Rimska komedija
.jpg)
Rimska komedija (lat. comoedia romana) vrsta je antičke komedije koja se razvijala pod uticajem grčke komedije i ugledajući se na nju. Na isti način se razvijala i celokupna rimska književnost. Rimljani su produžavali i usavršavali književne vrste koje su stvorili Grci. Rimska književnost je od velikog značaja, jer su nam kroz rimske pisce sačuvani mnogi spisi helenske književnosti i nauke čiji originali su izgubljeni.[1]
Rimska komedija je izrasla iz „novije” grčke komedije (prevođeni su prevashodno Filemon, Apolodor, Menandar i dr.) Rimska komedija je poznata pod nazivom palijata (lat. pallium - ogrtač za glumce). Palijata se deli na Komediju karaktera (comoedia stataria) i Komediju zapleta (comoedia motoria). Obično ima pet činova, između njih se izvodi muzika, jedan svirač izvodi sam tačku (lat. tibicien). Hor nije bio zastupljen. Delovi teksta su recitovani, a neki pevani (lat. cantica, predstavlja pevanje uz pratnju svirača. To je čisto lirska monodija (solo pevanje ). Samo kod Plauta ova pesma postaje življa.[1]
Struktura[uredi | uredi izvor]
Struktura rimske komedije podeljena je na pet činova, sa prologom na početku i epilogom na kraju. U prologu se daju podaci o originalu, mestu radnje, skicira se radnja, i u njemu se obično izvodi neko mitološko biće ili upravnik trupe (lat. dominus gregis).
Najstarija rimska pozorišta su bila najpre od drveta i provizorna, sve dok Pompej nije podigao prvo kameno pozorište (55. pne). Pozornica (scaena) je imala punu scenografiju, najčešće prizor gradske ulice. U kasnijem periodu nastala je i poѕorišna zavesa (aulaeum) koja se podizala i spuštala na početku i na kraju predstave.[2]
Rimljani su izrodili nekoliko izuѕetnih predstavnika komedije: Plaut, Terencije, Cecilije i dr. Ovi autori obrađuju i prilagođavaju svom vremenu već postojeće grčke komedije. Likovi uglavnom imaju grčka imena, radnja je najčešće u Atini, glumci su odeveni po grčkoj modi. Komedija je predstavljala omiljeni vid zabave, poput televizije ili bioskopa danas, ali takođe i način sticanja obrazovanja. Dominus gregis je bio organizator čitave jedne pozorišne predstave, nešto poput menadžera danas. Pored celokupne organizacije on je ujedno bio i glumac i predvodnik pozorišne trupe. Glumci su bili isključivo muškarci koji su igrali i ženske uloge. Pozorišna scena u Rimu se poklapala sa periodima verskih svetkovina i igara koje su tom prilikom održavane: u septembru, u vreme rimskih igara (Ludi Romani) posvećenih Jupiteru, u novembru u okviru plebejskih igara (Ludi plebeii), u julu ѕa vreme svetkovina Apolonu (Ludi Appolinares) i u aprilu povodom praznika Velike Majke (Magna mater).
Likovi[uredi | uredi izvor]
Glavni likovi u rimskoj komediji- neizbežni junaci ovog žanra su:
- Senex - strogi i džangrizavi starac, obično nezadovoljni otac nekog mladog rasipnika,
- Adulescens - naivni,lakomisleni mladić najčešće zanjubljen u neku ženu koja mu ne odgovara ni po godinama ni po statusu,
- Servus - lukav i domišljat rob, uvek na strani neiskusnog mladića koji ga svojom visprenošću i spretnošću vodi ka srećnom završetku i raspletu komedije,
- Ženski likovi - slabo zastupljeni na sceni