Opština Boljevac

Opština Boljevac;
	; Boljevac
Osnovni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Zaječarski
Sedište	Boljevac
Stanovništvo
Stanovništvo	10.184 (2022)
Gustina naseljenosti	12,30 st./km2
Geografske karakteristike
Površina	828 km2
	;
Ostali podaci
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Veb-sajt	www.boljevac.org.rs

Opština Boljevac je opština u Zaječarskom okrugu sa sedištem u istoimenom gradskom naselju. Prema podacima sa poslednjeg popisa 2022. godine u opštini je živelo 10.184 stanovnika^[1] (prema popisu iz 2011. bilo je 12.994 stanovnika).^[2]

Geografija[uredi | uredi izvor]

Opština Boljevac se nalazi u dolini Crnog Timoka okružen Malinikom na severozapadu, Rtnjem, Samanjcem, Tumbom i Slemenom na jugu i Tupižnicom na jugoistoku. Graniči se sa opštinama Ražanj, Sokobanja, Knjaževac, Zaječar, Bor, Paraćin i Despotovac.

Od opštine Despotovac odvojena je Kučajskim planinama, a od opštine Paraćin planinom Samanjac i Kučaj, a između njih prevojem Stolice. Od opštine Sokobanja odvojena je planinom Samanjac i Rtanj. Kučajske planine i Rtanj su odvojeni Crnorečkom kotlinom u kome se nalazi i sediše opštine Boljevac.

U administrativnom pogledu, Boljevac je opštinski centar sa 24 mesne zajednice u 19 katastarskih opština. Pripada Zaječarskom okrugu od čijeg je centra udaljena 40 kilometara.

Dolina Crnog Timoka preseca opštinu na dva dela, severni deo je prostraniji ali manje naseljen (6 naselja) dok je južni deo niži, manji po površini ali naseljeniji (13 naselja). Nadmorska visina opštine Boljevac se kreće od 260 do 1.600 m.

Hidrografija[uredi | uredi izvor]

Na teritoriji opštine Boljevac nalaze se značajni vodni resursi. Reka Crni Timok je najznačajniji vodeni tok sa vrelom u Krivom Viru. Severno i južno od doline Crnog Timoka nalaze se brojne pritoke među kojima su Radovanska reka, Mirovštica, Arnauta i Zlotska reka.

Na teritoriji opštine prisutna su mnogobrojna vrela. U Krivom Viru se nalazi i termalni izvor koji je nedovoljno istražen.

Crni Timok - najveći tok u opštini Boljevac, koji teče kroz centralni deo opštine i nizvodno od Zaječara, sa Belim Timokom gradi jedinstvenu reku, a posebno je atraktivno njegovo vrelo u Krivom Viru.

Arnauta - reka za koju su vezana mnoga istorijska događanja i narodna predanja, predstavlja desnu pritoku Crnog Timoka i reku koja protiče kroz sam Boljevac.

Radovanska reka - čista i bistra voda, velelepna klisura i kanjon, bogata ribom i raznovrsnom florom duž svoje doline.

Grabovačka i Zlotska reka - leve pritoke Crnog Timoka, takođe atraktivni prostori za izletnički i rekreativni turizam.

Demografija[uredi | uredi izvor]

Prema popisu iz 2011. godine opština Boljevac ima 12.994 stanovnika. Većinu stanovništva su činili Srbi (64%), pa zatim Vlasi (26%), Romi (2%) i Rumuni (1%). Prirodni priraštaj je -13,7 ‰.

Demografija^[3]
Godina	Stanovnika
1948.	25.423
1953.	25.831
1961.	26.277
1971.	23.335
1981.	21.818
1991.	19.384	18.424
2002.	15.849	17.347
2011.	12.994

Etnički sastav prema popisu iz 2011.^[4]‍

Srbi	8.372	64,43%
Vlasi	3.356	25,83%
Romi	287	2,21%
Rumuni	92	0,71%
Muslimani	20	0,15%
Makedonci	19	0,15%
ostali	848	6,53%

Etnički sastav prema popisu iz 2022.^[1]‍

Srbi	7.089	69,61%
Vlasi	1.634	16,04%
Romi	236	2,32%
Rumuni	106	1,04%
Jugosloveni	19	0,19%
Makedonci	14	0,14%
Bugari	10	0,10%
Hrvati	8	0,08%
Muslimani	8	0,08%
Bošnjaci	6	0,06%
Rusi	5	0,05%
Crnogorci	5	0,05%
Ostali	56	0,55%
Regionalno	3	0,03%
Neizjašnjeni	298	2,93%
Nepoznato	687	6,75%

Naselja[uredi | uredi izvor]

Opštinu Boljevac čini 20 naselja od kojih su 2 gradska (Bogovina i Boljevac), a 18 ostala naselja.

