Popovac (Paraćin)

Popovac
Popovac;
Administrativni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Pomoravski
Opština	Paraćin
Stanovništvo
— 2011.	621
Geografske karakteristike
Koordinate	43° 54′ 21″ S; 21° 30′ 05″ I / 43.905833° S; 21.501333° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	184 m
	Popovac Popovac na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	35254
Pozivni broj	035
Registarska oznaka	PN

Popovac je naselje u Srbiji u opštini Paraćin u Pomoravskom okrugu. Naselje Popovac se nalazi 15km severoistočno od grada Paraćina, a do njega se može doći skretanjem (kod Davidovca) sa regionalnog puta M5 (Paraćin-Zaječar). Samo naselje se sastoji od sela Popovca i novosagrađene kolonije koja se nazivala Nova Kolonija. Prema popisu iz 2011. bilo je 625 stanovnika. Do 1965. ovo naselje je bilo sedište Opštine Popovac koju su činila naseljena mesta: Bošnjane, Buljane, Donja Mutnica, Gornja Mutnica, Izvor, Klačevica, Lešje, Popovac, Stubica, Šaludovac i Zabrega. Posle ukidanja opštine područje bivše opštine je u celini ušlo u sastav opštine Paraćin.

U Popovcu se nalazila fabrika cementa Novi Popovac, a sada je njen naziv Moravacem.

Ovde se nalaze Zapis orah (Popovac), Zapis Miloševića kruška (Popovac), Zapis kruška na Krušaru (Popovac) i Zapis jasen u selu (Popovac).

Istorija[uredi | uredi izvor]

Poveljom kneza Lazara, manastriru Ravanici 1381. i 1386. godine pominje se selo Popovac sa crkvom Sv. Nikole zajedno sa vodenicom na Topliku i ribnjakom. I u Turskim izvorima se pominje manastir u selu Popovcu. Arheološka iskopavanja koja su vršena na lokalitetu „Popljesak" potvrdila su da su postojale srednjevekovne nekropole. U srednjem veku Popovac se zvao Vrankovo i po predanju se kaže da je selo dobilo ime po svešteniku-popu koji se tu nastanio gde je kasnije nastalo i selo.

Razvoj sela[uredi | uredi izvor]

Od pretežno nerazvijenog naselja, otkrićem da je selo bogato rudnim bogatstvima kao što su rude pogodne za proizvodnju cementa, i sa nastankom fabrike za samu proizvodnju selo se postepeno razvijalo. Prvo je sagrađena fabrika za proizvodnju cementa, koja je bila glavni pokretač za razviće škole, trgovine, kulture, zaštitu zdravlja ali i za samu privredu sela.

Demografija[uredi | uredi izvor]

U naselju Popovac živi 665 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 43,7 godina (43,0 kod muškaraca i 44,4 kod žena). U naselju ima 245 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,29. Skoro dve trećine stanovništva iz svakog domaćinstva su radili u fabrici cementa čiji je nekadašnji naziv bio „Novi Popovac" a današnja ,,Moravacem", a ostali deo stanovništva se bavi poljoprivredom, trgovinom, ugostiteljstvom, transportom, itd. Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[1]
Godina	Stanovnika
1948.	902
1953.	1.290
1961.	1.517
1971.	1.575
1981.	1.393
1991.	1.247	1.243
2002.	805	825

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[2]

Srbi	784	97,39%
Jugosloveni	7	0,86%
Romi	5	0,62%
Rusi	1	0,12%
nepoznato	1	0,12%

Stanovništvo prema polu i starosti^[3]


	m	ž
?	3	2
80+	11	17
75—79	16	12
70—74	24	42
65—69	26	36
60—64	26	17
55—59	28	22
50—54	33	26
45—49	40	39
40—44	24	31
35—39	23	23
30—34	16	22
25—29	23	14
20—24	33	18
15—19	26	25
10—14	18	16
5—9	21	17
0—4	11	24
Prosek :	43,0	44,4

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	206	429	389	476	366	368	245

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	41	56	41	47	30	22	6	1	1	0	3,29

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	352	93	223	24	11	1
Ženski	346	50	222	62	11	1
UKUPNO	698	143	445	86	22	2

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	177	2	0	0	132
Ženski	90	3	0	0	64
UKUPNO	267	5	0	0	196
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	0	6	6	3	13
Ženski	0	0	10	1	2
UKUPNO	0	6	16	4	15
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	0	2	2	1	0
Ženski	0	0	0	5	4
UKUPNO	0	2	2	6	4
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	1	0	0	9
Ženski	0	0	0	1
UKUPNO	1	0	0	10

Privreda[uredi | uredi izvor]

Kako se razvijalo selo i život u njemu, tako se razvijala i privreda sela. Prvo se razvila fabrika cementa a kasnije, pored fabrike su se razvila mnogobrojna preduzeća, državne ustanove, kulturne ustanove i sve ostale ustanove koje su bile neophodne za život ljudi u selu.

