Rešat Nuri Gintekin
Rešat Nuri Gintekin | |
|---|---|
 | |
| Datum rođenja | 25. novembar 1889. |
| Mesto rođenja | Istanbul |
| Datum smrti | 13. decembar 1956. (67 god.) |
| Mesto smrti | London |
Rešat Nuri Gintekin, Jedan od najplodnijih turskih književnika, rođen je 25. novembra 1889. Osnovno obrazovanje stekao je u Čanakaleu gde mu se u to vreme, otac kao vojni lekar nalazio sa službom.
Biografija[uredi | uredi izvor]
U Izmiru je pohađao francusku školu kod fratara, dok je visoko obrazovanje stekao na fakultetu za književnost Istanbulskog Univerziteta, na kome je diplomirao 1912. godine. Prvu službu dobio je kao profesor turskog jezika i književnosti u Brusi 1913. godine. Potom je predavao u Čanakaleu, Erenkeju (sada azijski kvart Istanbula) i Istanbulu.
Humoristički list Kelebek osnovao je 12. aprila 1924. godine, zajedno sa Mahmutom Jesarijem, Abdurefik Ahmet Nurijem, slikarem Munif Fehimom. Godine 1927. imenovan je za generalnog direktora ministarstva prosvete što mu je omogućilo i da upozna prilike širom Anadolije, kao već iskusni književnik sa nekoliko objavljenih romana i drama. Ljubav prema prosvetnoj delatnosti ogleda se i u tome što su njegovi najupečatljiviji i najsvežiji likovi učenika, učiteljica, profesora. Umro je u Londonu 12. decembra 1956. Ljubav prema književnosti kod Rešat Nurija potiče još od najranijeg detinjstva, iz roditeljske kuće u Iskidamu, azijskom delu Istanbula. Tu je slušao priče od domaćeg učitelja Lala Šakir-age koji mu je na taj način dao podstreka da čita. Posebno je dugo tokom života evocirao narodnu priču o tri jelena koja će i kasnije u zrelim godina njegovog stvaralaštva imati određenu ulogu romantičarske inspiracije. Jedno od dela koje je pobudilo pažnju pisca u njegovom detinjstvu je roman ,,Udi” Fatme Ali je Hanim, delo koje su pismene žene na zimskim večerima skupljale i čitale. No istinsku želju za pisanjem i čitanjem, dobio je čitajući pripovetke Halid Zija Ušakligila. U očevoj biblioteci pronalazio je nekoliko klasika francuske književnosti, kao što je Balzak, Zola, Dode, Flober. [1]
U kratkom vremenu od 1920. do 1923. napisao je tri drame: Hancer (1920), Stari san (1921) i Komad kamena (1923). Prvi svoj roman, napisan je 1918. Gizli El, i u to vreme napisao je dramu Istanbulska devojka, ali kako ova drama nije mogla biti izvedena na sceni pozorišta, drama je preradio u roman i počeo je objavljivati u nastavcima u novinama Vakit 1922. pod naslovom Caliku (u srpskom prevodu Grmuša). Mlada učiteljica razočarana ljubavnom avanturom verenika, napušta Carigrad i odlazi u provinciju da bi udobnost velegrada zamenila teškoćama života seoske učiteljice. Usput nailazi na niz prepreka radeći svoj plemeniti prosvetiteljski posao u zaostaloj i zanemarenoj Anadoliji.
Stvaralaštvo[uredi | uredi izvor]
Uspeh koji je postigao romanom Grmuša bio je sigurno prekretnica i putokaz u Guntekinovom daljem književnom formiranju u kome će se opredeliti kao romanopisac. I dalje će pisati drame, a ponekad će i svoje romane dramatizovati, ali roman ostaje njegova glavna preokupacija. Turski književni kritičar Nasuhi Bajura navodi da je Grmuša predstavljala jednu epohu u turskoj romaneskonoj književnosti.[2] Ono što je privuklo posebnu pažnju u ostalim romanina Guntekina a posebno u Grmuši bio je novi momenat u tretiranju društvenih problema, razotrivanje društvnog raspadanja, koje se autor nimalo ne ustručava da je prikaže u pravom, istinskom svetlu. Štaviše, on vodi čitaoca do pravih uzročnika takvog stanja, i pri svemu tome najviše mu pomaže smisao za humor i ironiju kojima izvrgava jedan sloj društva, a njegova satira je najuspelija u karikiranju raznih anacionalnih tipova.
Romani Rešat Nurija pojavili su se u vreme afirmacije turske nacionalne književnosti nakon jednog kratkog ali burnog perioda panislamističkih i panturističkih strujanja. Kao posmatrač prosvetnih prilika, života na selu i malog gradskog čoveka on je vrlo realan, ali u njegovom pripovedanju ne nedostaje toplog lirizma. Ono čime se Guntekin odlikuje jeste smisao za fino psihološko posmatranje čoveka.
Književna dela[uredi | uredi izvor]
- Çalıkuşu (1922) (The Wren - translated as: "The Autobiography Of A Turkish Girl")
- Gizli El (1924)
- Damga (1924)
- Dudaktan Kalbe (1923) (From The Lip To The Heart)
- Akşam Güneşi (1926) (Afternoon Sun)
- Bir Kadın Düşmanı (1927)
- Yeşil Gece (1928) (The Green Night)
- Acımak (1928) (To Pity)
- Eski Hastalık (1938) (That Old Sickness)
- Yaprak Dökümü (1939) (The Fall of Leaves)
- Değirmen (1944) (The Mill)
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Gintekin, Rešat Nuri (1962). Grmuša. Zagreb.
- ^ „Rešat Nuri Gintekin”.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Gintekin, Rešat Nuri (1962). Grmuša. Zagreb.
