Rodne kuće braće Tan u Bečeju

Rodne kuće braće Tan u Bečeju
Rodne kuće braće Tan u Bečeju
	Rodne kuće braće Tan u Bečeju
Opšte informacije
Mesto	Bečej
Opština	Bečej
Država	Srbija
Vreme nastanka	prva polovina 19. veka
Nadležna ustanova za zaštitu	Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture Vojvodine
	www.pzzzsk.rs

Rodne kuće braće Tan u Bečeju se nalaze na teritoriji opštine Bečej, u Bečeju, u Ulici maršala Tita broj 6 i 8, u društvenoj svojini, sagrađene u prvoj polovini 19. veka. Objekat se sastoji iz dve kuće koje su utvrđene za spomenik kulture od 2001. godine.^[1]^[2]

Istorijat[uredi | uredi izvor]

Kuće su podignute u prvoj polovini 19. veka. Nalaze se na jednoj od glavnih ulica Bečeja. Nekada je to bila velika građanska kuća sa vrtom, ali je kasnije deobom podeljena na dva dela. U kući su rođena braća Tan - značajna i poznata imena umetnosti i nauke čije stvaralaštvo ima značaj u kulturnom nasleđu Jugoslavije i Evrope 19. veka.^[1]^[2]

Tan Mor[uredi | uredi izvor]

Tan Mor (Than Mór) je bio akademski slikar, rođen 1828. godine. Gimnaziju je završio u Kaloču, a u Pešti filozofiju i prava. Uporedo sa pravom počeo je da izučava i slikarstvo. U Beču je nastavio školovanje iz oblasti slikarstva. Bio je izraziti je predstavnik akademskog slikarstva. Njegovu ostavštinu čine slike sa istorijskim scenama, religioznim temama, portretima. Umro je u Trstu 1899. godine.^[3]

Tan Karolj[uredi | uredi izvor]

Tan Karolj ( Than Károly ili Carl von Than) je bio znameniti naučnik, hemičar, rođen 1834. godine. Osnovnu školu je završio u Bečeju. Radio je u apotekama da bi zaradio za dalje školovanje. Studije medicine i, kasnije, hemije završio je u Beču. Doktorirao je 1858. godine u Pragu. Potom je studirao u Hajdelbergu i Parizu. Imao je važnu ulogu u organizaciji nastave hemije na visokoškolskom i srednjem nivou, u organizaciji naučnog života pri Mađarskoj akademiji nauka, kao i u radu na popularisanju nauke u Prirodoslovnom društvu. Titulu počasnog građanina Bečeja mu je uprava grada dodelila 1902. godine. Na Univerzitetu u Gracu do penzionisanja 1908. godine je bio profesor. Te godine je dobio titulu barona, kada je iznenada preminuo u Budimpešti. Izdavao je prvi mađarski časopis posvećen hemiji i bio je predsednik Mađarskog društva prirodnih nauka od 1872. godine do smrti.^[3]

Izgled kuća[uredi | uredi izvor]

Kuća je prizemna sa osnovom u obliku ćiriličnog slova G. Ulična fasada je oblikovana simetrično u odnosu na centalno postavljenu kolsku kapiju, u eklektičkom duhu sa primenom elemenata klasicizma. Originalna fasada nije sačuvana jer je menjana nekoliko puta. Sadašnja fasada nosi odlike eklekticizma.

