Rusi u Republici Srpskoj

Ovaj članak je dobar. Kliknite ovde za više informacija.
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Rusi u Republici Srpskoj
rus. Русские в Республике Сербской
zastava Rusa i grb Srpske
Ukupna populacija
177 (2013)
Regioni sa značajnom populacijom
Banja Luka45(2013)
Brod18(2013)
Jezici
srpski
ruski (197)[a]
Religija
pravoslavlje
Srpska pravoslavna crkva
Ruska pravoslavna crkva
Srodne etničke grupe
Ukrajinci
Rusini

Rusi u Republici Srpskoj (rus. Русские в Республике Сербской) su građani ruskog porijekla i ruske etničke pripadnosti koji žive i rade na teritoriji Republike Srpske. Istorija Rusa na ovim prostorima traje od vremena srednjeg vijeka kada su ruski prinčevi iz dinastije Rjurikoviča vladali Banovinom Usora i Soli, koja se u najvećoj mjeri prostire nad teritorijom današnje Republike Srpske. Najveći uticaj Rusa se osjetio tokom ustanka koji je u Bosni podgnut protiv Osmanske imperije, gdje su Rusi pored pružanja materijalne pomoći ustanicima imali i svoje direktne učesnike u samom ustanku. Rusi su u velikom broju naselili ove prostore nakon Oktobarske revolucije i egzodusa velikog broja Bjelogardejaca, koji su svoje utočište našli u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca. Na teritoriju današnje Republike Srpske došli su na područja gradova Banja Luka, Zvornik, Sarajevo, Goražde i Bileća. Rusi su odigrali značajnu ulogu u kulturno-obrazovnom uzdizanju naroda tadašnje kraljevine, dok su u određenoj mjeri nastavili da naseljavaju ove prostore i nakon Drugog svjetskog rata i uspostave socijalističke vlasti. Prvi dekan Pravnog fakulteta u Sarajevu, čiji je pravni nasljednik današnji Pravni fakultet u Istočnom Sarajevu je bio Rus Aleksandar Solovjev.[1]

Ruski narod u Srpskoj je pravoslavne vjeroispovijesti, dok se na teritoriji Republike Srpske nalazi manji broj hramova posvećen ruskim svetiteljima, podignuti prvenstveno kao znak povezanosti sa ruskim pravoslavnim narodom, a pored njih postoje i vjerski objekti Ruske pravoslavne crkve. Veći broj pripadnika ruskog naroda se tokom Odbrambeno-otadžbinskog rata borio u redovima Vojske Republike Srpske. Neki od ovih Rusa su bili iz Republike Srpske, dok je najveći broj došao iz Rusije, Ukrajine i Bjelorusije.

Rusi su jedna od sedamnaest službenih nacionalnih manjina u Republici Srpskoj, a njihove interese zastupaju predstavnici i delegati u Vijeću naroda Republike Srpske, Savjetu nacionalnih manjina i Savezu nacionalnih manjina. Delegati iz Vijeća naroda se raspoređuju u radna tijela, Savjet nacionalnih manjina bira predsjednika, potpredsjednika i sekretara, dok Savez nacionalnih manjina bira predsjednika, potpredsjednika i Koordinaciono tijelo, koje 2016. godine zamjenjuje Upravni odbor. Rusi nisu učestvovali u osnivanju Saveza nacionalnih manjina, a do sada nisu imali delegate u sazivima Vijeća naroda, Saveza nacionalnih manjina i Savjeta nacionalnih manjina.

Istorijat[uredi | uredi izvor]

Dolazak ruskog naroda na teritoriju današnje Republike Srpske veže se za kraj 19. vijeka i početak 20. vijeka. Prvi Rusi dolaze na ove prostore tokom Bosansko-hercegovačkog ustanka (1875 − 1878) u kome direktno učestvuju i finansijski pomažu ustanike. Godinu dana prije završetka Prvog svjetskog rata i raspada Austrougarske, u carskoj Rusiji dogodila se velika revolucija, poznata pod nazivom Oktobarska revolucija, u kojoj je srušen carski režim i uspostavljena komunistička vlast. Istorijski događaji koji su izbili u tim nemirnim vremenima bili su razlog da se veliki broj Rusa iseli, i svoje domove potraži u drugim evropskim državama. U proljeće 1919. godine veliki broj ruskih izbjeglica i bjelogardejaca nalazi utočište u Kraljevini SHS, koja je bila izrazito antikomunistička. Te godine na prostore Kraljevine SHS, a samim tim i na područje današnje Republike Srpske, doseljava se veliki broj Rusa. Jedan broj njih radio je na univerzitetima, školama i kulturnim institucijama, a većina ovog stanovništva zaposlila se u poljoprivredi i industriji. Ruski doseljenici su se adaptirali u novoj sredini i mnogi su zasnivali porodice sa domicilnim stanovništvom.[2] Prvi dekan pravnog fakulteta u Sarajevu, čiji pravni nasljednik je današnji Pravni fakultet Univerziteta u Istočnom Sarajevu, je bio Aleksandar Vasiljevič Solovjev slavista, istraživač bogumila, heraldike, numizmatike, arheologije, prevodilac sa ruskog i francuskog jezika, profesor istorije slovenskog i vizantijskog prava, koji se nakon Oktobarske revolucije nastanio u Beogradu, a nakon Drugog svjetskog rata došao u Sarajevo.[3]

Ruski banovi Banovine Bosne (Usora i Soli)[uredi | uredi izvor]

Bosansku banovinu ugarskog kralja Bele činile su teritorije zemalja Usore i Soli. Banovina je osnovana 1254. godine. Prvi ban bio je Rostislav Mihailović, otac Bele Rostislavića i Mihaila od Bosne, koji su nakon smrti oca preuzeli vladavinu i banovsku titulu. Sva trojica su bili ruski prinčevi iz dinastije Rjurikoviča. U tituli Rostislava Mihailovića zvanično se ne pominje ni Usora i Soli. On je „duks Galicije i gospodar Mačve” (dux Gallicie et dominus de Machou). Ana, supruga Rostislava Mihailovića, nosila je titulu „kneginje Galicije i Bosne i Mačve” (Ducissa Gallicie ac de Bozna et de Mazo domina). Pod Bosnom se ovdje podrazumevaju zemlje Usora i Soli. Vlast Mateje Ninoslava svedena je na zemlje Bosnu i Donji Kraji. Nakon Beline smrti, vlast nad Mačvom, Usorom i Soli predavana je u ruke moćnih kneževa o čemu svjedoče brojne povelje iz perioda od 1272. do 1280. godine. Izričit pomen „banovine Usore i Soli” pominje se u tituli Gisingovca od novembra 1272. do aprila 1273. godine kada se on tituliše kao "banus de Wozora et de Sou" i Irineja (bano de Sow etdeWozora). U ostalim slučajevima Usora i Soli navode se kao Bosna. Teritorija ove banovine se uglavnom prostirala na području današnjih dobojske, teslićke, petrovske i modričke opštine u Republici Srpskoj.[4]

