Sava

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Za druge upotrebe pogledajte stranicu Sava (višeznačna odrednica).
Sava
Sava river in Belgrade, view from Kalemegdan fortress.jpg
Sava u Beogradu
Savarivermap.png
Tok Save
Opšte informacije
Dužina990 km
Basen97713.2 km2
Pr. protok1.564 ​m3⁄s
SlivCrnomorski
Plovnostod Siska do Beograda
Vodotok
Izvornastaje spajanjem Save Bohinjke i Save Dolinke u Slovenskim Alpima, Slovenija
V. izvora~2800,2 m
UšćeDunav kod Beograda
Geografske karakteristike
Država/e Slovenija
 Hrvatska
 Bosna i Hercegovina
 Srbija
NaseljaKranj, Zagreb, Sisak, Brčko, Gradiška Sremska Mitrovica Šabac, Beograd
PritokeKupa, Una, Vrbas, Bosna, Drina
Reka na Vikimedijinoj ostavi

Sava je rijeka u srednjoj i jugoistočnoj Evropi, desna pritoka Dunava. Teče kroz Sloveniju, Hrvatsku, duž sjeverne granice Bosne i Hercegovine i kroz Srbiju, uljevajući se u Dunav u Beogradu. Srednji dio toka je prirodna granica između Hrvatske i Bosne i Hercegovine. Sava čini sjevernu granicu Balkanskog poluostrva i južni obod Panonske nizije.

Sava je duga 990 km, uključujući i 45 km dugu rijeku Savu Dolinku, koja izvire u Zelnici u Sloveniji. Najveća je pritoka Dunava po zapremini vode i druga, poslije Tise, u smislu slivnog područja (97.712 km²) i dužine. Sava odvodi značajan dio voda sa područja Dinarskih Alpa, kroz glavne pritoke Drinu, Bosnu, Kupu, Unu, Vrbas, Lonju, Kolubaru, Bosut i Krku. Sava je jedna od najdužih rijeka u Evropi i jedna od malobrojnih evropskih rijeka te dužine koje se ne ulivaju neposredno u more.

Procjenjuje se da u basenu Save živi oko 8.176.000 stanovnika, a rijeka spaja i tri glavna grada — Ljubljanu, Zagreb i Beograd . Sava je plovna za veće brodove od ušća Krupe u Sisku, što otprilike čini ​2⁄3 njene dužine plovnim.

Izvori[uredi | uredi izvor]

Rijeka Sava nastaje spajanjem Save Dolinke i Save Bohinjke u sjevernozapadnoj Sloveniji. Područje na kome nastaje rijeka, obuhvata nekoliko pritoka, uključujući 52 km dugu Soru, 27 km dugu Tržičko Bistricu i 17 km dugu Radovnu — koje se uljevaju u Savu u ušću koje se nalazi na istoku nizvodno kod Medvode.

Sava Dolinka izvire u Zelnici kod Kranjske gore u Sloveniji, u dolini koja razdvaja Julijske Alpe od planinskog vijenca Karavanke. Izvor se nalazi u blizini slovenačko-italijanske granice na 833 m nadmorske visine, u vododjelnici između jadranskog i dunavskog basena. Izvor Save Dolinke nastaje od podzemnih voda koje vjerovatno nastaju bifurkacijom izvora kraškog izdana u savski i sočanski basen. Nadiža, potok koji ponire u blizini, izvor je voda u Zelnici. Sava Dolinka se smatra početkom Save i njen tok je dug 45 km.

Sava Bohinjka nastaje u Ribčevom Lazu, na ušću sa kratkim vodotokom Jezernicom, koji izlazi iz Bohinjskog jezera i rijeke Mostnice. Prema pojedinim izvorima, Jezernica se definiše kao dio Save Bohinjke, navodeći da Bohinjka izlazi neposredno iz jezera, dok prema drugim izvorima uključuje Savicu.

Tok[uredi | uredi izvor]

Posle sastava kod Radovljice reka Sava teče ka jugoistoku pored Kranja i Ljubljane, ostavljajući ih na zapadu. Tu reka pravi velike Ljubljansko polje, „žilu-kucavicu“ Slovenije. Od Ljubljane Sava menja pravac toka ka istoku i protiče kroz niz klisura. Kod Zidanog Mosta, gde se u nju uliva Savinja, reka menja tok ka jugoistoku. Potom reka protiče kroz Krško i Brežice u okviru pitome Dolenjske.

Od ušća reke Sutle Sava ulazi u Hrvatsku i, ubrzo, i do glavnog grada Zagreba (deli ga stari i novi deo grada). Posle Zagreba Sava postaje prava nizijska reka, sa sporim tokom, malim padom i mnogo meandara (mnogi ispravljeni u skorijim vremenima). Protiče kroz veoma nisku aluvijalnu ravan, koja je plavna i stoga močvarna. Danas je ovaj deo Posavine pod zaštitom, kao Park prirode "Lonjsko polje". Jedino značajnije gradsko naselje je Sisak.

Kod Jasenovca reka Sava dobija značajnu desnu pritoku, reku Unu i menja pravac iz jugoistočnog ka istoku, koji manje-više zadržava do ušća u Dunav. Od Jasenovca reka postaje i granica između Hrvatske i Bosne i Hercegovine (većim delom Republike Srpske). U ovom delu reka postaje velika, zahvaljujući velikim, desnim pritokama, sa „bosanske strane“ - Vrbas, Bosna i Drina. Gradovi u ovom delu su zbog postojeće viševekovne granice „dvojni“: Gradiška i Stara Gradiška, Slavonski Brod i Brod, Šamac i Slavonski Šamac. Kod Brčkog reka pravi značajniju okuku ka jugozapadu.

15 km zapadno od ušća Drine reka prolazi tromeđu Hrvatske, Bosne i Hercegovine i Srbije. Kod Sremske Rače Sava prima vode Drine, svoje najveće i najznačajnije pritoke. Potom reka protiče kroz Sremsku Mitrovicu. Posle toga reka pravi ponovo značajnu okuku ka jugozapadu, gde se u temenu okuke, na desnoj obali smestio grad Šabac. Posle toga reka teče istočno, ka Obrenovcu, posle koga reka skreće ka severoistoku i Beogradu. U Beogradu, glavnom gradu Srbije, reka Sava se uliva u veći Dunav.

Za rečne brodove, Sava je plovna od Siska do Beograda.

Most sv. Irineja iznad Save

Pritoke Save[uredi | uredi izvor]

Leve pritoke su:

Desne pritoke su:

Gradovi na Savi[uredi | uredi izvor]

Značajni gradovi (po državama) na toku Save su:

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Zbirka slika[uredi | uredi izvor]

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Sava na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Сава&oldid=25737158”