Kuća je bila građena od naboja i ćerpiča a vremenom su pojedini delovi zidova zamenjivani opekom. Ulična fasada je bogato dekorisana. Na fasadi se nalazi osam prozora i kolska kapija, u pet polja koja su oivičena pilastrima. Prozori su oivičeni plitkim pilastrima iznad kojih se nalaze profilisani timpanoni. Otvor kapije je završen segmentnim lukom. Kolska kapija je trokrilna sa zastakljenim nadsvetlom, bogato dekorisana klasicističkim elementima.^[1]^[3]

Kuće danas[uredi | uredi izvor]

Godine 2013. otvorena je obnovljena Rodna kuća braće Tan. Objekat ima funkciju spomen-kuće i kulturnog centra. Kuća je tada predata na upotrebu "Društvu intelektualaca braća Tan" iz Bečeja sa idejom da služi edukaciji dece i omladine u oblasti fizike, hemije i umetnosti.^[3]

U levom krilu kuće nalazi se muzejsko-izložbeni i sanitarni deo, u koji se pristupa iz ulaznog hola, i sa terase. Ovaj prostor sadrži dve spomen sobe locirane uz ulicu i dva izložbena prostora. U desnom krilu se nalaze klubska prostorija sa bifeom, u koju se pristupa iz hola i sa terase, i dve kancelarije - radionice locirane uz ulicu.^[3]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Spisak spomenika kulture u Južnobačkom okrugu

Reference[uredi | uredi izvor]

^ ^a ^b ^v „Odluka o utvrđivanju rodne kuće braće Tan u Bečeju za spomenik kulture”. Pravno informacioni sistem republike Srbije. Pristupljeno 28. 11. 2020.
^ ^a ^b „Rodne kuće braće Tan u Bečeju”. Kulturno nasleđe Republike Srbije. Arhivirano iz originala 08. 12. 2020. g. Pristupljeno 28. 11. 2020.
^ ^a ^b ^v ^g ^d „Obnova rodne kuće braće Tan u Bečeju”. Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture. Pristupljeno 28. 11. 2020.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[одлука-1] v „Odluka o utvrđivanju rodne kuće braće Tan u Bečeju za spomenik kulture”. Pravno informacioni sistem republike Srbije. Pristupljeno 28. 11. 2020.

[културно_наслеђе-2] „Rodne kuće braće Tan u Bečeju”. Kulturno nasleđe Republike Srbije. Arhivirano iz originala 08. 12. 2020. g. Pristupljeno 28. 11. 2020.

[покрајина-3] v ^g ^d „Obnova rodne kuće braće Tan u Bečeju”. Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture. Pristupljeno 28. 11. 2020.

[1]

[2]

[3]

