Savez sindikata Jugoslavije

Amblem Saveza sindikata Jugoslavije

Dom sindikata Jugoslavije, sedište SSJ od 1945. do 1964. godine

Palata društveno-političkih organizacija (danas PC „Ušće“), sedište SSJ od 1964. do 1990. godine

Savez sindikata Jugoslavije (SSJ) bila je sindikalna organizacija koja je okupljala delovanje svih sindikata u socijalističkoj Jugoslaviji. SSJ je prvobitno delovao pod imenom Jedistveni sindikat radnika i nameštenika Jugoslavije (JRSNJ) sve do 1948. godine, kada mu je na Prvom kongresu promenjeno ime. SSJ je delovao do 1990. godine.

Istorijat

Nakon zamiranja sindikalnog pokreta u Jugoslaviji posle okupacije 1941. godine, jedini sindikat koji je delovao u okupiranoj Jugoslaviji bio je „Delavska enotnost“, na oslobođenoj teritoriji u Sloveniji.

Na zemaljskoj konferenciji u Beogradu, od 23. do 25. januara 1945. godine, obnovljena je sindikalna organizacija i stvoreni Jedinstveni sindikati radnika i nameštenika Jugoslavije (JSRNJ). JSRNJ je na svom Prvom kongresu, održanom od 24. do 28. oktobra 1948. godine, promenio ime u Savez sindikata Jugoslavije (SSJ). Organizovani na principima dobrovoljnosti, te organizacione i finansijske samostalnosti, sindikati su imali značajnu ulogu u obnovi zemlje, rekonstrukciji industrije i izgradnji socijalizma.

SSJ je po pravilu svake četvrte do pete godine održavao kongres. Posebne etape u razvoju sindikata predstavljali su Treći kongres (1955), Četvrti kongres (1959) i Peti kongres (1964).

Uvođenjem radničkog samoupravljanja 1950. godine, te prenošenjem mnogih funkcija države na razne samoupravne organe, sindikalna organizacija je počela da deluje kao društveno-politička organizacija radnog kolektiva koja pruža pomoć radničkom organu upravljanja, te pokreće radnike i službenike na izvršenje zadataka i mera koje bi doneo organ radničkog samoupravljanja.

SSJ je 1957. godine bio glavni nosliac pripreme i organizacije Prvog kongresa radničkih saveta Jugoslavije.

Godine 1990, Savez sindikata Jugoslavije prestao je da deluje usled opšteg stanja, a rad republičkih ogranaka nastavili su sindikati pod starim ili novim imenom.

Međunarodne veze

Godine 1945, nakon obnove rada sindikata u Jugoslaviji, uspostavljena je i njihova međunarodna aktivnost. Opštezemaljska sindikalna konferencija podržala je anglo-ruski komitet za stvaranje Međunarodne sindikalne federacije, izabrala delegaciju koja je prisustvovala konferenciji (6 — 17. februar 1945. u Londonu) i osnivačkom kongresu Svetske sindikalne organizacije (27. decembar — 8. oktobar 1945. u Parizu) na kome je u Izvršni odbor SSF bio izabran Đuro Salaj, kao predstavnik sindikata zemalja jugoistočne Evrope.

Nakon Rezolucije Informbiroa 1948, SSJ je 1950. godine istupio iz SSF-a usled stalnog šikaniranja i diskriminatorskih postupaka od strane SSF i sindikata zemalja istočne Evrope. SSJ od tada nije bio član nijedne svetske sindikalne organizacije, ali je aktivno učestvovao u radu Međunarodne organizacije rada i UNESKO-a.

Organizacija

Savez sindikata Jugoslavije temeljio se:

• na samostalnom postojanju šest sindikata:
  • Sindikat radnika industrije i rudarstva
  • Sindikat građevinskih radnika
  • Sindikat radnika poljoprivrede, prehrambene i duvanske industrije
  • Sindikat radnika uslužnih delatnosti
  • Sindikat radnika saobraćaja i veza
  • Sindikat radnika društvenih delatnosti (prosvetni, kulturno-umetnički, zdravstveni radnici i bivši državni službenici)
• na zajedničkom delovanju rukovodstva Saveza sindikata od opštine preko sreza i republike do federacije, koji obedinjavaju, koordiniraju i usmeravaju delatnost sindikata rukovodeći se opštim interesima radničke klase.

Rukovodstvo

Za rukovođenje sindikalnim organizacijama, statutom SSJ bila su određena dva organa: kongres i Centralno veće. Kongres SSJ sazivao je Centralno veće najmanje jednom u četiri godine. Kongres SSJ sačinjavali su delegati, koje su birali sindikati na svojim kongresima, odnosno na republičkim ili opštinskim skupštinama.

Literatura

• Mala politička enciklopedija. „Savremena administracija“, Beograd 1966. godina.
• Enciklopedija Jugoslavije (knjiga sedma). „Leksikografski zavod FNRJ“, Zagreb 1968. godina.

Vidi još

• Ujedinjeni radnički sindikalni savez Jugoslavije
• Hronologija radničkog pokreta, SKJ i SFRJ

Spoljašnje veze

• Istorijat sindikalnog pokreta u Srbiji od početaka do danas