Svetosavski plato
| Svetosavski plato | |
|---|---|
 Svetosavski plato, opština Vračar, Beograd | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Beograd |
| Opština | Vračar |
| Država |  Srbija |
Svetosavski plato predstavlja prostor ograničen ulicama: Bulevar oslobođenja, Krušedolska, Katanićeva, Bore Stankovića, Skerlićeva i Nebojšina, svrstan je u Dobra koja uživaju status prethodne zaštite, kao Lokalitet sa istorijskim sadržajem.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Kada je Sinan-paša u želji da se osveti Srbima za njihovu nepokornost, naredio da se u rano proleće 1595. godine donesu iz manastira Mileševe u Beograd mošti Svetog Save i da se nadomak grada, na pustom mestu zvanom Vračar, naočigled prestravljenog stanovništva, svete mošti spale, nije ni slutio da će od tog dana Vračar postati sveto mesto, na kome će oni slaviti svog najomiljenijeg svetitelja, zastupnika roda srpskog. Nije ni slutio i da će za dva veka tu biti ušančen logor srpskih ustanika predvođenih Karađorđem, što će biti početak kraja turske prevlasti na Balkanu.
Okolina Vračarskog platoa počeće da se naseljava krajem sedamdesetih godina 19. veka. Tada nastaje i ideja o podizanju spomenika Svetom Savi, predlozi se podržavaju, priprema se Odbor za izgradnju hrama, a jedna ulica u tom kraju dobija ime – ulica Svetog Save. U nedostatku sredstava, projekata i potrebne površine zemljišta, 1895. godine izgrađena je privremena crkvica-kapela. Ona je premeštena, a nova „privremena“ crkva sagrađena je i završena 1935. godine.
Izgradnja Spomen-hrama Svetog Save započela je 1935. godine, kada je izgrađen prostor ispod hrama i deo zidova iznad zemlje visine 8-10m. Nastavak radova je usledio tek 1985. godine, a nakon 2000. se ubrzano nastavlja sa izgradnjom hrama i preuređenjem njegovog okruženja. Gradnja eksterijera je završena 2004. godine; postavljena su 49 zvona, prozori, i završena fasada.[2] [3]
Početkom 60-tih godina odlučeno je da se na prostoru u blizini crkvenih zidova izgradi nova zgrada Narodne biblioteke, čiji je prvobitni objekat bio porušen u bombardovanju 1941. godine. Biblioteka, po projektu arhitekte Ive Kurtovića (1910-1972), završena je 1973. godine. Rešenje celog platoa predstavljalo je izgradnju „zelenog trga“, sa pristupnim stazama, fontanom ispred biblioteke, parkovskim površinama sa drvećem.[4]
Spomenik Karađorđu istaknutog srpskog vajara Sretena Stojanovića (1898-1960) izliven je 1955. godine, a postavljen na Svetosavski trg 1979. godine, povodom proslave 175-godišnjice Prvog srpskog ustanka.[5]
Pored stare crkve Svetog Save izgrađen je Parohijski dom, koji je projektovao profesor Mateja Nenadović (1925-2011), sa sinovima Milošem i Đorđem, i on predstavlja moderno zdanje izrađeno u belom kamenu. Nova je i skulptura Svetog Save koju je Ruska pravoslavna crkva poklonila Srpskoj i koja je postavljena iza male crkve Svetog Save, na ulazu na plato.[6]
Karakteristike Svetosavskog platoa[uredi | uredi izvor]
Svetosavski ili Vračarski plato nalazi se na nadmorskoj visini od oko 134 m, bogat je verskim i kulturnim sadržajima, i popunjen parkom, stazama i dečjim igralištima. Zbog toga predstavlja jednu od najposećenijih turističkih atrakcija grada.[7]
Na prostoru platoa nalazi se Hram Svetog Save, crkva Svetog Save, Narodna biblioteka, Parohijski dom Hrama, mesto za buduću zgradu Patrijaršije SPC, kao i spomenici Svetom Savi i Karađorđu. Ukupna površina parkovskog kompleksa je 59.039 m², od čega je pod zelenilom 34.000 m², a ostatak je pod pešački stazama i trgovima. Zasađeno je 155 komada listopadnog drveća, 920 sadnica četinara, 1000 komada šiblja, 200 m žive ograde i dr. Urađena je kompletna infrastruktura: vodovod, kanalizacija, hidrantska mreža, javno osvetljenje, optički kablovi, fontana i česma.[8]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Hram Svetog Save, Svetosavski plato -
Narodna biblioteka Srbije, Svetosavski plato -
Crkva Svetog Save, Svetosavski plato, Beograd -
Spomenik Svetog Save ispred Hrama, Svetosavski plato, Beograd -
Spomenik Karađorđu i Hram Svetog Save, Svetosavski plato, Beograd
.jpg)
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Sveti Sava
- Crkva Svetog Save na Vračaru
- Hram Svetog Save u Beogradu
- Spomenik Karađorđu u Beogradu
- Narodna biblioteka Srbije
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Nepokretna kulturna dobra na teritoriji opštine „VRAČAR“”. beogradskonasledje.rs. Arhivirano iz originala 25. 02. 2020. g. Pristupljeno 16. 3. 2020.
- ^ Vujović, Branko (2003). Beograd u prošlosti i sadašnjosti. Beograd: Izdavačka kuća Draganić. str. 284.
- ^ „Da li ste znali da izgradnja HRAMA SVETOG SAVE traje više od 100 GODINA?”. telegraf.rs. Pristupljeno 16. 3. 2020.
- ^ Stojanović, Marko. „Šta zapravo predviđa rekonstrukcija platoa Hrama Svetog Save”. gradnja.rs. Pristupljeno 16. 3. 2020.
- ^ Vujović, Branko (2003). Beograd u prošlosti i sadašnjosti. Beograd: Izdavačka kuća Draganić. str. 287.
- ^ Jovanović, Tanja. „I trg i park i porta”. vreme.com. Pristupljeno 16. 3. 2020.
- ^ „Svetosavski plato - ekološka lokacija”. dostupnibeograd.rs. Pristupljeno 16. 3. 2020.
- ^ „Vračarski plato”. hramsvetogsave.rs. Pristupljeno 16. 3. 2020.