p r u Nepokretna kulturna dobra u Južnobačkom upravnom okrugu
Bač	Manastir Bođani Franjevački samostan u Baču Rimokatolička crkva Sv. apostola Pavla u Baču Amam u Baču Kapela Sv. Antona Pustinjaka u Baču Samostan časnih sestara u Baču
Bačka Palanka	Dvorac porodice Dunđerski u Čelarevu Seoska kuća u Neštinu Srpska pravoslavna crkva u Neštinu Vodenica u Neštinu Srpska pravoslavna crkva u Bačkoj Palanci Srpska pravoslavna crkva u Despotovu Srpska pravoslavna crkva Uspenja Bogorodice u Pivnicama Srpska pravoslavna crkva Svetog Jovana Zlatoustog u Silbašu Srpska pravoslavna crkva Sv. Grigorija Bogoslova u Tovariševu
Bački Petrovac	Kuća u Bačkom Petrovcu Dvorac Dunđerski u Kulpinu Slovačka evangelistička crkva i parohijski dom u Bačkom Petrovcu Srpska pravoslavna crkva u Gložanu (Bački Petrovac) Kuća u Ul. Branislava Mokića br.9 Kudeljara (mljač) u Bačkom Petrovcu
Beočin	Manastir Beočin Manastir Rakovac Srpska pravoslavna crkva u Banoštoru Srpska pravoslavna crkva u Beočinu Srpska pravoslavna crkva u Čereviću Seoska kuća u Beočinu Čardak u Svilošu Srpska pravoslavna crkva Svetog arhanđela Gavrila u Suseku Rodna kuća narodnog heroja Dimitrija Lazarova „Raše“ Rimokatolička crkva Sv. Josipa u Čereviću Dvorac u Beočinu Crkva Vavedenja Presvete Bogorodice u Svilošu Crkva Svetog arhangela Gavrila u Grabovu
Bečej	Prevodnica „Šlajz“ Crkva Prenosa moštiju Svetog Nikole u Bačkom Petrovom Selu Kapela Bogdana Dunđerskog kod Bečeja Srpska pravoslavna crkva Svetog Đorđa u Bečeju Rodna kuća Šamu Mihalja Partizanska baza „Veliki Lublin“ Rimokatolička crkva Sv. Antuna Padovanskog u Bečeju Rodne kuće braće Tan u Bečeju Dvorac Fantast u ataru Bečeja
Vrbas	Srpska pravoslavna crkva u Vrbasu Reformatorska crkva u Vrbasu Kuća u ulici Maršala Tita, Vrbas Kapela „Vodica” u Vrbasu Seoska kuća u Zmajevu Grkokatolička crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Kucuri Evangelistička crkva u Vrbasu Nadgrobni spomenik Jožefa Kiša
Žabalj	Vetrenjača u Čurugu Srpska pravoslavna crkva Vaznesenja Gospodnjeg u Čurugu Rodna kuća narodnog heroja Radivoja Ćirpanova Staro groblje u Đurđevu Rodna kuća narodnog heroja Đorđa Zličića Rodna kuća narodnog heroja Stevana Divninog Babe Salaš Ilije-Ice Šokice Dve vojnograničarske zgrade, u ataru Žablja na obali Tise Srpska pravoslavna crkva Sv. Nikole u Žablju Crkva Sv. Arhiđakona Stefana u Gospođincima
Novi Sad	„Češki magacin” u Novom Sadu „Špilerova kuća” u Petrovaradinu Crkva Svetih Vračeva Kuzme i Damjana u Futogu Almaška crkva u Novom Sadu Bosanska brvnara s etnografskom zbirkom u Veterniku Vladičanski dvor Eparhije Bačke Srpske pravoslavne crkve u Novom Sadu Gradska kuća u Novom Sadu Grobna mesta sa nadgrobnim spomenicima značajnih ličnosti iz istorije Novog Sada, Petrovaradina, Sr. Karlovaca, Sr. Kamenice Grobno mesto sa nadgrobnim spomenikom Jovana Hranilovića Grobno mesto sa spomenikom Stevanu Milovanovu Dva grobna mesta sa nadgrobnim spomenicima u Sremskoj Kamenici Dvadeset i četiri nadgrobna spomenika sa grobnim mestima istaknutih političkih, kulturnih i javnih radnika Dve stare turske česme u Ledincima Dom JNA u Novom Sadu Župna crkva Sv. Jurja i župni dom u Petrovaradinu Zavetni krst u Futogu Zgrada „Platoneuma“ Zgrada Galerije likovne umetnosti - Poklon zbirka „Rajka Mamuzića“ Zgrada Galerije Matice srpske Zgrada Galerije spomen zbirke „Pavle Beljanski“ Zgrada gimnazije „Jovan Jovanović Zmaj“ u Novom Sadu