Ratarske sveće
| Običaj izlivanja i paljenja ratarskih sveća | |
|---|---|
 Ratarska sveća u manastiru Tronoša | |
| Nematerijalno kulturno nasleđe | |
| Region | Sela Tršić, Korenita, Zajača, Paskovac, Gornja Borina, Kozjak |
| Zajednica | Pravoslavno hrišćansko stanovništvo |
| Predlagač | Centar za kulturu „Vuk Karadžić” Loznica |
| Datum upisa | 18.06.2012 |
| Veb sajt | http://nkns.rs/cyr |
Ratarske sveće predstavljaju viševekovni običaj, u manastiru Tronoši, kojim se daruju sveće i postavljaju u manastirskoj crkvi ispred oltara. Desnu sveću prilažu sela Tršić i Korenita, levu Zajača, Gornja Borina i ostali priložnici, jedna za jadranski, a druga za rađevski srez. Od davnina se pale svake nedelje i praznicima za zdravlje, sreću, kao i za zaštitu od grada i nevremena i bolji rod na njivama. [1]
Ono što ostane za godinu dana bude pretopljeno i koristi se za izlivenje novih sveća.[2][1]
Težačke ili oračke sveće su se osim na zapadu Srbije pravile i u Bosni. Sličan običaj je postojao i kod Belorusa, Ukrajinaca i finskih Mordvina.[3]
Običaj izlivanja i paljenja ratarskih sveća uvršten je u Nacionalni registar nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije.[4]
Tradicija[uredi | uredi izvor]
Tradicija prinošenja sveća potiče još iz vremena robovanja pod Turcima, kada u okolini manastira nije bilo parohijskih crkava, pa su kaluđeri služili u više sela. Pošto su sela bila udaljena od manastira, stanovnici nisu mogli često dolaziti crkvi. Zato, kada je kaluđer osvetio vodu za Uskrs ili za slavu, ostatak sveće koju je pripremio domaćin, nosio je u manastir. Od svih ovih svećica pravljene su dve velike sveće i na Veliki petak postavljane ispred oltara, koje su za vreme bogosluženja paljene preko cele godine.[5]
Običaj danas[uredi | uredi izvor]
Nastavljujući tradiciju, u vreme vaskršnjeg posta, vernici ovog kraja skupljaju vosak ili novac kojim se kupuje čist pčelinji vosak, od kojih se na Veliku sredu izlivaju dve sveće od po 50 kilograma visine 150 centimetara. Na Veliki četvrtak posle podne meštani ih donose do Kapele Svetog Pantelejmona sa česmom devet Jugovića, odakle kreće litija prema manastiru.[6]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Manastir Tronoša
- Spisak elemenata nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije
- Nematerijalno kulturno nasleđe
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b „Ratarske sveće”. Podrinje info. Arhivirano iz originala 07. 11. 2016. g. Pristupljeno 5. 11. 2016.
- ^ „Prinete ratarske sveće u Tronoši”. Blic. 29. 4. 2016. Pristupljeno 5. 11. 2016.
- ^ "Politika", Uskrs 1936
- ^ „IZLIVANjE I PALjENjE RATARSKIH SVEĆA”. Nematerijalno kulturno nasleđe Srbije. Ministarstvo kulture i informisanja RS i Etnografski muzej u Beogradu. Pristupljeno 19. 12. 2019.
- ^ „Tronoša”. Eparhija šabačka. Arhivirano iz originala 1. 1. 2017. g. Pristupljeno 5. 11. 2016.
- ^ „Ratarske sveće stigle u manastir”. Novosti. 19. 4. 2014. Pristupljeno 5. 11. 2016.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Grad Loznica/Ratarske sveće Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. septembar 2020)
- Vekovni plamen ratarskih sveća („Politika”, 24. april 2022)
