji Republike Srpske, postoji više sakralnih objekata, katoličke crkve, u kojima svoje vjerske obrede obavljaju pripadnici njemačkog naroda. U Banja Luci je smještena Župna kuća i njemačka evangelistička crkva.[6] Župna crkva Svetog Ivana i samostan Marjanovac[7] su smješteni u Aleksandrovcu kod Laktaša, a u Novoj Topoli kod Gradiške se nalazi Župna crkva Svetog Josipa i samostan Svete Obitelji.[8].[9] Njemački rimokatolici, svoja bogosluženja obavljaju i u Opatiji Marija Zvijezda[10], u Trapistima kod Banja Luke.
Takođe, u Novom Selu kod Bijeljine postoji njemačka Crkva[11], koja je od kraja Drugog svjetskog rata zatvorena. Pored Crkve u Novom Selu, postojao je i Samostan i crkva Nazaret[12] koji je bio lociran u gradskom naselju Budžak, danas nazvanom Lazarevo u Banja Luci. Bio je izgrađen na lokaciji gdje se danas nalazi vojna kasarna „Kozara“.
Udruženja[uredi | uredi izvor]
Danas u Srpskoj postoji jedno udruženje, koje je ujedno i jedino udruženje Nijemaca u Bosni i Hercegovini. To je Udruženje Nijemaca grada Banja Luke, osnovano u aprilu 2004. godine kao apolitično, neprofitno, otvoreno udruženje građana sa ciljem očuvanja tradicije, običaja, jezika i kulture svoje matične zamlje i njenog naroda.[13]
Rasprostranjenost[uredi | uredi izvor]
Po popisu stanovništva 2013. u Bosni i Hercegovini, a prema podacima koje je izdao Republički zavod za statistiku, i koji su jedini validni za Republiku Srpsku, u Republici Srpskoj je živjelo 95 Nijemaca.[14] Nijemci nastanjuju sljedeće opštine i gradove:
| Nijemci, po opštinama i gradovima, prema popisu stanovništva 2013. u Republici Srpskoj | ||||||
| jedinica lokalne samouprave | ukupno | |||||
| ukupno | 95 | |||||
| Banja Luka | 17 | |||||
| Bijeljina | 11 | |||||
| Bratunac | 1 | |||||
| Gradiška | 5 | |||||
| Derventa | 3 | |||||
| Doboj | 5 | |||||
| Donji Žabar | 1 | |||||
| Zvornik | 3 | |||||
| Kozarska Dubica | 7 | |||||
| Kostajnica | 2 | |||||
| Kotor Varoš | 2 | |||||
| Laktaši | 4 | |||||
| Modriča | 1 | |||||
| Novi Grad | 7 | |||||
| Osmaci | 1 | |||||
| Petrovo | 1 | |||||
| Prijedor | 10 | |||||
| Prnjavor | 4 | |||||
| Srbac | 1 | |||||
| Srebrenica | 1 | |||||
| Teslić | 2 | |||||
| Trebinje | 1 | |||||
| Ugljevik | 2 | |||||
| Foča | 1 | |||||
| Čelinac | 1 | |||||
| Šamac | 1 | |||||
Značajne ličnosti[uredi | uredi izvor]
- Ivan Merc, istaknuti katolički laik i blaženik[15]
- Kristijan Švarc-Šiling, njemački političar koji je do 2. jula 2007. vršio funkciju Visokog predstavnika za Bosnu i Hercegovinu.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ Broj stanovnika Republike Srpske kojima je Njemački jezik, maternji jezik.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Nijemci u potrazi za korijenima”. dw.com. Pristupljeno 6. 4. 2017.
- ^ „Nijemci u Bijeljini”. BHRT. Arhivirano iz originala 23. 09. 2015. g. Pristupljeno 6. 4. 2017.
- ^ Izvještaj 2015, str. 66.
- ^ „Nijemci; O nama”. Savez nacionalnih manjina Republike Srpske. Pristupljeno 6. 4. 2017.
- ^ Izvještaj 2015, str. 67.
- ^ „Župna kuća i njemačka evangelistička crkva”. AIS Republika Srpska. Pristupljeno 13. 5. 2017.
- ^ „Župna crkva Svetog Ivana i samostan Marjanovac”. AIS Republika Srpska. Pristupljeno 13. 5. 2017.
- ^ „Župna crkva Svetog Josipa i samostan Svete Obitelji”. AIS Republika Srpska. Pristupljeno 13. 5. 2017.
- ^ „Nijemci; Vjerski objekti”. Savez nacionalnih manjina Republike Srpske. Pristupljeno 6. 4. 2017.
- ^ „Opatija Marija Zvijezda”. AIS Republika Srpska. Pristupljeno 13. 5. 2017.
- ^ „Crkva, Novo Selo”. AIS Republika Srpska. Pristupljeno 13. 5. 2017.
- ^ „Samostan i crkva Nazaret”. AIS Republika Srpska. Pristupljeno 13. 5. 2017.
- ^ „Ko su nacionalne manjine u Republici Srpskoj”. Manjine.ba. Arhivirano iz originala 06. 02. 2017. g. Pristupljeno 6. 4. 2017.
- ^ „Rezultati Popisa 2013, Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik”. Republički zavod za statistiku. Pristupljeno 22. 3. 2017.
- ^ „Ivan Merc”. Gimnazija Banjaluka. Arhivirano iz originala 14. 12. 2013. g. Pristupljeno 29. 7. 2018.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Vijeće nacionalnih manjina BiH (2015). „Nacionalne manjine u BiH”. Izvještaj.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Nacionalne manjine Sa priznatim manjinskim statusom |
|  | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Drugi narodi Bez priznatog manjinskog statusa |
| ||||||
| |||||||