Razvoj i nastanak fabrike[uredi | uredi izvor]

Teren na kome se nalazi selo Popovac je bogat rudnim bogastvima koja su pogodna za proizvodnju cementa i klinkera. Jedan meštanin sela Popovca, Nikodije Pavićević, 1897. godine dolazi na ideju da ispeče sivu zemlju a potom da je samelje u vodenici i na taj način dobije svoj proizvod poznat kao cement. Vrlo brzo posle toga ugledni Beograđanin, Lazar Jovanović, dolazi u selo osniva svoje preduzeće i započinje svoju proizvodnju cementa. On je napravio peć u zemlji prečnika dva metra gde je pekao zemlju, a u vodenici potočari je mleo tu ispečenu zemlju i na taj način proizvodio klinker i cement. Fabrika cementa u Popovcu 1903. godine je proizvodila 700 tona cementa godišnje. Pred prvi svetski rat fabrika cementa još jednom menja svog vlasnika i postaje vlasništvo novoosnovanog akcionarskog društva Francusko-Srpska industrija cementa. Vlasnici već 1913. godine modernizuju fabriku i podižu proizvodnju cementa na 20.000 tona cementa godišnje. Pred Drugi svetski rat fabrika cementa je proizvodila 44.000 tona cementa godišnje. Posle Drugog svetskog rata fabrika cementa je nacionalizovana 1946. godine. Nova fabrika cementa je završena 1956. godine i dobija naziv Novi Popovac. Nova fabrika je početkom 60-tih godina godišnje proizvodila 400.000 tona cementa. Krajem 70-tih modernizacijom fabrike dostiže se godišnja proizvodnja od 700.000 tona cementa. Ugradnjom veće peći fabrika 1981. godina dostiže godišnju proizvodnju koja prebacuje 1.000.000 tona cementa godišnje. Novo poglavlje za ovu fabriku nastaje 2002. godine kada ona menja vlasnika i na čelu fabrike dolazi Holcim koji investira 100.000.000 evra u modernizaciju fabrike kako bi poboljšao proizvodnju cementa. Danas fabrika cementa koja posluje u sastavu svetskih proizvođača cementa i dalje radi na poboljšanju proizvodnje cementa kako bi mogla da odgovori svetskim zahtevima.

Obrazovanje[uredi | uredi izvor]

U selu postoji Osnovna Škola "Branko Radičević". To je osmogodišnja škola koja je dobila naziv po našem poznatom pesniku Branku Radičeviću. Ova škola je matična škola za okolna sela: Stubicu, Zabregu, Buljane, Šaludovac i Bošnjane.Škola raspolaže dobro opremljenim kabinetima, obdaništem, menzom, računarskim kabinetom, bibliotekom, fiskultulturnom salom i terenima za mali fudbal, košarku i odbojku. Škola je učestvovala na mnogobrojnim takmičenjima na kojima je postigla određene rezultate i osvojila je određene nagrade. Škola je uključena u projekat Unicefa "Škola bez nasilja" već dugi niz godina.

Sport[uredi | uredi izvor]

U selu postoji fudbalski klub koji je nekad nosio naziv FK «Cement Popovac», u vreme dok je fabrika cementa bila u državnom vlasništvu. Danas fudbalski klub nosi naziv po selu FK «Popovac», a čiji je sponzor fabrika cementa koja se danas zove Moravacem. Klub igra u Prvoj Opštinskoj ligi opštine Paraćin.

Fabrika je nekada napravila zgradu koju je namenila prvenstveno za klub gde će igrači imati svoj kutak, kao i što je napravila teren gde mogu da se održavaju treninzi i utakmice.

Reference[uredi | uredi izvor]

^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[1] „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.

[2] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[3] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[1]

[2]

[3]