Privatne biblioteke u Starom Rimu

Između trećeg i drugog veka p. n. e važnost grčke kulture i strastveno divljenje književnosti naterali su Rimljane da sakupljaju grčke radove i stvaraju različite vrste privatnih biblioteka, koje su služile potrebama porodice i prijatelja. Prva značajna rimska biblioteka o kojoj je zabeležena neka informacija bila je biblioteka  Emila Paula. Bio je rimski general, porazio je kralja Perseja Makedonskog u 168.- g.p. n. e. On je prikupio sve dragocenosti, ali samo biblioteku sačuvao za sebe..

Po uzoru na njega, osvajačima je bilo uobičajeno da donose knjige kao ratni plen. Jednu od značajnih kolekcija je doneo Sula koji je osvojio Atinu u 86 p. n. e. i zaplenio Aristotelovu biblioteku. Ova zbirka je sadržala deo Aristotelove biblioteke. Veruje se da je Sulla otvorio biblioteku svojim prijateljima i sam postao književni stručnjak. Prepisao je biblioteku svom sinu Faustu, koji donosi pravilo da je iznošenje knjiga striktno zabranjeno, ali je svako mogao da dođe da ih čita.

Ciceron

Ciceron (106.-43. p. n. e.), rimski političar, filozof i pisac, takođe je bio jedan od najpoznatijig vlasnika privatne biblioteke. Ciceronovoa pisma, koja su očuvana izuzetno dobro, sadrže brojne reference ne samo za svoju biblioteku, već i za one koje poseduju druge rimske aristokrate, kao i njihove književne navike.

U jednom od svojih pisma Ciceron pominje i biblioteku poznatu kao Vila papirusa Posle erupcije Vezuva 79. g.p. n. e. ostala je zatrpana ispod 30m vulkanskog pepela. Pronađena je početkom osamnaestog veka, dosta svitaka je nagorelo, ali dovoljno teksta je preostalo da se utvrdi sadržaj te biblioteke.Za vreme privatnih biblioteka, novo delo moglo se nabaviti na dva načina. Knjige su dobijane na poklon od strane porodice ili prijatelja ili kao pozajmica gde bi obično neki od robova prepisivao knjigu.Treba reći da je opšteprihvaćeno da i žene mogu biti visoko obrazovane. Pored prepisivanja, kupovina knjige je takođe bila moguća. Postoje zapisi gde se pominju neke vrste knjižara, kao i mesta gde su prepisivali svitke.

Helenističke biblioteke - mogući uzori za nastanak biblioteka u Starom Rimu

Godine 331. p. n. e. Aleksandar Makedonski osniva grad koji je po njemu dobio ime Aleksandrija. Aleksandrija je nastala u doba helenizma, izrasla je u jedan od najvećih, ako ne i najveći grad na svetu. Nakon Aleksandrove smrti, kraljevstvo nije preuzeto kao celina, već su teritorije bile podeljene između nekoliko vladara.Potolemeji I, bio je istoričar i pisac i upamćen je kao osnivač  Aleksandrijske biblioteke.

Druga javna biblioteka helenističkog sveta sagrađena je po ugledu na veličanstvenu Aleksandrijsku u gradu Pergamu. Poznato je da je biblioteka u Pergamu bila glavni konkurent Aleksandrijskoj biblioteci. Pretpostavlja se da su ove dve helenističke biblioteke najviše uticale na razvoj rimskih biblioteka jer je većina rimskih biblioteka osnovano nakon proširenja carstva u istočne provincije.

U prvih pet stotina godina svoje istorije, Rimljani nisu imali biblioteke. Rimljani su se upoznali sa konceptima knjiga i biblioteka kroz svoje kontakte sa Grcima. Prve rimske biblioteke bile su privatne kolekcije stečene zaplenom za vreme osvajanja grčkih država. Kasnija osvajanja će doneti knjige u vidu ratnog plena iz Male Azije i Sirije. Većina ovih knjiga je nađena u privatnim kolekcijama pobedničkih generala ili ljudi koji su finansirali rat.

Literatura

• Simončić, G. S. (2017) Biblioteka kroz vreme, prilozi opštoj istoriji biblioteka do 16 veka. Pančevo: Gradska biblioteka Pančevo.
• Casson, L.(2001). Libraries in Ancient Rome. New Haven:Yale University Press

Spoljašnje veze

(na jeziku: engleski) Private Libraries in Ancient Rome - Kompilacija izvora vezanih za privatne biblioteke

(na jeziku: engleski) Istorija privatnih biblioteka - Istorija privatnih biblioteka