Sahat-kula u Nevesinju
| Sahat-kula u Nevesinju | |
|---|---|
 Centar Nevesinja sa Sahat kulom | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Nevesinje |
| Opština | Nevesinje |
| Entitet |  Republika Srpska |
| Država |  Bosna i Hercegovina |
| Vrsta spomenika | nacionalni spomenik |
| Vreme nastanka | 1664. |
Sahat-kula nalazi se u samom centru stare čaršije Nevesinja, Bosna i Hercegovina i predstavlja nacionalni spomenik. Sagrađena je pre 1664. godine, jer se pominje u beleškama čuvenog osmanskog putopisca Evlije Čelebije, koji ju je opisao u svom delu Siyahatname („Putopis”).[1]
Lokacija[uredi | uredi izvor]
Ostaci Dugalića džamije (Džamija hadži Velijjudina Bakrača ili Velagina džamija) sa sahat-kulom u Nevesinju smešteni su u Dugalića (Pahljevića) mahali, na lokaciji koja obuhvata k.č. broj 590 (novi premer, što odgovara k.č. br. 790/1, 791 i 792, stari premer), a u vlasništvu je Islamske verske zajednice Odžak, u Opštini Nevesinje, Republika Srpska, Bosna i Hercegovina.
Izgled[uredi | uredi izvor]
Sahat-kula u Nevesinju predstavlja jednoprostorni objekat sa približno četvorougaonom osnovom, natkriven četvorovodnim krovom. Dimenzije objekta, merene spolja, iznose 3,25 m x 3,45 m. Visina sahat-kule, merena od nivoa glavne ulice do vrha krova, iznosi oko 16,50 m. Struktura zida je ostavljena tako da se vidi spolja i iznutra. Blokovi kamena su međusobno vezani vapnenom žbukom. Radi ujednačavanja nivoa terena, objekat je postavljen na postament (dva kamena stepenika) ukupne visine 70 cm. Postament je vidljiv sa severozapadne i jugozapadne strane objekta.[2]
Na visini od otprilike 13,0 m nalazi se kameni venac, koji za 6,0 cm izlazi iz ravni zida. Ispod venca na sve četiri strane objekta izvedeni su okrugli otvori u koje su smešteni satovi. Iznad venca na sve četiri strane objekta nalaze se prozorski otvori. Prozorski otvori su definisani kamenim doprozornicima (šembranama). Završeni su lukom izvedenim u obliku kamene potkovice. Prostor ispod krovnog venca je dekorisan konzolicama. U prostoru ispod krova objekta smešteno je zvono.[2]
Sahat-kula je završena četvorovodnim krovom, pokrivenim ravnim limom. Debljina zidova kule je 80 cm, dok je visina 16,5 m. Na njoj su uočljivi uticaji kasnoromaničkih kula, italijanskih kampanila i dubrovačkih sahat-kula, u primeni kvadratne forme sa dužinom svake stranice od oko 3 m, a vidljivi su i u kružnim otvorima za satove i na dekoraciji krovnog venca. Godine 1891. postavljen je na ovu sahat-kulu novi sat sa tri mine, od kojih je ona sa jugoistočne strane imala osmanske, ona sa severoistočne rimske, a ona sa jugozapadne strane još uvek ima arapske brojeve. Tokom osamdesetih godina 20. veka, na ovu sahat-kulu postavljene su nove mine od plastike sa arapskim brojevima i novi sat.[3]
Restauracija[uredi | uredi izvor]
Na sahat-kuli su u više navrata kroz istoriju vršene prepravke. Preuređenje samog mehanizma desilo se 1891. godine, zatim 1980. i 2000. godine, tokom sabora Samardžića. Prilikom poslednjeg renoviranja izbačen je stari mehanizam sata i stavljen elektro-motor koji se ubrzo pokvario. Stari mehanizam je pokretao časovnike pomoću tegova sa sajlama dugim 15 metara.[2]
Danas se ulazi u dvorište sahat-kule iz pešačke ulice, sa jugozapadne strane, a u objekat se ulazi sa jugoistočne strane. Ulaz je zasvođen jednostavnim segmentnim lukom. U unutrašnjosti objekta nalaze se četiri nivoa strmih drvenih stepenika, širine oko 60 cm.[4] Za osvetljenje unutrašnjosti objekta na jugoistočnoj fasadi izvedena su dva uska pravougaona otvora koji se šire prema unutrašnjosti.
Uz severoistočnu fasadu sahat-kule nalazi se jednospratni objekat kroz koji se izvorno ulazilo u prostor harema graditeljske celine. Ulaz, smešten u prizemlju objekta, bio je izveden kao široki nadsvođeni prolaz. Iznad njega je bio mali čardak, prostor u koji se ulazilo spoljnim stepeništem iz harema.[2]
Nacionalni spomenik[uredi | uredi izvor]
Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine, 2. jula 2005. godine donela je odluku kojom se mesto i ostaci graditeljske celine Dugalića džamije (Džamija hadži Velijjudina Bakrača ili Velagina džamija) sa istorijskom građevinom sahat-kule u Nevesinju proglašavaju nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.[2]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Uskoro počinje restauracija sahat-kule u Nevesinju”. Herceg TV. Arhivirano iz originala 13. 12. 2019. g. Pristupljeno 14. 11. 2017.
- ^ a b v g d „Nacionalni spomenik”. Bosna i Hercegovina, Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika. Arhivirano iz originala 06. 12. 2017. g. Pristupljeno 14. 11. 2017.
- ^ „Kulturna dobra - period turske vladavine”. Opština Nevesinje. Arhivirano iz originala 17. 11. 2020. g. Pristupljeno 14. 11. 2017. Nevalidan unos
|dead-url=dead(pomoć) - ^ „Nevesinje: Uskoro rekonstrukcija čuvene sahat-kule”. Moja Hercegovina. Pristupljeno 14. 11. 2017.[mrtva veza]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Kreševljaković, Hamdija, Sahat-kule u Bosni i Hercegovini, "Naše starine" IV, Sarajevo, 1957.
- Hasandedić, Hivzija, Muslimanska baština u istočnoj Hercegovini, "El-Kalem", Sarajevo, 1990.
- Pašić, Amir, Islamic architecture in Bosnia and Hercegovina, Istanbul, 1994.
- Čelebi, Evlija, Putopis, Izdavačko preduzeće "Sarajevo Publishing", Sarajevo, 1996.
- Mujezinović, Mehmed, Islamska epigrafika Bosne i Hercegovine, knjiga III, 3. izdanje, biblioteka "Kulturno naslijeđe", Sarajevo Publishing, 1998.