Prizrenski grad
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
.jpg)
Prizrenski Grad je srednjovekovno utvrđenje u Prizrenu u kome se jedno vreme nalazila prestonica Srpskog carstva. Podignuto je na brdu iznad Bistrice oko koje se razvilo podgrađe odnosno današnji grad. Prvo utvrđenje su podigli Vizantinci, da bi ga Dušan Silni dodatno proširio, posle čega su ga Osmanlije prepravljale tokom svojih četiri i po veka vladavine, davši mu današnji izgled.
Prošlost tvrđave[uredi | uredi izvor]
_grad_Prizren_(1889).jpg)
Prizren (trg i tvrđava nad njim) se razvio na trgovačkom putu koji je dolinom Drima povezivao Skadar odnosno Jadransko more sa Metohijom odnosno unutrašnjošću Balkanskog poluostrva, zbog čega je on bio najveće trgovačko sredite u Metohiji.
Sam Prizren razvio se na temeljima antičkog Teranda, dok je svoj rani srednjovekovni oblik dobio između VI i IX veka. Pod današnjim imenom se prvi put pominje 1019. godine u doba Vasilija II (976—1025) u obliku Prizdrijana. U njemu je 1072. godine za cara i nastavljača Samuilovog (976—1014) dela proglašen srpski princ Bodin (1081—1101), tokom velikog slovenskog ustanka protiv Vizantije koji je buknuo te godine pod vođstvom Đorđa Vojteha u Skoplju.
Od vremena Stevana Prvovenčanog (1196—1223)nalazi se u sastavu Srbije, a njegov značaj se naročito povećava tokom vladavina kralja Milutina (1282—1321) i srpskih careva Dušana (1331—1355) i Uroša (1355—1371). Dušan je proširio utvrđenje, a u njegovoj blizini je podigao svoju zadužbinu svete Arhangele zaštitivši ih podizanjem Višegrada. Tokom postojanja srpske carevine Prizren je jedno vreme bio carska prestonica zbog čega se često naziva srpski Carigrad.
Tokom raspada srpskog carstva grad se od 1362. do 1372. godine nalazio u posedu Mrnjavčevića (Vukašina (1366—1371) i Marka (1371—1395)), posle čega ga preuzimaju Balšići do 1376. godine. Potom se verovatno našao u sastavu države Vuka Brankovića (?-1398), ali je tada već počeo da gubi svoj trgovački značaj, jer se već 1433. godine pominje kao napušteni trg.
Postoji nesuglasica oko toga kada su ga konačno zauzele Osmanlije, tako da je on najverovatnije pao 21.06. 1455, iako ima onih koji na osnovu nekih Osmanlijskih izvora njegov pad smeštaju u 1459. godinu. Tokom nekoliko vekova turske okupacije tvrđava je doživela dograđivanja u skladu sa razvojem vatrenog oružja, da bi nakon oslobođenja grada u Prvom balkanskom ratu 1912. godine utvrđenje napušteno.
Izgled tvrđave[uredi | uredi izvor]
Prizrenski grad je podignut na uzvišenju južno od varoši. Ima nepravilan oblik koji prati zaravan na kojoj je podignut. Sačinjava ga:
- Veliki grad
- Viši grad (jugozapadni deo tvrđave)
dok se kao zasebna celina izdvaja deo na istoku, koji verovatno potiče iz srednjeg veka.
Tvrđava danas[uredi | uredi izvor]
Tvrđava je obnovljena, prema zapisima i istorijskim spisima vraćen joj je nekadašnji izgled, može videti monumentalnost građevine. Neimari koji su se potrudili da obnove tvrđavu u velikoj meri su uspeli da povrate izgled izvornog srednjovekovnog grada kao i broj kula kasnijih proširenja. Noću je tvrđava osvetljena pa se uočava iz svakog dela Prizrena.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Deroko, Aleksandar (1950). Srednjevekovni gradovi u Srbiji, Crnoj Gori i Makedoniji. Beograd: Prosveta.
- Ivan Zdravković, „Srednjovekovni gradovi i dvorci na Kosovu“, Beograd 1975