Naselje	Stanovništvo		Promena (%)	Površina (km²)	Gust. naseljenosti (2022)
Naselje	Popis 2011.^[2]	Popis 2022.^[5]	Promena (%)	Površina (km²)	Gust. naseljenosti (2022)
Bačevica	344	218	-36,63%	20,91	10,43
Bogovina	1.151	908	-21,11%	77,26	11,75
Boljevac	3.333	2.894	-13,17%	7,59	381,29
Boljevac Selo	277	264	-4,69%	10,23	25,81
Valakonje	1.095	806	-26,39%	46,04	17,51
Vrbovac	121	70	-42,15%	21,65	3,23
Dobro Polje	305	199	-34,75%	29,53	6,74
Dobrujevac	158	114	-27,85%	29,87	3,82
Ilino	105	95	-9,52%	13,42	7,08
Jablanica	315	184	-41,59%	78,99	2,33
Krivi Vir	335	215	-35,82%	123,50	1,74
Lukovo	584	471	-19,35%	42,05	11,20
Mali Izvor	455	360	-20,88%	57,23	6,29
Mirovo	141	119	-15,60%	25,35	4,69
Osnić	1.125	821	-27,02%	34,68	23,67
Podgorac	1.913	1.555	-18,71%	143,83	10,81
Rtanj	120	111	-7,50%	4,37	25,40
Rujište	335	206	-38,51%	28,83	7,15
Savinac	288	220	-23,61%	9,07	24,26
Sumrakovac	494	354	-28,34%	23,28	15,21

Mesne zajednice[uredi | uredi izvor]

Na teritoriji opštine Boljevac postoji 25 mesnih zajednica kao oblika mesne samouprave:^[6]^[7]

Obrazovanje[uredi | uredi izvor]

Na teritoriji boljevačke opštine postoje tri osnovne škole: OŠ 9. srpska brigada u Boljevcu, OŠ Đura Jakšić u Sumrakovcu i OŠ Đorđe Simeonović u Podgorcu. Sa razgranatim mrežama isturenih odeljenja od 1. do 4. razreda, ove škole pokrivaju veliki broj naselja u opštini Boljevac i čine sistem osnovnog obrazovanja. Jedina srednja škola jeste SŠ Nikola Tesla u Boljevcu koja pored odeljenja opšte gimnazije, obrazuje učenike za profile ekonomske, šumarske i mašinske struke.

Kultura[uredi | uredi izvor]

Za kulturni život u Boljevcu zadužen je Kulturno obrazovni centar Boljevac jedina institucija kulture na teritoriji opštine. Pod okriljem Centra rade i: Biblioteka, Muzej Timočke bune, Ansambl KOC-a.

Pored Kulturno-obrazovnog centra, u Boljevcu postoji i nekoliko udruženja koja se bave negovanjem tradicija u kulturi: Iskon, Istočnik, Nova alternativa, KUD Boljevac...

Nepokretna kulturna dobra[uredi | uredi izvor]

Na teritoriji opštine Boljevac se nalaze 12 nepokretnih kulturnih dobara od kojih su 10 kategorisani kao spomenici kulture, a po jedno kao prostorna kulturno-istorijska celina i arheološko nalazište. Jedino nepokretno kulturno dobro od velikog značaja je manastir Lapušnja koji se nalazi kod sela Lukovo.^[8]

Naziv	Mesto	Vrsta kulturnog dobra
Veliko Gradište	Jablanica	Arheološko nalazište
Zgrada Osnovne škole	Jablanica	Spomenik kulture
Zgrada Stare opštine	Krivi Vir	Spomenik kulture
Kompleks objekata iz 19. veka	Lukovo	Prostorna kulturno-istorijska celina
Kuća Dobrosava Petrovića	Boljevac	Spomenik kulture
Manastir Krepičevac	Jablanica	Spomenik kulture
Manastir Lapušnja	Lukovo	Spomenik kulture od velikog značaja
Osmanbegova česma	Podgorac	Spomenik kulture
Stara apsana	Boljevac	Spomenik kulture
Stari kameni spomenik	Sumrakovac	Spomenik kulture
Crkva Sv. Arhangela-Lozica	Krivi Vir	Spomenik kulture
Crkva Sv. Ilije	Boljevac	Spomenik kulture