Rusi u Ustanku u Bosni i Hercegovini 1875.[uredi | uredi izvor]

Tokom Ustanka u Bosni, među velikim brojem stranih dobrovoljaca našli su se i Rusi. Ruska država je tada direktno podržavala ustanike, preko svojih konzularnih predstavništava, pogotovu onoga u Dubrovniku i Beogradu, odakle se koordinisala kompletna ruska pomoć ustanicima.[5] Tako je na Narodnoj skupštini u Kravjaku (zaseoku sela Gornji Tiškovac, kod Drvara[b]) koja je održana na Miholjdan 12. oktobra 1877. (29. septembra po starom kalendaru) tokom Ustanka u Bosni i Hercegovini, za vođu novoosnovane Privremene narodne bosanske vlade imenovan Rus Vladimir Semjonovič Jonjin.[6]

Ruska emigracija u Banjaluci[uredi | uredi izvor]

Članovi Ruske kolonije u Banjaluci 1940.

Prvi emigranti iz Rusije, njih 126, došli su u Banjaluku 1921. godine. Po uzoru na ostale emigrantske zajednice širom Kraljevine SHS odnosno Kraljevine Jugoslavije, i banjalučka je osnovala niz udruženja, kao što su Ruska kolonija, Ruska matica, Ruski soko, Udruženje ruskih oficira i Rusko društvo Crvenog krsta.[7] Gotovo svi emigranti iz Rusije, koji su 1921. došli u Banjaluku, imali su srednje ili visoko obrazovanje, ali i visok nivo opšteg obrazovanja, a većina njih dobro je govorila bar jedan strani jezik. U prvoj grupi banjalučkih Rusa bile su i značajne ličnosti poput Vasilija Mihailoviča Kaškarova, general-lajtnanta Artemija Solomonoviča Vartanova, člana Dume Erasta Andrejeviča Isejeva, likovnog umjetnika Fjodora Nikitoviča Sahna i kompozitora Rafaila Jeronimoviča Arnerija.[8] Svakako, njihovo djelovanje u relativno malom mjestu, kakva je između dva svjetska rata bila Banjaluka, bilo je ograničeno brojnim specifičnostima i praćeno nizom poteškoća. Po dolasku u Kraljevinu SHS emigranti iz Rusije ustanovili su razuđen sistem organizacija veoma raznolike orijentacije i zadataka, od onih prevashodno ili isključivo socijalnog do onih naučnog karaktera. Među najznačajnije organizacije, svakako, valja uvrstiti i Rusku maticu, koja je takođe, preko Centrale u Ljubljani i mjesnih podružnica, djelovala širom Kraljevine.[9] Ruska matica je osnovana po uzoru na matice ostalih slovenskih naroda, koje su odigrale ključnu ulogu u očuvanju i razvoju njihovog nacionalnog identiteta. Za banjalučku rusku zajednicu karakteristično je da broj njenih članova bilježi lagan ali konstantan porast.

Prema popisu iz 1931. u Banjaluci su živjela 122 Rusa, a krajem 1941, prema nezvaničnim podacima, njih 314.[10] Oktobra 1941. u okviru Ruske kolonije formiran je i poseban odsjek Nacionalne mladeži Ruske kolonije, koja je brojala 42 člana. Tako je izbjegnuta opšta obaveza upisivanja u redove Ustaške mladeži. Već u toku 1942. došlo je do osjetnog smanjenja broja banjolučkih Rusa. Pojedinci su otišli na rad u Njemačku, nadajući se da će im tako biti olakšan povratak u Rusiju, nekolicina je stupila u razne vojne formacije, a poneko je otišao na studije u Zagreb. Krajem septembra 1944. godine, nakon odstupanja partizanskih jedinica, nekoliko porodica se iselilo u raznim pravcima.[11]

Donski kozački korpus u Bileći[uredi | uredi izvor]

Vojna parada ruskih pitomaca u Bileći
Pitomci 36. klase Donskog korpusa u Bileći

Nakon Oktobarske revolucije Bileća postaje novi dom vojnicima korpusa ruske carske vojske iz grada Dona. Ruski doseljenici u Bileći su obnovili kasarnu oštećenu u Prvom svjetskom ratu, doveli doktore, otvorili prve zanatske radnje, osnovali pozorište, igrali prve predstave, komponovali prvi valcer „Talasi Trebišnjice”, oformili orkestar i hor, organizovali prvu vojnu paradu na bilećkim ulicama izvodeći koračnice od Lagera pa sve do crkve Svetog Save. Pred kraj građanskog rata u Rusiji većina carske vojske, ili kako su ih zvali „bjelogardejci”, proganjana je od strane crvenoarmijskih boljševičkih trupa. Među njima je bio i Donski kadetski korpus, koji poslije kratkog boravka u Sloveniji, biva premješten u Bileću, novembra 1921. godine, gdje su raspoređeni po odluci tadašnjih vlasti Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Prvih nekoliko mjeseci provedeno je na obnovi infrastrukture koja je bila porušena za vrijeme Prvog svjetskog rata, a koju je izgradila Austro-Ugarska. Tada su otvorene i prve radnje, krojačka, obućarska, te stolarska, a kadeti su se počeli navikavati na novi život. Ubrzo će upravno, kao i nastavno osoblje otpočeti sa svojim ustaljenim radom. Otvorena je i crkva u kojoj je ikone oslikao ruski umjetnik, a potom i pozorišna dvorana. Na čelu pozorišta je bio general Aleksandar Ivanović Vasiljev. Rusi su u Bileći osnovali i svoje pjevačke i trubačke grupe. Kadetski korpus je u Bileći otvorio i svoju prvu ambulantu, a ruski doktor je bio zadužen i za bilećku bolnicu. Prvi doktor u njoj bio je Mitrofan Semjonovič Popov, a njegov pomoćnik Andrej Karitonovič Beloski. Tada je nastala i prva knjigoveznica i stolarska radionica. Nakon smjene generala Babkina, koji je bio na čelu ovog korpusa na njegovo mjesto je došao Jevgenij Vasiljevič Peret, bivši artiljerijski oficir. Naredbom generala Bogajevskog, 1922. godine, Donski kadetski korpus promijenio je ime u Donski kadetski korpus Cara Aleksandra III, te su njihovi činovi označavani na lijevom ramenu sa Atamanskom plavom epoletom optočenom bijelom bojom. Neraskidiva veza sa Trebišnjicom stvorila je i valcer „Talasi Trebinke”, koga su komponovali na tekst ove pjesme. Za vrijeme svog boravka u Bileći, kadeti su tokom odmora posjećivali okolna mjesta, uključujući i piknike i šetnje čak i starim putem do Nikšića. Iako su samo nekoliko godina proveli u Bileći (novembar 1921 – septembar 1926), kojoj su posvetili i dvije pjesme, ovi su bjelogardejci ostavili dugoročan trag, kako u kulturnom tako i u socijalnom, životu tadašnje Bileće.[12]

