Periferija Južni Egej

Periferija Južni Egej grč. Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου
Država	Grčka
Admin. centar	Ermopoli
Površina	5.286 km2
Stanovništvo	2010.
— broj st.	308.647
— gustina st.	58,39 st./km2
Okruzi	Andros Kalimnos Karpatos Kea-Kitnos Kos Milos Mikonos Naksos Paros Rodos Santorini Siros Tinos
Zvanični veb-sajt

Periferija Južni Egej (grč. Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου / Peripheria Notiou Egeou) je jedna od 13 periferija u Grčkoj. Smeštena je na jugoistoku zemlje i obuhvata ostrva u južnom delu Egejskog mora. Ostrva su položena u dve skupine: Kiklade i Dodekane. Glavni grad periferije je Ermopoli na ostrvu Siros, a najveći grad Rodos.

Položaj i upravna podela periferije

Položaj: Periferija Severni Egej jeste jedna od ostrvskih periferija u Grčkoj. Stoga nju sas vim strana okružuje Egejsko more, a najbliže kopno je:

• sever: periferija Severni Egej,
• istok: Turska (Mala Azija),
• jug: periferija Krit,
• zapad: periferija Atika.

Podela: Periferija je do 2011. godine bila podeljena na dve velike prefekture (Kikladi i Dodekanez), a potom je podeljena na 13 okruga, ujedno i većih ostrva:

1. Andros
2. Kalimnos
3. Karpatos
4. Kea-Kitnos
5. Kos
6. Milos
7. Mikonos
8. Naksos
9. Paros
10. Rodos
11. Santorini
12. Siros
13. Tinos

Dalja podela na opštine izgleda prema tablici:

Geografija

Grad Ermopoli, sedište periferije

Čuveni i mondenski Santorini se nalazi na jugu periferije

Manastir sv. Jovana Bogoslova na Patmosu, pod zaštitom UNESKO-a

Brojna manja ostrva žive mirnim životom - Amorgos

Reljef: Ostrva Južnog Egeja se nalaze u dve skupine: Kikladi su smešteni u središnjem delu Egejskog mora, dok su Dodekani položeni duž jugozapadne obale Male Azije. Ukupne su površine od 5.286 km². Sva ostrva su pokrenutim tlom i planinska u većem delu. Priobalne ravnice su retke, ali postoje, i tada su gusto naseljene i plodne. Većina ostrva ima nema preterano razuđenu obali.

Klima: Na južnoegejskim ostrvima vlada izrazita sredozemna, pa su sušna.

Vode: Ostrva južnog Egeja su smeštena u središnjem i istočnom delu Egejskog mora. Ostrva koja su bliže maloazijskom kopnu (Rodos, Kos) su bogata vodom (podzemni izvori), dok su ona dalja (svi Kikladi) bez dat mogućnosti, pa su i negostoljubivija za život.

Istorija

Ostrva su bila aktivna još u praskozorje civilizacije na tlu Evrope - Kikladska civilizacija. Posle toga ostrva Južnog Egeja su naselili drevni Grci oko 1200. p. n. e.. Tokom razdoblja stare Grčke ostrva su igrala značajnu ulogu, ali nisu imala ključni značaj. U vreme helenističkog razdoblja Rodos postaje jedno od stecišta date civilizacije. 146. godine p. n. e. ostrva, kao i veći deo Grčke, potpada pod vlast Rimljana. U vreme Rimljana i, kasnije, Vizantije ostrva vekovima bila mirna, bez značajnih dešavanja i prevrata.

Od kraja 12. veka Normani, Krstaši i Mlečani. Padom Carigrada 1204. godine u Četvrtom krstaškom ratu ostrva zaposedaju delom Krstaši, a delom Mlečani. Međutim, Vizantija pod Paleolozima vraća vlast na većini ostrva krajem 13. veka. Neka ostrva (Rodos) su dugo bila pod Krstašima. Međutim, od kraja 15. do kraja 16. veka sva ostrva potpadaju pod Otomansko carstvo. U viševekovnoj turskoj vladavini ona će kao trgovačka i pomorstva stecišta steći elemente autonomije, koja će omogućiti očuvanje grčke svesti i pravoslavlja.

1821. godine podignut je Grčki ustanak, čije je glavno središte događanja bilo na Peloponezu i u Središnjoj Grčkoj. Međutim, mesni Grci su ipak uzeli učešće, ali su stoga preživeli velike pokolje od strane Turaka (pokolji na Kasosu). Ovo je na datim ostrvima ostavilo posledice, koje su vidljive i dan-danas. Posle uspostavljanja savremene Grčke 1832. godine, Kikladi su priključeni novoosnovanoj državi i počeli se maglo razvijali. Sa druge strane, Dodekani su ostali u okviru Otomanskog carstva, pa su stagnirali do 20. veka.

Dodekani su 1912. godine pridodati Italiji, koja njima gospodari do kraja Drugog svetskog rata, kada se konačno priključuju Grčkoj. Malobornojno muslimansko na Dodekanima se stoga stanovništvo se stoga nije iseljavalo kao u ostatku današnje Grčke, naročito posle Grčko-turskog rata 1923. godine. Tokom Drugog svetskog rata ostrva nisu značajnije stradala, ali su se posle rata sporo razvijala i gubila stanovništvo. Tek poslednjih decenija, sa razvojem turizma i priključenjem Grčke EU, ostrva su privredno ojačala i počela dobijati stanovništvo.

Stanovništvo

U periferiji Južni Egej živi preko 300.000 stanovnika (procena 2010. godine). Gustina naseljenosti je osrednja (blizu 60 st./km²), što je osetno manje od državnog proseka (oko 80 st./km²). Poslednjih godina broj stanovnika raste. Rodos i Siros su zbog višeg nivoa razvijenosti gušće naseljeni i sa velikim rastom stanovništva. Veliki rast stanovništva je zabeležen i kod ostrva, koja se smatraju prvorazrednim turističkim odredištima - Mikonos, Santorini, Kos.

Najveći broj stanovnika čine etnički Grci pravoslavne veroispovesti. Poslednjih decenija po većim gradovima se naselio i manji broj useljenika iz svih delova sveta.

Privreda

Sa privrednog stanovišta Južni Egej je razvijena oblast za nivo Grčke. Tradicionalne delatnosti stanovništva, pomorstvo i sredozemna poljoprivreda (agrumi, maslina), su i dalje aktivni, ali im se značaj poslednjih decenija umanjio. Danas je turizam najvažnija privredna grana, a brojna ostrva su veoma poznata po turističkoj privredi - Rodos, Mikonos, Santorini, Kos.

Vidi još

• Ostrvo Siros
• Ostrvo Rodos
• Ermopoli

Spoljašnje veze

• Zvanični veb-sajt