Ostrvo Banaba

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Ostrvo Banaba, ranije Ostrvo Okean[1] (takođe Okean ostrvo), ostrvo je u Pacifiku, usamljeno povišeno koralsko ostrvo zapadno od lanca Gilbert Island i 298 km istočno od Naurua. Deo je Republike Kiribati. Ona ima površinu od 6,0 km²,[2] a najviša tačka na ostrvu je takođe najviša tačka u Kiribatiju, na visini od 81 m (266 ft).[3] Pored Nauru i Makatea (Francuska Polinezija), jedno je od važnih povišenih bogatih ostrva na Pacifiku, bogato fosfatom.[4]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Mapa Barnaba u vreme kopanja fosfata

Ime Banaba na lokalnom gilberteskom jeziku ispravno je napisano Bvanaba, ali Ustav od 12. jula 1979. piše Banaba, što znači „šuplje zemljište”. Ljudi klase Te Aka, koji potiču iz Melanezije, a bili su prvi stanovnici Banaba (okeanski otok), stigli su pre dolaska kasnijih migracija iz Istočne Indije i Kiribatija. Prvi evropski pohod Banabe se dogodio 3. januara 1801. Kapetan Jared Gardner u američkom brodu Dijana. Zatim je 1804. godine kapetan Džon Merto iz osuđenog transportnog i trgovačkog broda Okean ostao na ostrvu i nazvao ga po brodu. Banaba je sklona suši, jer je to visoko ostrvo bez prirodnih struja i bez vodenog sočiva. Trogodišnja suša koja je počela 1873. godine ubila je preko tri četvrtine stanovništva i izbrisala skoro sva drveća, a mnogi od onih koji su preživeli napustili su ostrvo prilikom prolaska brodova.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Šuma u Banabi sada je ograničena na obalno područje i sastoji se uglavnom od manga, plamena, guava, tapioka i običnih kiribatskih grmova kao što je salaš. Pošto je miniran više od 80 godina, centar ostrva nema zemlju i nije obradiv.[3] Banaba je imala tri naseljena sela u popisu 2010. godine: Tabveva, Antereen (takođe nazvan i Tabijang) i Umva.[3]

Klima[uredi | uredi izvor]

Mesečni prosek kišnice iz perioda 1951—1980

Ostrvo Banaba karakteriše tropska klima kišne šume po Kepenovoj klimatskoj klasifikaciji. Vetrovi između severoistoka i jugoistoka donose padavine sa velikom godišnjom i sezonskom varijabilnošću. Period najnižih srednjih mesečnih padavina počinje u maju i traje do novembra. Od decembra do aprila mesečni pad iznosi u proseku više od 120 mm.[5]

Politika[uredi | uredi izvor]

Dana 19. decembra 2005. godine, Teitirake Korije, predstavnik Saveta za Ostrvo Rabi u Parlamentu Kiribatija, rekao je da Savet Rabi razmišlja o davanju prava na pripajanje ostrva Banaba Vladi Fidžija.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Pravilno pravopisanje i etimologija u Gilberteseu treba biti Bvanaba, ali Ustav Kiribata piše Banaba. Zbog pravopisa na engleskom ili francuskom, ime je vrlo često bilo napisano Paanapa ili Paanopa, kao što je to bio Zakon iz 1901. godine.
  2. ^ Dahl, Arthur (12. 7. 1988). „Islands of Kiribati”. Island Directory. UN System-Wide Earthwatch Web Site. Arhivirano iz originala 11. 02. 2012. g. Pristupljeno 14. 4. 2012. 
  3. ^ a b v „19. Banaba” (PDF). Office of Te Beretitent - Republic of Kiribati Island Report Series. 2012. Arhivirano iz originala (PDF) 23. 09. 2015. g. Pristupljeno 28. 4. 2015. 
  4. ^ C.Michael Hogan. 2011. Phosphate. Encyclopedia of Earth. Topic ed. Andy Jorgensen. Ed.-in-Chief C.J.Cleveland. National Council for Science and the Environment. Washington DC Arhivirano oktobar 25, 2012 na sajtu Wayback Machine
  5. ^ Burgess, S.M., The climate and weather of Western Kiribati, NZ Meteorological Service, Misc. Publ. 188(7), 1987, Wellington.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Острво_Банаба&oldid=26966510”