O vremenu boravka kozaka sa Dona na teritoriji Bileće danas svjedoči zapušteno rusko groblje u Bileći, na kome počivaju i visoki carski oficiri. Dio vojničkog groblja gdje su sahranjeni oficiri carske Rusije decenijama niko nije održavao, a u vrijeme komunističkih vlasti tu su ležali neprijatelji revolucije. Spomenici su oronuli, a jedan dio zarastao u šikaru. Samo se nazire pokoji natpis sa ruskim imenima i prezimenima. Na njima se ne razaznaje da li je tu i konačište pradjede ruskog političara Dimitrija Rogozina.[13] Pored starih spomenika pripadnicima Donskog korpusa u bilećkom pravoslavnom groblju podignut je i jedan novi, mermerni, na kome stoji ime Sergej Vladimirovič Meleško, dobrovoljac poginuo u redovima Hercegovačkog korpusa u proteklom ratu.[14] Posle Bileće kozački korpus se premjestio u Goražde.

Prvi put nakon sahrane ruskog vojnika pripadnika Vojske Republike Srpske, na Ruskom groblju u Bileći služen je parastos u novembru 2019. kada je započeo projekat obnove groblja i obilježavanja stogodišnjice dolaska Rusa na prostor Bileće. Projekat se radi u saradnji sa ruskom ambasadom u Sarajevu.[15]

Zvornički Rusi[uredi | uredi izvor]

Pored mnogih gradova u tadašnjoj Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, Rusi su došli i u Zvornik, tada mali gradić na obali Drine. Među Rusima koji su na ove prostore došli između dva svjetska rata je bilo ljekara, inžinjera, umjetnika, plemića i pripadnika više građanske klase stare Rusije. Svojim radom doprinijeli su bržem razvoju Zvornika. Neki Rusi iz Zvornika otišli su kasnije u zapadnu Evropu i Ameriku, a na gradskom groblju sahranjeni su oni koji su ovdje zauvek ostali.[16]

Rusi u Goraždu[uredi | uredi izvor]

Uz pravoslavne spomenike na groblju Donja Sopotnica, pored hrama Svetog Đorđa, zadužbine Hercega Stefana Kosače kod Novog Goražda, do posljednjeg Odbrambeno-otadžbinskog rata nalazili su se nadgrobni spomenici ruskih carskih oficira, kozaka, koji potiču iz dvadesetih i tridesetih godina prošloga vijeka kada iz Bileće u Goražde, po dekretu kralja Aleksandra Karađorđevića, dolazi Drugi ruski donski kadetski korpus. Pristigli su nakon progona posle Oktobarske revolucije u Rusiji, a smješteni su u staroj austrougarskoj kasarni u centru Goražda. Zahvaljujući Ruskom korpusu u Goraždu se 1930. osniva i prva Ruska gimnazija koju su, osim mladih ruskih kadeta, pohađali i domaći đaci. Ruski kadeti su u to vrijeme predstavljali kulturno, javno, društveno i sportsko osvježenje u tada još uvijek maloj čaršiji pored rijeke Drine. Priređivali su čajanke, dočeke pravoslavnih novih godina, organizovali balove, razne zabave uz nastup vlastitog duvačkog orkestra, a formirali su i crkveni hor. Osim kozačkih konjskih trka, priređivali su gimnastička takmičenja, atletske igre, a bavili su se i drugim sportovima, a najviše fudbalom. Rusi su u Goraždu živjeli sve do 1934. kada neočekivano odlaze, a njihovim odlaskom se gasi i Ruska gimnazija. Trajni znak njihovog boravka u Goraždu bili su spomenici nad humkama u koje su sahranjeni. Nakon devastiranja ovih spomenika u proteklom ratu od strane Armije Republike Bosne i Hercegovine, vlasti opštine Novo Goražde, uz podršku Ruskog kulturnog centra iz Istočnog Sarajeva, podigli su mermerni krst sa jednostavnim natpisom „Kazaki Kazakam”, na mjestu porušenih spomenika i time ovjekovječili uspomenu na rusko prisustvo na gornjedrinskom prostoru.[17]

Socijalisitčka Federativna Republika Jugoslavija[uredi | uredi izvor]

Komunističke vlasti nisu prema Ruskoj koloniji i Ruskoj matici bile nimalo blagonaklone. Obje su žigosane kao profašističke i kontrarevolucionarne organizacije i raspuštene. Predsjednik Ruske kolonije inž. Jevgenij Vladimirovič Antonevič i predsjednik Ruske matice inž. Vitalij Makarovič Ribkin već krajem aprila 1945. našli su se pod udarom nove vlasti i u apsurdnim sudskim procesima osuđeni na dvogodišnje kazne strogog zatvora. Već za koji mjesec banjalučki Rusi mogli su da se nabroje na prste jer su se listom uputili ka Zagrebu, Sarajevu i Beogradu. Oni malobrojni preostali postali su nečujni i nevidljivi. U novostvorenoj atmosferi bratstva i jedinstva postalo je nezamislivo bilo kakvo organizovanje na nacionalnoj osnovi. Do tada malobrojna ali snažna, ugledna i uticajna ruska zajednica u Banjaluci prestala je da postoji.[18]

U periodu nakon Drugog svjetskog rata desio se manji val doseljavanja pripadnika ruske narodnosti na ove prostore. Narodna Republika Jugoslavija, kasnije FNRJ i SFRJ, stvorila je uslove da svi građani Jugoslavije bez obzira na nacionalnu i etničku pripadnost imaju isti status unutar Federacije, i to je uslovilo doseljavanje i pripadnika ruske nacionalnosti. Nakon političkog sukoba Josipa Broza Tita sa Staljinom 1948. godine jedan broja Rusa se zbog pritisaka koji su bili posljedica ovog sukoba, iselio sa ovih prostora, tako da se broj pripadnika konstantno smanjivao.[19]

Odbrambeno - otadžbinski rat[uredi | uredi izvor]

Vojničko groblje u Višegradu, gdje su sahranjeni ruski dobrovoljci.

