Petar Biga
| Petar Biga | |
|---|---|
 Petar Biga | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1811. |
| Mesto rođenja | Bjelopolje, Austrougarska |
| Datum smrti | 1. januar 1879. (67/68 god.) |
| Mesto smrti | Novi Sad, Austrougarska |
| Vojna karijera | |
| Vojska | austrougarska vojska |
| Čin | general |
| Učešće u ratovima | Bitka za Srbobran |
Petar Biga (Bjelopolje, kod Korenice, 1811—Novi Sad, 1. januar 1879) bio je plemić u časti viteza ot Mongabije[1] i general austrijske vojske. Učesnik je u Buni 1848—1849, branilac Srbobrana.[2]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rodio se Petar 1811. godine u Belom polju, u Otočanskoj graničarskoj regimenti[3] od roditelja Todora i Đurđije. Potiče iz srpske krajiške oficirske porodice, otac mu je bio oficir, a majka je bila ćerka paroha Ševera. Najpre je premešten u Varadinski regimentu, sa sedištem u Surduku na Dunavu. Tamo je 1819. godine otac iznenada umro od srčane kapi, a majka je šestoro dece (dve ćerke i četiri sina) prešla da živi u Pazovu, gde su 1920. godine obe ćerke umrle. Zatim su prešli u Mitrovicu, radi boljeg školovanja dece.[4] Tako je Petar školovanje započeo u srpskoj školi u Surduku, koju je završio u Pazovi, gde je zatim učio u nemačkoj školi, koju je završio u Mitrovici.[5]
Godine 1828. postao je kadet, a 1833. godine oficir.[5]
Najpoznatiji je po Sentomaškoj bici (Bitka za Srbobran).[2] Aprila 1848. godine, zajedno sa drugim Varadinskim bataljonom i celim štabom krenuo je za Italiju, ali ih je kod Zagreba, vratio nazad ban Jelačić, zbog ugarskog pokreta protiv bečke vlade. Bataljon je otišao u Mitrovicu gde su izbili nemiri u kojima je pivar Guldi pucao na Srbe i tom prilikom je stradalo nekoliko ljudi, posle čega je više srpskih oficira, kako se ne bi našlo pod peštanskom komandom, prešlo Savu i pobeglo u Srbiju, sa namerom da se odatle prebace za Zagreb i stignu do bana Jelačića. On je međutim, trećeg dana pobune, sam u došao u Mitrovicu i 8. jula naredio da se drugi bataljon, zajedno sa preostalim oficirima prebaci u Karlovce i pomogne Josifu Rajačiću. Kao najstariji po vojnom činu, Petar Biga je tada preuzeo komandu ovog bataljona, i primio čin kapetana. Na dan 6. avgusta bataljon je stigao u Santomaš (danas Srbobran), gde se nalazio Todor Bosnić, sa utvrđenom četom od 400 Varadinaca i jednim topom. Sledećeg dana u zoru bili su napadnuti.[4]
Posle teške borbe 18. avgusta 1848, uspeo da odbije napad nadmoćnije mađarske vojske. Neprijateljskoj vojsci od 25.000 ljudi, kapetan Biga je suprotstavio 5.000 vojnika — sremskih graničara, bačkih Šajkaša, sentomačkih gardista i srpskih dobrovoljaca, sa svega 14 topova. Uz Đorđa Stratimirovića i Stevana Šupljikca, bio je jedan od najpopularnijih oficira u srpskoj pokretu 1848—1849.[2]
Služio je kao zastavnik kod Petrovaradinaca, te je imenovan natporučnikom. Iste godine, u avgustu mu je poverena odbrana tvrđave Sv. Tome, gde se najviše istakao, a i kasnije pod komandom vojvode Stevana Šupljikca.[6]
U proleće 1849. je postao major. Posle rata, sa malim prekidima, ostao je da radi u vojsci. Tako je 1856. postao potpukovnik. Godine 1859. otišao je u Italiju i posle kraćeg vremena je proizveden u pukovnika. Sa istim činom služio je i u Pančevu sedam godina.[7]
Za vreme rata 1866. godine bio je u Italiji. Zbog zasluga u bici kod Mongabije (kod Kustoce) stekao je viteški red sa predikatom "od Mongabije“. Avgusta te godine postane general i dodeljena mu je brigada u Brnu. Naredne godine povukao se u penziju i nastanio se u Novom Sadu.[7] Stanovao je u Futoškoj ulici, danas Pozorišni trg, ali zgrada u kojoj je živeo više ne postoji.[2]
Bio je oženjen Kristinom, rođenom Kuzmanović, koja je umrla 1876. godine. General "Bigga"[8] sahranjen je 1879. godine na Uspenjskom groblju u Novom Sadu.[2]
U njegovu čast[uredi | uredi izvor]
Za zasluge 1848. i 1849. godine odlikovan je carskim Leopoldovim ordenom, a za bitku kod Mongabije vojnim krstom.[4]
U znak priznanja za vojničke zasluge izabran je za počasnog građanina Sremskih Karlovaca, Pančeva.[2] Bio je počasni član zadruge starih carskih vojnika u Jozfštatu u Češkoj.[4]
Grob Petra Bige, uz još 23 groba istaknutih ličnosti sahranjenih na Uspenskom grublju, su zaštićeni spomenik kulture od 1968. godine.[9]
O Petru Bigi, Stevan Vladislav Kaćanski, u svojoj pesmi „Na Srbobranu“[10], napisao je sledeće stihove:
| „ | Uz desno mu rame seo |
” |
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ "Zastava", Novi Sad 3/15. januar 1879. godine
- ^ a b v g d đ „Petar Biga”. lisje.com. JKP Lisje. Pristupljeno 8. 10. 2013.[mrtva veza]
- ^ "Zastava", Novi Sad 1879. godine
- ^ a b v g Jovan Stefanović Vilovski (major) (1878). „Crte iz 1848 i”. Srpska zora. 3. Beč. 10: 189—190. Pristupljeno 8. 10. 2013.[mrtva veza]
- ^ a b Znameniti Srbi XIX veka 1903, str. 38.
- ^ Ivan Š. Brkić, ur. (1940). Lički Zbornik — Visoki oficiri Ličani. Gospić: Naklada "Ličkog Kalendara". str. 81—86.
- ^ a b Znameniti Srbi XIX veka 1903, str. 39.
- ^ "Zastava", Novi Sad 4/16. april 1876. godine
- ^ „24 nadgrobna spomenika sa grobnim mestima istaknutih političkih, kulturnih i javnih radnika na Uspenskom groblju u Novom Sadu”. spomenicikulture.mi.sanu.ac.rs. Spomenici kulture u Srbiji. Pristupljeno 8. 10. 2013. „(SK 1588) 16. Petar Biga (1811—1879), general, branilac Srbobrana 1848. godine (parcela 1, rejon 1, red 1)”
- ^ Milivoj Tutorov. „Velikan pod velom zaborava, Povod 160 — godišnjice rođenja Stevana Vladislava Kaćanskog — Starog Barda”. srbobran.net. Pristupljeno 8. 10. 2013.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Gavrilović, Andra, ur. (1903). Znameniti Srbi XIX veka (1800—1900). Zagreb: Naklada i štampa Srpske štamparije (deon. društvo). str. 38—39.[mrtva veza]
- Ivan Š. Brkić, ur. (1940). Lički Zbornik — Visoki oficiri Ličani. Gospić: Naklada "Ličkog Kalendara". str. 81—86.