Saobraćaj u Španiji

Španija je jedna od najvećih i najznačajnijih zemalja u Evropi. Ona izlazi na veoma važne svetske vode i proteže se kroz niz veoma važnih oblasti (Atlantik, Gibraltar, Sredozemlje, oblast Pirineja). Naročito je razvijen pomorski saobraćaj, budući da Španija ima jednu od najdužih obala u Evropi. Sa druge strane, Španija, iako je visokorazvijena zemlja, ona je to odskora, pa zemlja na polju saobraćaja i saobraćajne mreže (naročito u unutrašnjosti) zaostaje za razvijenim zemljama severno od nje, koje su već decenijama u razvijene. Međutim, po stepenu razvitak mreže Španija je među prvim evropskim zemljama proteklih godina.

Španija ima razvijen drumski, železnički, vazdušni i vodni saobraćaj. Najveći saobraćajni čvor zemlje i jedan od najvećih u Evropi je glavni grad, Madrid, povoljno smešten u središtu zemlje. Za njim ne zaostaje mnogo drugi grad po značaju u zemlji i najveći privredni centar Španije, Barselona.

Železnički saobraćaj[uredi | uredi izvor]

Po podacima iz 2004. godine ukupna dužina železničke mreže u Španiji je 14.781 km, od čega je 8.791 km elektrifikovano. Španske pruge imaju nekoliko širina koloseka:

široki kolosek (1668 mm) - 11.829 km (6.950 km elektrifikovano)
standardni kolosek (1435 mm) - 998 km (sve elektrifikovano)
uzani kolosek (1000 mm) - 1.926 km (815 km elektrifikovano)
uzani kolosek (914 mm) - 28 km (sve elektrifikovano)

Državno preduzeće za železnicu poznato po akronimu - RENFE. Ono je nadležno za sve pruge širokog i standardnog koloseka, dok su za pruge uskog koloseka nadležni privatna preduzeća i mesne vlasti. Glavne državne linije su standardnog koloseka, što govori o opredeljenosti nadležnih državnih vlasti da zamene široki kolosek standardnim.

Najvažnije železničko čvorište je prestonica Madrid, od koga idu najvažnije linije u zemlji ka većim oblasnim središtima i inostranstvu:

ka zapadu - Avila, Salamanka, Porto (Port.)
ka jugozapadu - Kaseres, Badahoz, Lisabon (Port.)
ka jugu - Sevilja, Kordoba, Malaga, Kadiz
ka jugoistoku - Albasete, Mursija, Kartahena
ka istoku - Valensija
ka severoistoku - Saragosa, Barselona, Marsej (Franc.)
ka severu - Burgos, Bilbao, San Sebastijan, Bordo (Franc.), Pariz (Franc.)
ka severozapadu - Valjadolid, Hihon, Korunja, Vigo

Gradska železnica je prisutna u svim većim gradovima Španije. Metro sistem je prisutan u najvećim gradovima. Madrid i Barselona imaju jedne od najgušćih metro sistema na svetu. Metro sistemi postoje u gradovima:

Madrid - 13 linija (pogledati: Madridski metro)
Barselona - 10 linija (pogledati: Barselonski metro)
Bilbao - 1 linija
Valensija - 5 linija ("laki metro")
Malaga - 1 linija u izgradnji
Sevilja - 1 linija u izgradnji
Palma de Majorka - 1 linija

Tramvajski prevoz poseduju veliki gradovi. Španija je poznata po veoma savremnim tramvajima, a prostor tramvajskih pruga često je ozelenjen i deluje kao park.

Železnička veza sa susednim zemljama:

Francuska - da, uz promenu širine gaza
Andora - ne
Portugal - da
Maroko - ne, postoje planovi o izgradnji podmorskog tunela ispod Gibraltara

Drumski saobraćaj[uredi | uredi izvor]

Ukupna dužina puteva u Španiji u 1997. godini je 346.658 km, od čega je sa tvrdom podlogom 343.389 km drumskih puteva. Na savremene auto-puteve i druge puteve sa 4 trake iste godine otpadalo je 9.063 km. 2005. godine mreža ovih puteva bila je duga 13.156 km. Pošto je uprava nad auto-putevima je rukama privatnih preduzeća plaća se putarina, ali je sve pod nadgledanjem državnih organa. Drumska mreža je visoko razvijena, ali po gustini zaostaje za mnogim evropskim zemljama (npr. Nemačka, Francuska). Takođe, drumska mreža je razvijenija i bolja u severnoj polovini zemlje. Putna mreža nižeg ranga takođe je visokog kvaliteta.

Državni auto-putevi se nazivaju „Autovijama“ (špan. Autovía), a magisztralni putevi „Autopistama“ (špan. Autopista). Svi glavni putevi se uglavnom poklapaju sa Evropskim saobraćajnim koridorima i nose dvoznačnu oznaku „A+broj“, dok se njihovi nastavci označaju sa „AR+broj“. Brojevi idu od 1 do 100, pri čemu nema velikih pravila u redosledu (mada većina značajnihijih drumova je sa nižim brojevima). Najvažniji auto-putevi imaju često i opisne nazive.