Tokom Odbrambeno-otadžbinskog rata u Republici Srpskoj, veliki broj Rusa se priključio Vojsci Republike Srpske, a neki od njih su tokom rata i poginuli. Rusi su u okviru VRS, bili organizovani u tri dobrovoljačka odreda, a nalazili su se i u ostalim jedinicama. U Odbrani Republike Srpske poginulo je 37 ruskih dobrovoljaca.[20] Prvi spomenik ruskim dobrovoljcima je podignut u Višegradu. Spomenik je podignut sredstvima donatora iz Rusije, sredstvima Vlade Republike Srpske, a u organizaciji udruženja građana srpsko-ruske zajednice „Zavet” iz Bijeljine.

Republika Srpska je u znak sjećanja na Ruse koji su poginuli u odbrani srpskog naroda, 12. april[21] proglasila Danom ruskih dobrovoljaca, kada se svake godine u Višegradu nizom manifestacija odaje počast poginulim Rusima i podsjeća na ratni put ruskih odreda, kao i na iskazanu hrabrost u odbrani Republike Srpske. Odbor Vlade Republike Srpske za njegovanje tradicije oslobodilačkih ratova uvrstio je ovaj datum u Kalendar istorijskih događaja. Ovilježava se na regionalnom nivou u Višegradu parastosom i polaganjem vijenaca na spomeniku ruskim dobrovoljcima, na Vojničkom groblju na Megdanu.[22]

Danas[uredi | uredi izvor]

Tokom posljednjih godina primjetan je veći broj Rusa koji u velikoj mjeri iz Crne Gore, a u manjoj iz matične države, svoj drugi dom pronalaze u najjužnijem gradu Republike Srpske, u Trebinju. U Trebinje se doseljavaju Rusi iz raznih dijelova matične zemlje, uglavnom su to porodice koje užurbani život u metropolama zamjenjuju Trebinjem i ostalim mjestima istočne Hercegovine, gdje pokreću privatne firme, bave se poljoprivredom.[23] Zainteresovanost Rusa za Trebinje i okolinu Bileće i Gacka počela je prije deceniju, i danas je u većoj mjeri primjetno prisustvo ruskog naroda na ovim prostorima.[24] Rusi koji žive i rade na teritoriji Republike Srpske, ostvaruju mogućnost izlaska na izbore. Na prijevremenim izborima za Predsjednika Ruske Federacije 2018. godine, na spisku birača našlo se 60 državljana Rusije, koji uglavnom rade u jednoj od ruskih kompanija koje posluju u Republici Srpskoj.[25] Ruski investitor Andrej Dulačenko koji se preselio u Trebinje, tokom 2014. godine je preuzeo objekte i zemljište u trebinjskom naselju Jazina, gdje je pokrenuo privatni posao i obnovio objekte koji su se nekada koristili u ugostiteljske svrhe.[26]

Nakon proglašenja pandemije virusa Korona, Ruska Federacija je u veoma kratkom vremenu uputila konvoj pomoći Republici Srpskoj. Medicinski tim koji je tada doputovao iz Ruske Federacije, izvršio je dezinfekciju bolnica, domova zdravlja i karantinskih prostora u kojima borave lica pozitivna na virus Korona.[27] Pored tehničkog segmenta ove pomoći Republici Srpskoj, u Banjaluku je stigla i ekipa ruskih medicinskih stručnjaka koji su došli sa ciljem medicinske stručne pomoći Univerzitetskom kliničkom centru Republike Srpske u borbi protiv epidemije virusa korona.[28]

Religija[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Religija u Republici Srpskoj
Manastir Svete Matrone Moskovske

Rusi u Republici Srpskoj, kao i većina njihovih sunarodnika, u matičnoj zemlji, kao i širom svijeta su pravoslavne vjeroispovijesti. Na teritoriji Republike Srpske postoji nekoliko objekata koji su prevashodno podignuti za potrebe ruskog naroda, ili su u fazi gradnje. Neke od njih je izgradila Srpska pravoslavna crkva, a posvećeni su ruskim svetiteljima, dok ruske pravoslavne parohije na teritoriji Srpske još uvijek nisu formirane. Vjerski objekti koji su posvećeni ruskim svetiteljima u Republici Srpskoj su:

  • Crkva Pokrova presvete Bogorodice[29], u zaseoku Dabrak naseljenog mjesta Hrvaćani. Ova rusko-ukrajinska crkva pripada parohiji pravoslavnih Ukrajinaca, koji naseljavaju mjesto Hrvaćani, a bogosluženje se vrši u sadejstvu sa Ukrajinskom pravoslavnom crkvom, koja je u sastavu Ruske pravoslavne crkve, kao i sa Srpskom pravoslavnom crkvom.
  • Crkva Aleksandra Nevskog u Ugljeviku, je nakon Odbrambeno-otadžbinskog rata, prvi objekat ruske pravoslavne crkve izgrađen na teritoriji Republike Srpske. Hram Svetog Aleksandra Nevskog podignut je za potrebe ruskih vojnika Oružanih snaga Ruske Federacije, odnosno ruskih vojnika i oficira iz sastava SFOR-a stacioniranih u Ugljeviku. Ruski vojnici su dolaskom u Ugljevik stacionirani u neposrednoj blizni Rudnika i termoelektrane. Upravo oni su, radi svojih duhovnih potreba, a po blagoslovu Ruske pravoslavne crkve, sagradili hram koji su osvetili Episkop krasnogorski Sava iz Ruske pravoslavne crkva i tadašnji Episkop zvorničko-tuzlanski Vasilije. Nakon odlaska ruskih vojnika, hram je, ukazom Ruske pravoslavne crkve, predan Eparhiji zvorničko-tuzlanskoj, ostajući u svijesti srpskog naroda svojevrsnim znakom sjećanja na veliku ulogu ruske vojske u uspostavljanju mira na prostoru Republike Srpske. Na hramu nisu izvođeni značajni radovi do kraja prve decenije 21. vijeka, da bi 1. marta 2020. godine, Episkop zvorničko-tuzlanski g. Fotije prvi put služio svetu arhijerejsku Liturgiju u potpunosti obnovljenom hramu. Sa blagoslovom vladike Fotija hram će biti proglašen manastirom pri kome će biti sagrađen duhovno-kulturni centar srpsko-ruskog prijateljstva čija je gradnja u toku. Hram Svetog Aleksandra Nevskog u Ugljeviku je jedini hram u Republici Srpskoj koji je podigao ruski narod i koji je bio pod jurisdikcijom Moskovske Patrijaršije.[30] Svake godine 12. septembra na dan proslavljanja ruskog svetitelja Aleksandra Nevskog u hramu se služi liturgija i proslavlja hramovna slava.[31]
  • Srpsko-ruski hram u Banjaluci[32], koji će biti podignut u znak zahvalnosti ruskom imperatoru Nikolaju Drugom[33] predstavlja projekat u izgradnji koji će pored hrama u ruskom stilu, koji će bitik kopija hrama posvećenog čudima Svetog Arhangela Mihaila, koji se nekada nalazio u Kremlju, srcu carske Rusije, sadržati i kulturni centar gdje će se naći ustanove kulture ruskog naroda koje postoje u Banjaluci. Ideja o izgradnji rusko-srpskog hrama u Banjaluci potiče još sa početka 20. vijeka, a gradnja je počela na stotu godišnjicu stradanja ruske carske porodice.[34]
  • Hram Serafima Sarovskoga se gradi u naselju Mokro, na magistralnom putu između Pala i Sokoca, u organizaciji Ruskog kulturnog centra iz Istočnog Sarajeva, gradi se hram čiji radovi su u završnoj fazi gradnje.[35]
  • Manastir Svete Matrone Moskovske u Ritešiću u blizini Doboja. Ovaj vjerski objekat posvećen je Svetoj Matroni Moskovskoj, i jedini je takve vrste na ovim prostorima. Manastir će pored crkvenih zdanja nakon finaliziranja radova posjedovati i restoran, dok će u neposrednoj blizini biti izgrađeno etno selo u ruskom stilu. Po završetku izgradnje manastira, predviđeno je da ga vodi žensko sveštenstvo, a monahinje bi bile iz različitih pravoslavnih zemalja svijeta.[36] Pored domaćih privrednika, koji pomažu gradnju manastirskog kompleksa,tu će se nalaziti i određeni eksponati koje je manastiru donirao Vojno-istorijski muzej iz Moskve.[37]
  • Kripta posvećena Svetom Sergiju Radonješkom, kzgrađena u Manastiru Svete Petke u Bijeljini, u kojoj se nalazi čestita njegovim moštiju.[38]

