Prva vlada Mihaila Vujića

Ministarski savet
Datum osnivanja	2. april 1901.
Prethodne administracije	Druga vlada Alekse Jovanovića;
Rasformirano	19. maj 1902.
Zamenjena sa administracijom	Druga vlada Mihaila Vujića;
Sedište	Kraljevina Srbija
Predsednik Ministarskog saveta	Mihailo Vujić;

Prva vlada Mihaila Vujića je bila vlada Kraljevine Srbije od 2. aprila 1901. do 19. maja 1902. Tokom njenog mandata donet je Aprilski ustav.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Za rad na ustavnom pitanju uzeta je ideja iz 1897. godine o potrebi saglasnosti sve tri stranke. Radikali su odbacili svoj stav da se kao osnov za rad uzme Ustav iz 1888. godine. Za osnovu novog ustava uzet je projekat sastavljen 1896. godine tokom Novakovićeve vlade. Kralj nije napuštao ideju o dva doma. Smatrao je da bi Senat bio neka vrsta „gromobrana“ za vladara koji bi sprečavao nepromišljene odluke Skupštine. Popuštajući pred radikalima, kralj je 2. aprila 1901. godine obrazovao novu vladu na čelu sa Mihailom Vujićem u kojoj su bila četvorica radikala i trojica naprednjaka. Ideja o oktroisanju ustava potekla je od Novakovila. Prvobitno je kralj bio protiv takvog rešenja, jer bi to ostavilo loš utisak u inostranstvu. Ustavnim nacrtom bili su zadovoljni stručnjaci koji su ga pregledali. Imao je 107 članova. Ustav je predviđao dva doma: Senat kao Gornji dom (sa 51 članom od kojih kralj imenuje 30, a ostali se biraju) i Skupštinu (130 članova koji se biraju). Izborni cenzus bio je 15 dinara za poslanike Narodne skupštine, a 45 dinara za poslanike Senata. Za oktroisanje ustava izajsnili su se i radikali i naprednjaci želeći da izbegnu komplikovanu proceduru sazivanja Narodne skupštine. Zastarela ustavotvorna procedura iz 1869. godine nije ispoštovana, ali se ne može govoriti o državnom udaru jer su se oko ustava složili čelnici dve najjače stranke.

Ustav iz 1901. godine predstavlja krupan korak napred u odnosu na dotadašnji Ustav iz 1869. godine. Vladar, Senat i Skupština bili su ravnopravni činioci u zakonodavstvu. Neophodna je bila saglasnost sva tri faktora da bi jedan zakon stupio na snagu. Zakonodavnu inicijativu imala su sva tri faktora. Budžet je poveren Skupštini. Sudska vlast bila je nezavisna. Ministri su odgovorni kralju i Narodnom predstavništvu, a postavljao ih je kralj. Neposredno pre proklamacije, kralj je pozvao 17. aprila predstavnike sve tri političke stranke na konsultacije. Tamo je bilo oko 200 ljudi. Nisu pozvani samo samostalni radikali (koji se još nisu konstituisali kao stranka). Izostao je i deo liberala. Kralj je pročitao proklamaciju 20. oktobra, a zatim poloćio zakletvu na Ustav, pri čemu je činodejstvovao mitropolit Inoćentije.

Vujićeva vlada delovala je na osnovu sporazuma o zajedničkom radu pod nazivom „Našim prijateljima“ objavljenog u novopokrenutom „Dnevniku“. List je aprila 1901. godine počeo izdavati radikal Stojan Protić. Potpisnici sporazuma (oko 80 političara iz svih stranaka) činili su jezgro nove, nekrštene stranke. Nova stranka nije imala partijsku organizaciju, već samo partijski list i skupštinski klub nasuprot opozicionom. Na listi stranke bili su gotovo svi članovi Glavnog odbora Radikalne stranke (Pašić, Aca Stojanović, Lazar Paču, Milenko Vesnić, Stojan Protić). Pojava nove stranke izazvala je cepanja u dotadašnjim. Pašić gubi uticaj u Radikalnoj stranci postepeno nakon Ivanjdanskog atentata. Nakon stupanja u novu stranku, izložen je napadima „mlađih“ radikala. Jedan od istaknutih opozicionara bio je Jovan Avakumović koji je nasledio Ristića na čelu Liberalne stranke nakon njegove smrti avgusta 1898. godine. Avakumović je predvodio deo inteligencije koji su se u Skupštini zalagali za republikansko uređenje i bili duhovni tvorci klime koja je pripremila uklanjanje Obrenovića dve godine kasnije. Vujićeva vlada donela je nove zakone u duhu Ustava iz 1901. godine. Zakonom o štampi ukinuta je cenzura, kaucija i prethodna prijava novog lista. List je mogao biti zabranjen samo ukoliko vređa kralja ili poziva na bunt. Zakonom o zborovima dozvoljeni su zborovi u zatvorenim prostorijama bez, a na otvorenom uz dozvolu policije. Svi su mogli prisustvovati zborovima, sem maloletnika i vojnika. Zakon je bio liberalan. Zakonom o opštinama uvedena je opštinska samouprava i male opštine (100 do 200 poreznika). Cenzus je iznosio 15 dinara. Izmenama u Kaznenom zakonu ublaženo je izricanje smrtnih presuda (za ubistvo sa predumišljajem, atentat na vladara i hajdučiju).

Članovi vlade[uredi | uredi izvor]

**Ministarski savet, 20.3/2.4. 1901 - 6/19.5. 1902.**
Funkcija	Ime i prezime	Detalji
Predsednik Ministarskog saveta i ministar inostranih dela	Mihailo V. Vujić
Ministar unutrašnjih dela	Nikola D. Stevanović
Ministar pravde	Dragutin Stamenković
Ministar finansija	Mihailo M. Popović	do 23.3/5.4. 1902.
Ministar finansija	Milovan Đ. Milovanović
Ministar prosvete i crkvenih dela	Pavle Marinković	do 27.4/10.5. 1901.
	Ljubomir Kovačević	do 4/17.2. 1902.
	Dragutin Stamenković	zastupnik
Ministar vojni	Miloš Vasić	do 27.4/10.5. 1901.
	Božidar Janković	do 3/16.8. 1901.
	Čedomilj Miljković	do 21.12.1901/3.1.1902
	Vasilije Antonić
Ministar građevina	Pera Velimirović
Ministar narodne privrede	Milovan Đ. Milovanović	do 23.3/5.4. 1902, a od tada zastupnik