Zgrada iz sredine 18. veka u Sremskoj Kamenici Zgrada Matice srpske u Novom Sadu Zgrada matičarskog zdanja u Novom Sadu Zgrada Sokolskog doma u Ul. Ignjata Pavlasa br. 4 Zgrada u Temerinskoj ulici br. 1 u Novom Sadu Zgrada u ulici Antona Čehova br. 4 u Novom Sadu Zgrada, pokretni inventar i neposredna okolina imanja Vizić kraj Begeča Kompleks Banovine u Novom Sadu Kompleks muzeja i arhiva u Novom Sadu Kompleks Pasterovog zavoda Kompleks starog bioskopa u Novom Sadu Kotekov dvorac Kuća iz 18. veka u Sremskoj Kamenici Kuća na Pozorišnom trgu br. 2 u Novom Sadu Kuća na Trgu Toze Markovića br. 5 u Novom Sadu Kuća na Trifkovićevom trgu br. 2 u Novom Sadu Kuća s okućnicom u ul. Kraljevića Marka br. 37 Kuća sa okućnicom u Petrovaradinu Kuća u Grčkoškolskoj ulici br. 2 u Novom Sadu Kuća u Grčkoškolskoj ulici br. 3 u Novom Sadu Kuća u Dositejevoj ulici broj 10 u Novom Sadu Kuća u Dunavskoj ulici br. 1 u Novom Sadu (Zgrada gradske biblioteke) Kuća u Dunavskoj ulici br. 6 u Novom Sadu Kuća u Dunavskoj ulici br. 7 u Novom Sadu Kuća u Dunavskoj ulici br. 18 u Novom Sadu Kuća u Dunavskoj ulici br. 20 u Novom Sadu Kuća u Zmaj Jovinoj ulici br. 23 u Novom Sadu Kuća u Karađorđevoj ulici br. 69 u Novom Sadu Kuća u kojoj je živeo Jovan Jovanović-Zmaj Kuća u Ul. Petra Drapšina br. 48 Kuća u Ulici kralja Aleksandra br. 14 u Novom Sadu Mađarska reformatorska crkva i zgrada parohijskog doma u Rumenki Manastir Kovilj Manastir Savinac Nadgrobni spomenik Armenske porodice Čenazi u Novom Sadu Nikolajevska crkva u Novom Sadu Ostaci srednjovekovne crkve na lokalitetu Klisa u Ledincima Partizanska baza u Novom Sadu Porodična kuća Mileve Marić Ajnštajn Rimokatolička crkva i stari župni dvor u Futogu Rimokatolička crkva Marije Snežne na Tekijama u Petrovaradinu Rimokatolički župni ured, plebanija u Novom Sadu Rodna kuća Ilije Nešina u Kovilju Saborna crkva Sv. Georgija u Novom Sadu Spomenik Jovanu Jovanoviću-Zmaju u Sremskoj Kamenici Spomenik posvećen ratnicima Prvog svetskog rata u Kovilju Spomenik Svetozara Miletića u Novom Sadu Srpska pravoslavna crkva Prenosa moštiju Sv. Nikole u Kaću Srpska pravoslavna crkva Svetog apostola Tome u Kovilju Srpska pravoslavna crkva u Bukovcu Srpska pravoslavna crkva u Rumenki Srpska pravoslavna crkva u Sremskoj Kamenici Tri nadgrobne ploče iz 18. veka u Čeneju Trideset nadgrobnih spomenika sa grobnim mestima istaknutih političkih, kulturnih i javnih radnika Uspenska crkva u Novom Sadu Kompleks „Englesko-jugoslovenske dečije bolnice” u Sremskoj Kamenici Kompleks Elektrotehničke škole „Mihajlo Pupin” u Novom Sadu
Sremski Karlovci	Patrijaršijski dvor u Sremskim Karlovcima Saborna crkva u Sremskim Karlovcima Dva nadgrobna spomenika na Čeratskom groblju Spomenici na Magarčevom bregu Šest nadgrobnih spomenika, Čeratsko groblje i groblje na Magarčevom bregu Kapela porodice Nikolić
Srbobran	Srpska pravoslavna crkva u Srbobranu Kuća značajna za NOB u Turiji Nadgrobni spomenici na starom groblju u Turiji Srpska pravoslavna crkva u Turiji Vojnograničarska zgrada u Nadalju Zgrada Skupštine opštine Srbobran Četiri stara nadgrobna spomenika iz 18. veka u Srbobranu
Titel	Tri vojnograničarske zgrade u Titelu Srpska pravoslavna crkva u Loku Kuća u Titelu Srpska pravoslavna crkva u Vilovu Vojnograničarska zgrada u Gardinovcima Rodna kuća Isidore Sekulić Rodna kuća Mileve Marić-Ajnštajn
Temerin	Dvorac „Kaštel“ u Temerinu Etno park „Brvnara“