U Manastiru Svetog proroka Ilije, koji se nalazi u naselju Krupa na Vrbasu u neposrednoj blizini Banjaluke, od 2006. godine čuvaju se čestice moštiju Svete Matrone Moskovske, koje su dopremljene iz Rusije.[39] Praznik Pravedne Matrone Moskovske, koji se obilježava 2. maja pretstavlja poseban dan u ovom manastiru, a tim povodom se u manastiru okupi veliki broj vjernika iz Republike Srpske ali i inostranstva.[40]

Kultura[uredi | uredi izvor]

U Republici Srpskoj se svake godine tradicionalno proslavlja najstariji ruski praznik Maslenica. U Rusiji je ovo veoma bitan prazni a obižežava se u nedjelju pred veliki post. Praznik Maslenica vuče korijen iz perioda mnogoboštva kod Rusakada su oni na taj način prizivali proljeće, a ispraćali zimu. Tokom 2020. godine ovaj praznik je posebno oblježen u Bijeljini uz prisustvo ruske porodice koja je iz Moskve došla da živi u Patkovaču, selo nadomak Bijeljine.[41] Jedan od značajnih datuma u ruskoj istoriji Dan nacionalnog jedinstva, obilježava se u Republici Srpskoj u organizaciji profesora i studenata Katedre za rusistiku, Filozofskog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu. Dan nacionalnog jedinstva Rusije, ustanovljen u spomen oslobađanja Rusije od poljskih okupatora 4. novembra 1612. godine, kada su patriotske dobrovoljačke snage, predvođene Kuzmom Minjinom i knezom Dmitrijem Požarskim, pošle iz Njižnog Novgoroda da bi oslobodile Moskvu i Rusiju.[35] Tokom 2017. godine u Bileći je svečano obilježen Dan pobjede. Organizacija ovog značajnog ruskog praznika uključivala je međunarodnim takmičenjem patriotskih pjesama i izložbom fotografija Rovovsko stvaralaštvo. Sjećanje na herojsku istoriju srpskog i ruskog naroda i borbu protiv okupatora, ne samo u Drugom svjetskom ratu, priredili su Ruski kulturni centar u Republici Srpskoj i opština Bileća.[42]

Na dan oslobođenja Sarajeva u Prvom svjetskom ratu, 6. novembra 2011. godine u Istočnom Sarajevu je podignut spomenik preminulom ruskom ambasadoru u Ujedinjenim nacijama, Vitaliju Čurkinu. Ovim spomenikom, iskazana je velika zahvalnost čovjeku koji je spriječio usvajanje britanske rezolucije o Srebrenici u Savjetu bezbjednosti UN-a, kojom se htjelo srpski narod okarakterisati kao genocidan.[43] Tokom juna mjeseca 2014. godine u Banjaluci je otkriven spomenik ruskom caru Nikolaju II, što je ujedno prvi spomenik ruskom caru Nikolaju na prostoru neke evropske zemlje. Ceremonija otkrivanja spomenika pored domaće političke elite prisustvovala je i delegacija iz Ruske Federacije.[44] U Banjaluci je takođe podignuta i spomen bista ruskom piscu Aleksandru Puškinu. Pored centralnog spomen obilježja ruskim dobrovoljcima na vojničkom groblju u Višegradu, na brdu Grad u neposrednoj blizini samog grada podignut je ruski krst, posvećen poginulim ruskim dobrovoljcima u Odbrambeno-otadžbinskom ratu.[45] Drugi spomenik ruskom caru Nikolaju na terotoriji Srpske je podignut u kompleksu manastira Svete Matrone Moskovske i ruskog etno sela u Ritešiću kod Doboja.[46]