Turizam[uredi | uredi izvor]

Najznačajnija turistička atrakcija boljevačke opštine jeste planina Rtanj koja se naglo izdiže iz crnorečke kotline u kojoj je smeštena opština Boljevac. Od ostalih prirodnih turističkih atrakcija izdvaja se Bogovinska pećina, Ilinsko vrelo kod sela Ilina, izvor Crnog Timoka - Pećura kod Krivog Vira i Kučajske planine na kojima se izdvaja visoravan Velika Brezovica i klisura Radovanske reke.^[9]

Od kulturno-istorijskih dobra u ovom kraju značajni su manastiri: Krepičevac kod Jablanice, Lapušnja kod Lukova i Lozica kod Krivog Vira. U Boljevcu se nalazi Muzej Timočke bune i crkva Svetog Ilije. Najznačajnija manifestacija u opštini je sabor izvornog narodnog stvaralaštva "Crnorečje u pesmi i igri".^[10]

Reference[uredi | uredi izvor]

^ ^a ^b ^v „Nacionalna pripadnost, 2022” (PDF). Beograd: Republički zavod za statistiku. 28. 4. 2023. Pristupljeno 14. 5. 2023. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
^ ^a ^b „Uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002. i 2011.” (PDF). Beograd: Republički zavod za statistiku. 2014.
^ Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2003, podaci po naseljima. Podgorica: Republički zavod za statistiku. septembar 2005. COBISS-ID 8764176.
^ Etnička struktura nakon popisa 2011.
^ „Starost i pol, podaci po naseljima - Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2022. godine” (PDF). Beograd: Republički zavod za statistiku. 25. 5. 2023. Pristupljeno 1. 6. 2023. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
^ „Službeni list opštine Boljevac br. 5/2019” (PDF). boljevac.org.rs. Pristupljeno 9. 6. 2023. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
^ „O Boljevcu: Mesne zajednice”. boljevac.org.rs. Pristupljeno 9. 6. 2023. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
^ „Informacioni sistem nepokretnih kulturnih dobara: Pretraga NKD”. nasledje.gov.rs. Pristupljeno 23. 03. 2023. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
^ Ekonomski razvoj opštine Boljevac: Turizam Zvanični sajt opštine Boljevac, pristupljeno 24. jula 2021.
^ O Boljevcu: Kulturno nasleđe Zvanični sajt opštine Boljevac, pristupljeno 24. jula 2021.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

https://web.archive.org/web/20080221140221/http://www.elmundosefarad.eu/wiki/wiki/index.php?title=Boljevac

[popis2022-1] v „Nacionalna pripadnost, 2022” (PDF). Beograd: Republički zavod za statistiku. 28. 4. 2023. Pristupljeno 14. 5. 2023. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

[Упоредни_преглед-2] „Uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002. i 2011.” (PDF). Beograd: Republički zavod za statistiku. 2014.

[3] Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2003, podaci po naseljima. Podgorica: Republički zavod za statistiku. septembar 2005. COBISS-ID 8764176.

[4] Etnička struktura nakon popisa 2011.

[Старост_и_пол_2022-5] „Starost i pol, podaci po naseljima - Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2022. godine” (PDF). Beograd: Republički zavod za statistiku. 25. 5. 2023. Pristupljeno 1. 6. 2023. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

[6] „Službeni list opštine Boljevac br. 5/2019” (PDF). boljevac.org.rs. Pristupljeno 9. 6. 2023. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

[7] „O Boljevcu: Mesne zajednice”. boljevac.org.rs. Pristupljeno 9. 6. 2023. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

[8] „Informacioni sistem nepokretnih kulturnih dobara: Pretraga NKD”. nasledje.gov.rs. Pristupljeno 23. 03. 2023. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

[9] Ekonomski razvoj opštine Boljevac: Turizam Zvanični sajt opštine Boljevac, pristupljeno 24. jula 2021.

[10] O Boljevcu: Kulturno nasleđe Zvanični sajt opštine Boljevac, pristupljeno 24. jula 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]