Najvažniji državni putevi u Španiji su (oznaka * - u izgradnji ili planovima):

Auto-put A1 ili Severni auto-put, Madrid - Burgos - Vitorija - San Sebastijan - granica sa Francuskom (ka Bordou), ukupna dužina puta je 480 km.
Auto-put A2 ili Severoistočni auto-put, Madrid - Gvadalahara - Saragosa - Ljeida - Barselona - Đirona - granica sa Francuskom (ka Marselju), ukupna dužina puta je 780 km.
Auto-put A3 ili Istočni auto-put, Madrid - Valensija, ukupna dužina puta je 355 km.
Auto-put A4 ili Južni auto-put, Madrid - Kordoba - Sevilja - Herez de la Frontera - Kadiz, ukupna dužina puta je 660 km.
Auto-put A5 ili Jugozapadni auto-put, Madrid - Badahoz - granica sa Portugaliji (ka Lisabonu), ukupna dužina puta je 408 km.
Auto-put A6 ili Severozapadni auto-put, Madrid - Valjadolid - Leon - La Korunja, ukupna dužina puta je 590 km.
Auto-put A7 ili Sredozemni auto-put, Barselona - Taragona - Kasteljon de la Plana - Valensija - Alikante - Mursija - Almerija - * - Malaga - Alhesijas, ukupna dužina puta je 1173 km.
Auto-put A8 ili Kantabrijski auto-put, Bilbao - Santander - Hihon - Ovijedo - Lugo, ukupna dužina puta je 486 km.
Auto-put A9 ili Atlantski auto-put, La Korunja - Santijago de Kompostela - Pontevedra - Vigo - granica sa Portugalom (ka Portou), ukupna dužina puta je 220 km.
Auto-put A11 ili Duero auto-put, Sorija - * - Valjadolid - Zamora - * - granica sa Portugalom (ka Portou), ukupna dužina puta je ? km.
Auto-put A12 ili Auto-put ka Santjagu, Pamplona - Logronjo - * - Burgos - Leon, ukupna dužina puta je 190 km.

Pored klasičnih auto-puteva postoje i autopuni „prsteni“ oko velikih gradova ili obilaznice (Špan. Radial). Najpoznatije obilaznice su oko Madrida i Barselone.

Vodeni saobraćaj[uredi | uredi izvor]

Španija je primorska zemlja sa dugim izlazom na Atlantski okean i Sredozemno more, dve najvažnije i najprometnije vodene površine ne svetu. Španija delom kontroliše i moreuz Gibraltar, jedan od najvažnijih moreuza na svetu. Značaj pomorskog saobraćaja u Španiji najbolje se vidi iz napomene, pa je zahvaljujući njemu španska srednjovekovna država osvojila mnogo kolonija i zahvaljujući tome postala svetska sila. Zbog toga je prirodno da Španija ima više velikih luka, od kojih su neke na ostrvima. Od njih je najveća Barselona, koja je i svetskog značaja.

Značajne luke na Sredozemnom moru su:

Značajne luke na Atlantiku su:

Unutrašnji vodni saobraćaj Španije postoji (dužina 1.045 km), ali je on veoma malog značaja. Razlog tome su reke Španije kratke, sa velikim padom, a leti su zbog suše jako plitke. Takođe, svi rečni tokovi su izlovani među planinama, pa je probijanje kanala necelishodno. I malobrojni kanali su više namenjeni navodnjavanju i dopremanju vode do naseljenih mesta, nego saobraćaju.

Gasovodi i naftovodi[uredi | uredi izvor]

Gasovod: 7.962 km (2006. g.)

Naftovod: 622 km (2006. g.)

Vazdušni transport[uredi | uredi izvor]

Pogled iz vazduha na Aerodrom u Palma de Majorci

Budući da je Španija velika i turistički najposećenija zemlja na svetu, vazdušni saobraćaj ima veliki značaj nego u drugim zemljama. Najveći aerodromi su oni vezani za velike gradove i turističke oblasti (Kosta del Sol, Baleari, Kanarska ostrva).

U Španiji postoji veliki broj avio-preduzeća, od kojih je najpoznatije i najveće državno preduzeće "Iberija erlajns“, jedno od najvažnijih na celom svetu.

U zemlji postoji 96 zvanično upisanih aerodroma 2006. godine, od čega 61 sa čvrstom podlogom (pogledati: Aerodromi u Španiji). 46 aerodroma je uvršteno na listu međunarodnih aerodroma sa IATA kodom (IATA Airport Code). Najpoznatiji od njih su:

Međunarodni aerodrom „Barahas“ u Madridu - MAD
Međunarodni aerodrom „El Prat“ u Barseloni - BCN
Aerodrom „Manises“ u Valensiji - VLC
Aerodrom „San Pablo“ u Sevilji - SVQ
Aerodrom „Son Sant Žoan“ u Palma de Majorci - PMI
Međunarodni aerodrom „Grand Kanarija“ u Las Palmasu - LPA
Aerodrom „Malaga“ u Malagi - AGP
Aerodrom „Loju“ u Bilbau - BIO
Aerodrom „Alvedro“ u La Korunji - LCG

Najvažnije vazduhoplovno čvorište u Španiji je madridski aerodrom „Barahas“, koji se nalazi na svega 12 km severoistočno od središta Madrida. To je jedan od najvećih svetskih aerodroma (10. na listi najuposlenijih aerodoma na svetu, tzv. "habova"). Ovaj aerodrom je glavna veza između Evrope i Latinske Amerike. Aerodrom ima 4 ogromna terminala.

Drugi po značaju aerodrom je aerodrom „El Prat“ u Barseloni. Većina drugih značajnih aerodroma su aerodromi vezani za turizam i nalaze se u okviru španskih rivijera. Oni su opterećeni najviše leti i tokom praznika.

Španija poseduje i 8 zvanično upisanih heliodroma (2006. g.).

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

*