Ruski jezik se u Republici Srpskoj izučava u osnovnim školama, srednjim školama, dok na oba javna univerziteta postoje Katedre za izučavanje ruskog jezika. Na banjolučkom univerzitetu ruski jezik se izučava u sklopu Filološkog fakulteta[47], dok se na istočnosarajevskom univerzitetu ruski jezik izučava u sklopu Katedre za rusistiku Filozofskog fakulteta.[48] Filozofski fakultet Univerziteta u Istočnom Sarajevu, postao je centralno i najznačjanije mjesto zučavanja ruskog jezika i kulture, nakon što je 2019. godine otvoren Centar za ruske studije u sklopu fakulteta i pokrenut novi studijski program. Pored izučavanja ruskog jezika, na ovom fakultetu se izučava i studijski program Ruski jezik i međunarodni politčki odnosi.[49] Jedan od glavnih partnera ovog projekta je bila Ruska humanitarna misija koja je donirala značajan broj opreme i pomagala za kvalitetnije izvođenje nastave. [50] Tokom naredne, 2020. godine u sklopu Centra za ruske studije otvorena je učionica i fonolaboratorija ruskog jezika. Tadašnji ambasador Ruske Federacije Petar Ivancov svečano je otvorio najsavremeniju učionicu i fonolaboratoriju ruskog jezika čime su studenti Katedre za rusistiku stekli najbolje uslove za učenje ruskog jezika u cijelom regionu. Ovaj projekat odrađen je kroz saradnju Filozofskog fakulteta i Ruske humanitarne misije. Ruska humanitarna misija nabavila je različite materijale iz ruskog jezika i književnosti za potrebe učionice i laboratorije.[51]

U Narodnoj i univerzitetskoj biblioteci Srpske u Banjaluci postoji ruski centar Fondacije „Ruski mir“ (Ruski svijet) čija osnovna uloga je promovisanje ruskog jezika i kulture, dok u sklopu Ruskog centra djeluje i hor „Aleksandr Nevski“ koji je osnovan u septembru 2013. Hor izvodi pesme ruskih kompozitora i ruske narodne pesme. Tu se nalazi i Biblioteka Ruskog kulturnog centra u Banja Luci. Nakon dolaska većeg broja Rusa u Trebinju je otvoreno odjeljenje budvanskog Centra ruskog jezika i kulture „Vozroždenije“.[traži se izvor]

Udruženja[uredi | uredi izvor]

U Republici Srpskoj, postoji jedno krovno udruženje ruskog naroda. Osnovano je početkom 2022. i nosi naziv Udruženje Rusa u Republici Srpskoj „Romanovi”[52], dok pored ovog postoji veći broj udruženja, koja okupljaju poštovaoce ruskog naroda, ruske istorije i kulture. Ta udruženja su:

Rasprostranjenost[uredi | uredi izvor]

Prateći broj ruskog naroda u cijeloj Bosni i Hercegovini kroz istoriju, što iz službenih državnih popisa stanovništva, što preko podataka crkvenih parohija, dolazi se do zaključka da se njihov broj uveliko smanjio. Usljed svih ratova na ovim prostorima, kao i loše ekonomske situacije Rusi i danas napuštaju ovdašnja naselja i odlaze u Evropu.

Po popisu stanovništva 2013. u Bosni i Hercegovini, a prema podacima koje je izdao Republički zavod za statistiku, i koji su jedini validni za Republiku Srpsku, u Republici Srpskoj je živjelo 177 Rusa.[53] Rusi nastanjuju sljedeće opštine i gradove:

Rusi, po opštinama i gradovima, prema popisu stanovništva 2013. u Republici Srpskoj
jedinica lokalne samouprave ukupno
ukupno 177
Banja Luka 45
Bijeljina 9
Bratunac 3
Brod 18
Brčko [v] 6
Višegrad 12
Vlasenica 2
Gradiška 5
Derventa 2
Doboj 7
Zvornik 6
Istočno Sarajevo 8

3
3
2

Kalinovik 1
Kozarska Dubica 3
Kotor Varoš 3
Laktaši 2
Lopare 3
Milići 3
Modriča 12
Nevesinje 1
Novi Grad 1
Novo Goražde 1
Petrovo 1
Prijedor 7
Prnjavor 7
Rogatica 1
Srbac 1
Srebrenica 1
Teslić 9
Trebinje 1
Ugljevik 1
Foča 2
Han Pijesak 1
Čajniče 1
Čelinac 1
Šamac 1
Šekovići 4
Šipovo 1

Značajne ličnosti[uredi | uredi izvor]

Ruska emigracija u Banjaluci[11][uredi | uredi izvor]

  • Aleksandar Aleksandrovič Vereščagin, reditelj
  • Irina Petrovna Astrova, glumica i pjevačica,
  • Iraida Gejer-Lomonosova Komarevska, glumica,
  • Aleksandar Filipovič Čerepov, reditelj, glumac i pedagog,
  • Jurij Driženko, scenograf i kostimograf,
  • Petar Suhačev, ikonopisac koji je živopisao freske, ikone i ikonostas pravoslavnog hrama Svete trojice,
  • Grigorij Ivanovič Samojlov, arhitekta koji je izradio plan za ikonostas, ustolovanije i polilej,
  • Vladimir Pavlovič Zagorodnjuk, vajar koj je Monumentalnu palatu Državne hipotekarne banke ukrasio reljefima i bronzanim skulpturama,
  • Stepan Fedorovič Kolesnikov, arhitekta,
  • Nikolaj Ivanovič Fedorov, arhitekta,
  • Grigorij Ivanovič Samojlov, arhitekta,
  • Viktor Zelinski, arhitekta,
  • Jevstatij Ignatijevič Mamukov, arhitekta,
  • supružnici Aleksandar i Ksenija Medvedevi, arhitekte,
  • Pavel Žitecki, nastavnik u Prijedoru,
  • Vladimir Kuragin, gimnazijski profesor koji je otvorio 15. januara 1928. otvorio privatnu muzičku školu,
  • Georgij Plehanov, muzičar,
  • Evgenij Antonevič, šumarski inženjer,
  • Nikolaj Belonin, šumarski inženjer,
  • Igor Vjatkin, šumarski inženjer,
  • Aleksandar Panov, šumarski inženjer,
  • Sergej Stepanov, šumarski inženjer,
  • Ivan Sinjicki, šumarski inženjer,
  • Nikolaj Bukin, šumarski inženjer,
  • Vasilij Polferov, šumarski inženjer,
  • Vjačeslav Poplavski, šumarski inženjer,
  • Nikolaj Popjonov, šumarski inženjer,
  • Aleksej Levšin, šumarski inženjer,
  • Sergej Lazarev, šumarski inženjer,
  • Vladimir Hvorostin,
  • Pavel Didzinski, građevinski inženjer,
  • Petar Popovičenko, građevinski inženjer,
  • Aleksandar Mordvinov, građevinski inženjer,
  • Nikolaj Pogorecki, građevinski inženjer,
  • Viktor Sidnjenko, građevinski inženjer,
  • Sergej Šuljgin, građevinski inženjer,
  • Konstantin Gazdanov, građevinski inženjer,
  • Vartan Asaturov, građevinski inženjer,
  • Viktor Bjeljajev, agronom,
  • Aleksej Bogoslovski, agronom,
  • Nikolaj Belonin, agronom,
  • Vjačeslav Drozdovski, agronom,
  • Dimitrij Nekrašenko, agronom,
  • Georgij Protopopov, agronom,
  • Viktor Žvirblis, agronom,
  • Nikolaj Fatejev, agronom,
  • Aleksandar Jeršov, hidroinženjer,
  • Sergej Pavlov, rudarski inženjer,
  • Vitalija Ribkina, mašinski inženjer
  • Mihail Nagorni, ljekar,
  • Jekaterina Ribkin-Murza, ljekar,
  • Boleslav Splavski, ljekar,
  • Semen Maksimov, ljekar,
  • Jekaterina Šišlov-Merkulova, ljekar,
  • Vera Pstrocki, ljekar,
  • Pavel Pregl-Berezovski, ljekar,
  • Spiridon Borodin, ljekar,
  • Mihail Usatij-Sidorenko, ljekar,
  • Natalija Željeznova, ljekar,
  • Vladimir Bogoslovski, pedagog,
  • Aleksandar Davidov, pedagog,
  • Ivan Pavlovski, pedagog,
  • Andrej Jegorov, pedagog,
  • Vjačeslav Drozdovski, pedagog,
  • Nikolaj Zolotarenko, pedagog,
  • Ana Kaube-Uzelac, pedagog,
  • Boris Kačalov, pedagog,
  • Aleksandar Kosmodeli, pedagog,
  • Viktor Oberemok, pedagog,
  • Vitalij Ribkin, pedagog,
  • Stepan Sjerikov, pedagog,
  • Aleksej Firsov, pedagog,
  • Semen Špirko, pedagog,
  • Igor i Klavdija Meljnicki, pedagozi,
  • Ivan Feofilaktov, pedagog,
  • Genadij Krasnov, pedagog,
  • Vladimir Pčeljnikov, pedagog,
  • Vasilij Zaharovič Andrejev, profesor banjalučkog Mašinskog fakulteta.

Ruski dobrovoljci poginuli u redovima Vojske Republike Srpske[57][uredi | uredi izvor]

  • Aleksandrov Aleksandar, Sankt Peterburg
  • Anisimov Valerij, Sankt Peterburg
  • Astapenkov Anatolij Sergejevič, Perm
  • Batalin Sergej Jurjevič, Moskva
  • Bogoslovski Konstantin Mihajlovič, Pamir, Tadžikistan
  • Bondarec Oleg Dmitrijevič, Kijev, Ukrajina
  • Bočkarjov Aleksandar Jurjevič, Voronjež
  • Bikov Valerij, Sankt Peterburg
  • Gavrilin Valerij Dmitrijevič, Grodni,Bjelorusija
  • Ganijevski Vasilij Viktorovič, Krimsk
  • Gešatov Viktor
  • Desjatov Viktor Nikolajevič, Jekaterinburg
  • Ivanov Sergej Jevgenjevič, Sankt Peterburg
  • Kotov Genadij Petrovič, Volgodonsk
  • Lučinski Leonid, Adler
  • Mališev Roman Serafimovič, Kirov
  • Mališev Petar Anatoljevič, Moskva
  • Meleško Sergej Vladimirovič, Mineralne Vode
  • Mirončuk Sergej Aleksandrovič, Odesa, Ukrajina
  • Neomenko Boris Vladimirovič
  • Nimenko Andrej Nikolajevič, Moskva
  • Petraš Jurij Sergejevič, Bjelorusija
  • Pilipičik Jurij Pavlovič, Kišinjev, Moldavija
  • Popov Dimitrij, Sankt Peterburg
  • Samojlov Viktor, Novosibirsk
  • Saponjenko Andrej, Rostov na Donu
  • Safonov Vladimir Vasiljevič, Semipalatinsk, Kazahstan
  • Sičov Jurij, Kurgan
  • Safonov Vladimir Vasiljevič, Semipalatinsk, Kazahstan
  • Slaven Oleg Stanislavovič, Donjeck, Donjecka Narodna Republika
  • Teptin Aleksandar Georgijevič, Perm
  • Tamilin Aleksej Valerjevič, Krasnojarsk
  • Trofimov Mihail Viktorovič, Divnogorsk
  • Čekalin Dimitrij Jevgenjevič, Moskva
  • Šašinov Vladimir
  • Škrabov Aleksandar Vladimirovič, Litvanija
  • Jangonjevič Viktor Valerjevič

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Broj stanovnika Republike Srpske kojima je ruski, maternji jezik.
  2. ^ Selo je do 1996. pripadalo opštini Drvar u sastavu Republike Srpske, dok je posle Dejtona, pripojeno opštini Bihać.
  3. ^ Brčko Distrikt, službeno Brčko Distrikt Bosne i Hercegovine, jedinica je lokalne samouprave pod suverenitetom Bosne i Hercegovine, koja je formalno pod zajedničkom upravom Republike Srpske i Federacije BiH.
  4. ^ Opština u sastavu Grada Istočno Sarajevo.
  5. ^ Opština u sastavu Grada Istočno Sarajevo.
  6. ^ Opština u sastavu Grada Istočno Sarajevo.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Rusi u BiH: manjina koja je skoro potpuno iščezla sa sukobom Tito-Staljin”. Prometej. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  2. ^ Jovanović 1996.
  3. ^ Izvještaj 2015, str. 97.
  4. ^ a b v g „Russia”. fmg.ac. Pristupljeno 5. 5. 2020. 
  5. ^ „Ruski dobrovoljci na Balkanu 1876 - 1878” (PDF). Matica crnogorska. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  6. ^ a b Teinović 2006, str. 91.
  7. ^ Mačkić, str. 1.
  8. ^ Mačkić, str. 2.
  9. ^ Mačkić, str. 4.
  10. ^ Mačkić, str. 7.
  11. ^ a b „Banjalučki Rusi”. Glas Srpske. 11. 3. 2013. Pristupljeno 31. 12. 2017. 
  12. ^ a b v „Rusi u Bileći: Kozaci sa Dona na izvoru Trebišnjice”. Bileća.rs. 12. 1. 2018. Pristupljeno 1. 1. 2019. 
  13. ^ „Da li pradeda Dimitrija Rogozina počiva u Bileći”. Bileća.rs. 3. 2. 2018. Pristupljeno 1. 1. 2019. 
  14. ^ „Oživjele sjenke nad ruskim grobljem”. Nezavisne novine. 15. 3. 2018. Pristupljeno 1. 1. 2019. 
  15. ^ „Bileća: Nakon 20 godina služen parastos na tzv. ruskom groblju”. RTRS. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  16. ^ a b v g „Zvornički Rusi”. Zvono.medija. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  17. ^ „Trajni kozački znak”. Politika. Pristupljeno 11. 5. 2017. 
  18. ^ Mačkić, str. 8.
  19. ^ Izvještaj 2015, str. 68.
  20. ^ „U Srpskoj se obilježava Dan ruskih dobrovoljaca”. RTRS. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  21. ^ „Milunović: Srpska ne zaboravlja ruske dobrovoljce”. Vlada Republike Srpske. Pristupljeno 20. 4. 2020. 
  22. ^ „Višegrad: Obilježen Dan ruskih dobrovoljaca”. RTRS. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  23. ^ „Rusi se iz Crne Gore sele u Trebinje”. BNTV. Pristupljeno 4. 1. 2016. 
  24. ^ „Arapi traže vile, Rusi kamene kuće”. Glas Srpske. 23. 11. 2016. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  25. ^ „Rusi u Banjaluci birali predsjednika Rusije”. Glas Srpske. 16. 3. 2018. Pristupljeno 21. 7. 2018. 
  26. ^ „Rusi obnavljaju Jazinu”. Lokoportal. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  27. ^ „Rusi narednih dana dezinfikuju zdravstvene ustanove i karantine”. RTRS. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  28. ^ „Avionima stigla pomoć Republici Srpskoj iz Rusije”. BNTV. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  29. ^ „Crkva Pokrova Presvete Bogorodice”. AIS Republika Srpska. Pristupljeno 13. 5. 2017. 
  30. ^ „Osvećen freskopis budućeg manastira u Ugljeviku”. Srpska pravoslavna crkva. Arhivirano iz originala 04. 03. 2020. g. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  31. ^ „Ruska crkva u Ugljeviku obilježila slavu”. RTRS. Pristupljeno 25. 4. 2020. 
  32. ^ „Srpsko-ruski hram i duhovni centar”. AIS Republika Srpska. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  33. ^ „U Banjaluci će se graditi Rusko-srpski pravoslavni hram”. RTRS. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  34. ^ „Kako će izgledati Srpsko-ruski centar i kako će Banjaluka dočekati Lavrova?”. RTRS. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  35. ^ a b „Pale: Rusija obilježila dan nacionalnog jedinstva”. Glas Srpske. novembar 2015. Pristupljeno 11. 5. 2017. 
  36. ^ „Ruski manastir u Ritešiću”. Dobojski info. 14. 4. 2015. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  37. ^ „Duh Rusije u Ritešiću”. Novosti. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  38. ^ „Manastir Svete Petke na Pet Jezera u Bijeljini”. Eparhija zvorničko-tuzlanska. Arhivirano iz originala 05. 10. 2013. g. Pristupljeno 11. 5. 2017. 
  39. ^ „Molitva u čast svete Matrone Moskovske”. Glas Srpske. 3. 5. 2007. Pristupljeno 2. 5. 2020. 
  40. ^ „Na praznik Pravedne Matrone Moskovske mitropolit Porfirije i vladika Jefrem služili u manastiru Krupi”. Srpska pravoslavna crkva. Arhivirano iz originala 26. 09. 2015. g. Pristupljeno 2. 5. 2020. 
  41. ^ „U Bijeljini obilježen najstariji ruski praznik - Maslenica”. RTRS. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  42. ^ a b „Bileća: Dan pobjede obilježen takmičenjem u pjevanju patriotskih pjesama”. RTRS. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  43. ^ „I. Sarajevo: Otkriven spomenik Čurkinu- hvala za rusko "ne"”. RTRS. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  44. ^ „Otkriven spomenik Caru Nikolaju”. BNTV. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  45. ^ „Višegrad: Postavljeno spomen obilježje poginulim ruskim dobrovoljcima”. RTRS. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  46. ^ „U dobojskom selu Ritešić napravljen spomenik ruskom caru Nikolaju Drugom”. Blic. 30. 9. 2017. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  47. ^ „Ruski i srpski jezik i književnost”. Filološk fakultet Banja Luka. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  48. ^ „Katedra za rusistiku”. Filozofski fakultet Istočno Sarajevo. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  49. ^ „Na Filozofskom fakultetu otvoren Centar za ruske studije”. Univerzitet u Istočnom Sarajevu. 5. 3. 2019. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  50. ^ „"RUSKA HUMANITARNA MISIJA" DONIRALA OPREMU ZA "CENTAR ZA RUSKI JEZIK I RUSKE STUDIJE" FFU ISTOČNO SARAJEVO”. Ruska humanitarna misija. 31. 12. 2019. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  51. ^ „PALE: OTVORENA UČIONICA I FONO-LABORATORIJA RUSKOG JEZIKA”. Ruska humanitarna misija. 4. 3. 2020. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  52. ^ „Emisija Mala Evropa”. RTRS. Pristupljeno 10. 2. 2022. 
  53. ^ „Rezultati Popisa 2013, Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik”. Republički zavod za statistiku. Pristupljeno 22. 3. 2017. 
  54. ^ „Rusi u BiH: manjina koja je skoro potpuno iščezla sa sukobom Tito-Staljin”. Prometej. Pristupljeno 22. 4. 2017. 
  55. ^ „Savjet nacionalnih manjina Republike Srpske”. Narodna skupština Republike Srpske. Pristupljeno 30. 4. 2020. 
  56. ^ „Kultura”. Vlada Republike Srpske. Pristupljeno 30. 4. 2020. 
  57. ^ „Kak pogibali dobrovolьcы za Serbskiй narod v Bosnii”. CKVRF.RU. Arhivirano iz originala 18. 08. 2016. g. Pristupljeno 28. 4. 2020. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Savez nacionalnih manjina Republike Srpske (2016). „Riječ nacionalnih manjina”. 1: 68. 
  • Savez nacionalnih manjina Republike Srpske (2017). „Riječ nacionalnih manjina”. 2: 67. 
  • Savez nacionalnih manjina Republike Srpske (2018). „Riječ nacionalnih manjina”. 3: 106. 
  • Savez nacionalnih manjina Republike Srpske (2019). „Riječ nacionalnih manjina”. 4: 112. 
  • Jovanović, Miroslav (1996). Doseljavanje ruskih izbjeglica u Kraljevinu SHS 1919-1924. Beograd. 
  • Vijeće nacionalnih manjina BiH (2015). „Nacionalne manjine u BiH”. Izvještaj. 
  • Mačkić, Zoran. Ustav Ruske matice u Banjaluci. Banja Luka. 
  • Teinović, Bratislav (2006). Srpski ustanak u Bosni 1875-1878. Banja Luka. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Руси_у_Републици_Српској&oldid=27673799”